Ο Ναγκίσα Οσίμα είναι σίγουρα µια από τις µεγάλες µορφές του σύγχρονου κινηματογράφου. Δημιουργός ανοιχτός, πολυµερής και πολύσηµος, δεν έπαψε να ερευνά και ν’ αµφισβητεί την κοινωνική πραγματικότητα της χώρας του, την πίεση των σχημάτων του παρελθόντος και της εξουσίας. Η Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης τιμώντας το έργο του σπουδαίου καλλιτέχνη, παρουσιάζει το Αφιέρωμα: «Αισθησιασμός και Πάθος», το οποίο πραγματοποιείται από την Πέμπτη 18 έως και την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου, στην αίθουσα Σταύρος Τορνές. Στο πλαίσιο του Αφιερώματος θα προβληθούν τέσσερις χαρακτηριστικές του Ιάπωνα σκηνοθέτη.

Ο Ναγκίσα Οσίμα, γεννήθηκε το 1932 στο Κιότο. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, έχασε τον πατέρα του στα επτά χρόνια του, σπούδασε Νοµικά και Ιστορία στο Κιότο, κι αναµείχθηκε στο έντονα πολιτικοποιημένο φοιτητικό κίνηµα των Ιενγκακουρέν. Το 1954 προσλαμβάνεται ως βοηθός σκηνοθέτη στην εταιρία «Σότσικου» (ενώ παράλληλα γράφει κριτικές κινηματογράφου) και το 1959 γυρίζει την πρώτη του ταινία: «Η Γειτονιά του έρωτα και της ελπίδας».

Ξεκίνησε να γυρίζει τις πρώτες του ταινίες την εποχή του γαλλικού Νέου Κύματος και εμπνεύστηκε από αυτό και κυρίως από τον Ζαν-Λυκ Γκοντάρ. Τελευταία δημιουργία του ήταν το «Gohatto» (Ταμπού) μια παραγωγή του 1999. Έφυγε το 2013 σε ηλικία οδόντα ετών.

Ο Ναγκίσα Όσιμα (1932 – 2013), υπήρξε μία από τις πιο τολμηρές, ριζοσπαστικές και πολιτικοποιημένες φωνές του νέου Ιαπωνικού Σινεμά. Ο Όσιμα συχνά πυκνά μέσα από το έργο του αμφισβήτησε τις δυνάμεις εξουσίας, διερευνώντας την ανθρώπινη σεξουαλικότητα ως μοχλό αντίστασης.

Στο πλαίσιο του Αφιερώματος, προβάλλονται τέσσερις χαρακτηριστικές ταινίες του Ναγκίσα Οσίμα:

• Το ημερολόγιο ενός κλέφτη της Σιντζούκου (1968)
• Η τελετή (1971)
• Η αυτοκρατορία των αισθήσεων (1976)
• Η αυτοκρατορία του πάθους (1978)

Διαβάστε επίσης:
«Καλά Χριστούγεννα κύριε Λώρενς» με τον Ντέιβιντ Μπόουι
Πέθανε ο σκηνοθέτης Ναγκίσα Οσιμα

Αναλυτικά το πρόγραμμα προβολών του Αφιερώματος, Ναγκίσα Οσίμα: «Αισθησιασμός και Πάθος», έχει διαμορφωθεί ως εξής:

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου
18:30  Η τελετή
21:00  Το ημερολόγιο ενός κλέφτη της Σιντζούκου

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου
18:30  Η αυτοκρατορία των αισθήσεων
21:00  Η αυτοκρατορία του πάθους

Σάββατο 20 Φεβρουαρίου
18:30  Το ημερολόγιο ενός κλέφτη της Σιντζούκου
21:00  Η αυτοκρατορία των αισθήσεων

Κυριακή 21 Φεβρουαρίου
18:30  Η αυτοκρατορία του πάθους
21:00  Η τελετή

Λίγα λόγια για τις τέσσερις ταινίες του αφιερώματος:

«Το Ηµερολόγιο ενός Κλέφτη της Σιντζούκου»
Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Όσιμα
Σενάριο: Masao Adachi, Mamoru Sasaki, Nagisa Ôshima
Με τους: Tadanori Yokoo, Rie Yokoyama, Moichi Tanabe
Χώρα Παραγωγής: Ιαπωνία
Έτος Παραγωγής: 1969
Διάρκεια: 94 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Ασπρόμαυρη & Έγχρωμη

Η συνοικία Σιντζούκο του Τόκιο όπου διεξάγεται η δράση το θερμό καλοκαίρι του 1968, ήταν την εποχή εκείνη το επίκεντρο φοιτητικών ταραχών. Μέσα σε αυτό το ταραχώδες κλίμα, δυο νέοι προσπαθούν μάταια να ολοκληρώσουν τις σεξουαλικές σχέσεις τους, κάτι που καταφέρνουν στα πλαίσια μιας θεατρικής παράστασης.

Όλα είναι μια συνεχής μετάβαση από την ερµηνεία ενός ρόλου στην πραγματικότητα και αντίστροφα. Κι όταν ο ρόλος και η φαντασία γίνουν αλήθεια, όταν η προσωπική ζωτική έκφραση και ο σεξουαλισμός φτάσουν στην εκπλήρωση, τότε και η γύρω πραγματικότητα αρχίζει να µεταβάλλεται, με αποτέλεσμα και οι δεσμευτικοί κοινωνικοί και ηθικοί κώδικες αρχίζουν να γκρεμίζονται. Μία από τις πιο πειραματικές ταινίες του Όσιμα με συνεχείς αναφορές στο θέατρο, στο Ζενέ, αλλά και στο σινεμά της νουβέλ βαγκ.

«Η Τελετή»
Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Όσιμα
Σενάριο: Mamoru Sasaki, Tsutomu Tamura, Nagisa Ôshima
Με τους: Kenzô Kawarasaki, Atsuko Kaku, Atsuo Nakamura
Χώρα Παραγωγής: Ιαπωνία
Έτος Παραγωγής: 1971
Διάρκεια: 122 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Έγχρωμη

Ο Ματσούο γίνεται αποδέκτης ενός παράξενου τηλεγραφήματος: ένας συγγενής τού ανακοινώνει τον θάνατό του. Καθώς ταξιδεύει προς το τόπο καταγωγής, παρέα με την εξαδέλφη του, ενθυμούμενος στιγμές από το οικογενειακό παρελθόν, ο Ματσούο ανακαλύπτει ότι όλες έχουν σχέση με τελετουργίες, άλλοτε νεκρώσιμες και άλλοτε γαμήλιες. Η αφήγηση, μέσα από συνεχείς αναδρομές, όλες συνδεδεμένες με κάποια οικογενειακή τελετή, διατρέχει όλο το πρόσφατο παρελθόν της Ιαπωνίας: η ήττα και το τέλος του πολέμου (1946), η ανασυγκρότηση των συντηρητικών δυνάμεων (1952), η αποκήρυξη του ένοπλου αγώνα και η πολιτική πάλη της αριστεράς (1956), η υπογραφή του Αμερικανο-ιαπωνικού συμφώνου (1961), η φοιτητική αναταραχή και το χάρα-κίρι του Γιούκιο Μίσιμα (1971).

Αν κάτι χαρακτηρίζει την ταινία, είναι η θεατρικότητά της, η οργάνωση του κινηματογραφικού κάδρου, ο περιορισμός της δράσης μέσα στον κλειστό και καλά οργανωμένο χώρο του σπιτιού, όπου όλα τα πρόσωπα και οι σχέσεις υπακούουν σ’ ένα αυστηρό τελετουργικό. Σε κάθε οικογενειακή τελετή αντανακλάται το πνεύμα των καιρών και γι’ αυτό η ταινία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια κριτική επισκόπηση της εξέλιξης και της διαμόρφωσης της σύγχρονης ιαπωνικής κοινωνίας. Το παρελθόν ρίχνει πάντα βαριά τη σκιά του στο παρόν, στα πρόσωπα και τις μεταξύ τους σχέσεις. Παράλληλα, καθώς στο κέντρο της βρίσκονται οικογενειακοί δεσμοί, είναι και μια κριτική στον ίδιο το θεσμό, στις ιεραρχικές του δομές, στις αθέατες και συχνά αποτρόπαιες όψεις του και ενίοτε στις παρεκτροπές του (διπλή αιμομιξία) και εν γένει, στην εξουσία που επιβάλλεται, πολλές φορές με τρόπο βίαιο και τραυματικό, στα μέλη του.

«Η Αυτοκρατορία των Αισθήσεων»
Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Όσιμα
Σενάριο: Ναγκίσα Όσιμα
Με τους: Tatsuya Fuji, Eiko Matsuda, Aoi Nakajima
Χώρα Παραγωγής: Ιαπωνία – Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1976
Διάρκεια: 120 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Έγχρωμη

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από την παθιασμένη ερωτική σχέση της Σάντα Άμπε, πρώην πόρνης και νυν υπηρέτριας ενός ξενώνα, και του εργοδότη της, Κιτσίσο Ίσιντα. Καθώς οι ερωτικές εμπειρίες του ζευγαριού γίνονται εντονότερες, το πάθος μετατρέπεται σε εμμονή και το ζευγάρι απομονώνεται στον δικό του μικρόκοσμο. Η Σάντα γίνεται όλο και πιο κτητική και εκείνος όλο και πιο πρόθυμος να την ικανοποιήσει. Έτσι, πειραματίζονται με επικίνδυνα ερωτικά παιχνίδια, τα οποία τελικά θα τους οδηγήσουν σ’ ένα βίαιο τέλος ως πράξη υπέρτατης ικανοποίησης.

Βασισμένη σ’ ένα πραγματικό γεγονός που συγκλόνισε την ιαπωνική κοινωνία τη δεκαετία του 1930, η ταινία του Ναγκίσα Όσιμα παραμένει ακόμα και σήμερα εξαιρετικά πρωτότυπη και αντισυμβατική. Αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές αλλά και θύελλα αντιδράσεων διεθνώς, το δημιούργημα του Όσιμα εξερευνά ρεαλιστικά και άφοβα τη δύναμη της ερωτικής επιθυμίας.

Η αυστηρή λογοκρισία της Ιαπωνίας, δεν επέτρεπε στον σκηνοθέτη να κάνει την ταινία όπως την είχε οραματιστεί. Προκειμένου να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, η ταινία καταχωρήθηκε επισήμως ως παραγωγή γαλλικής εταιρίας και το υλικό στάλθηκε στη Γαλλία για επεξεργασία και μοντάρισμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και σήμερα, η “Αυτοκρατορία των Αισθήσεων” δεν έχει προβληθεί ποτέ χωρίς λογοκρισία στην Ιαπωνία. Η ταινία είχε πραγματοποιήσει την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου, το 1976.

«Η Αυτοκρατορία του Πάθους»
Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Όσιμα
Σενάριο: Itoko Nakamura, Nagisa Ôshima
Με τους: Tatsuya Fuji, Kazuko Yoshiyuki, Takahiro Tamura
Χώρα Παραγωγής: Ιαπωνία – Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 1978
Διάρκεια: 105 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Έγχρωμη

Το 1895 σε αγροτική περιοχή της Ιαπωνίας, μια νοικοκυρά διατηρεί παθιασμένη σχέση μ’ έναν νεαρότερο άντρα που μόλις γύρισε από τον πόλεμο. Μετά από μια νύχτα παθιασμένου έρωτα, το ζευγάρι αποφασίζει πως ο ηλικιωμένος σύζυγος πρέπει να πεθάνει. Τρία χρόνια μετά το έγκλημα, το φάντασμα του δολοφονημένου εμφανίζεται. Μπροστά στην αποκάλυψη του φονικού και της τιμωρίας, το άνομο ζευγάρι βυθίζεται στην απόγνωση και τις ενοχές. Μια κλασσική ταινία δοσμένη μ’ ένα στιλ γεμάτο παροξυσμό αλλά και ποίηση, βασισμένη σε αληθινό περιστατικό που συνέβη το 1895 σε απομονωμένο χωριό της Ιαπωνίας. Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στις Κάννες.

Το Αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, με τίτλο, «Ναγκίσα Οσίμα: Αισθησιασμός και Πάθος», πραγματοποιείται από την Πέμπτη 18 έως και την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου, στην Αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).

Πώληση εισιτηρίων: Αίθουσα «Σταύρος Τορνές» (Αποθήκη 1, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, [email protected])
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.

Να σημειωθεί ότι αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του Αφιερώματος θα πωλείται σε προσφορά η έκδοση Nagisa Oshima, που κυκλοφόρησε το 1994 με την ευκαιρία του αναδρομικού αφιερώματος στο έργο του σκηνοθέτη στο πλαίσιο του 35ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (τιμή πώλησης 7,00 ευρώ από 10,00 ευρώ).