Ο Μίκαελ Χάνεκε, γεννημένος στις 23 Μαρτίου του 1942, αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της Έβδομης Τέχνης. Με αφορμή τα γενέθλιά του, εκμεταλλευόμαστε την ευκαιρία για να παρουσιάσουμε ένα μικρό θεματικό αφιέρωμα, με κεντρικό άξονα τέσσερις αγαπημένες ταινίες του. Από την «Δασκάλα του Πιάνου» μέχρι την αριστουργηματική «Λευκή Κορδέλα».

Ο Μίκαελ Χάνεκε γεννήθηκε το 1942 στη Βαυαρία της Γερμανίας, αλλά μεγάλωσε, σπούδασε, ζει, διδάσκει και σκηνοθετεί στην Αυστρία. Σπούδασε φιλοσοφία, ψυχολογία και σκηνοθεσία στο πανεπιστήμιο της Βιέννης και ξεκίνησε την καριέρα του στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 γράφοντας θεατρικά, ενώ λίγα χρόνια αργότερα άρχισε και τη σκηνοθετική του καριέρα, τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο.

Ο Χάνεκε ξεκίνησε να μελετάει το θέμα της βίας και των μέσων μαζικής ενημέρωσης από τη δεκαετία του ΄90. Η τριλογία του, ”The Seventh Continent” (1989), ”Benny’s Video”(1992) και ”71 Fragments of a Chronology of Chance”(1994) ασχολείται με το πως αποτυπώνεται η βία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις συνέπειές της, ενώ το ”Funny Games” (η γερμανική εκδοχή του 1997 αλλά και το αμερικάνικο remake το 2007) ανατρέπει αυτό το είδος των βίαιων ταινιών.

Η φιλμογραφία του περιλαμβάνει επίσης την ταινία ”Η Δασκάλα του Πιάνου”, η οποία ήταν προτεινόμενη για BAFTA ξενόγλωσσης ταινίας, ενώ είχε βραβευτεί τόσο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Καννών όσο και στα Ευρωπαϊκά βραβεία, καθώς και το ”Ο Κρυμμένος”, με την οποία απέσπασε το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας – μεταξύ άλλων – στις Κάννες και στα Ευρωπαϊκά Βραβεία. “Η Λευκή Κορδέλα“ βραβεύτηκε το 2009 με το Χρυσό Φοίνικα και το βραβείο FIPRESCI.

Αγάπη
Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Με τους: Jean-Louis Trintignant, Emmanuelle Riva, Isabelle Huppert
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία
Έτος Παραγωγής: 2012
Διάρκεια: 127 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Έγχρωμη

O Ζορζ (Ζαν-Λουί Τρεντινιάν) και η Αν (Εμανουέλ Ριβά) είναι ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που έχει περάσει τα ογδόντα. Είναι καθηγητές μουσικής που έχουν πια αποσυρθεί. Η κόρη τους (Ιζαμπέλ Ιπέρ), η οποία είναι επίσης μουσικός, μένει με την οικογένειά της στο εξωτερικό. Μια μέρα η Αν θα βιώσει ένα δυσάρεστο γεγονός, το οποίο θα θέσει σε δοκιμασία την αγάπη που ενώνει το ζευγάρι…

Η «Αγάπη» (Amour) αναδείχτηκε ο μεγάλος νικητής του 65ου Φεστιβάλ των Καννών. Ο Μίκαελ Χάνεκε, τρία μόλις χρόνια μετά την αριστουργηματική «Λευκή Κορδέλα» (Χρυσός Φοίνικας το 2009) εντυπωσίασε το 2012 κοινό και κριτικούς, κερδίζοντας και πάλι τον Χρυσό Φοίνικα με την σπαραχτική θεματική του και τις μοναδικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών του.

Ειδική αναφορά οφείλουμε να κάνουμε στον εκπληκτικό Ζαν Λουί Τρεντινιάν, αλλά και στην συμπρωταγωνίστρια του Εμανουέλ Ριβά, σε μία ερμηνεία που χάρισε μεταξύ άλλων στην σπουδαία Γαλλίδα ερμηνεύτρια και μία υποψηφιότητα στην αντίστοιχη κατηγορία των Όσκαρ. Οι δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν μοναδικά τους ρόλους ενός αγαπημένου ζευγαριού που παρακολουθεί την κοινή ζωή του να καταρρέει όσο πλησιάζει ο Μεγάλος Αποχωρισμός…

Διαβάστε επίσης:
Από τον Αγγελόπουλο μέχρι τον Χάνεκε – Χρυσοί Φοίνικες που αγάπησα…

Η Δασκάλα του Πιάνου
Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Με τους: Isabelle Huppert, Annie Girardot, Benoît Magimel
Χώρα Παραγωγής: Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία
Έτος Παραγωγής: 2001
Διάρκεια: 131 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη / 35 mm

Η Έρικα, μία σαραντάχρονη καθηγήτρια πιάνου στο Ωδείο της Βιέννης, ζει μαζί με τη μητέρα της, μια καταπιεσμένη συναισθηματικά και στερημένη σεξουαλικά καθημερινότητα. Η αυταρχική συμπεριφορά της μητέρας της έχει διεισδύσει στα βάθη της ψυχής της, νεκρώνοντας τα ένστικτά της. Έχοντας διαχωρίσει την άψογη δημόσια εικόνα της – σε πλήρη αντιστοιχία με την κρυστάλλινη μουσική των Μπαχ, Μπραμς και Σούμαν, την οποία υπηρετεί – από τον εξευτελισμό της ιδιωτικής της ζωής και από τους τρόπους που επιλέγει να εκτονώσει την άγρια σεξουαλική μοναξιά της, η Έρικα ισορροπεί επικίνδυνα στο χείλος της αβύσσου. Όταν ένας χαρισματικός μαθητής της αρχίζει να την πολιορκεί ερωτικά, ο διαχωριστικός τοίχος που έχει υψώσει ανάμεσα στο μέσα και στο έξω, στο ιδιωτικό και στο δημόσιο γκρεμίζεται και αρχίζει η πτώση προς την Κόλαση…

Σκηνοθετώντας με ψυχρότητα τους δρόμους της Βιέννης, κλειστοφοβικά και με ιδιαίτερη μαεστρία τους εσωτερικούς χώρους, και με μία διαρκή υπόγεια ένταση που κλιμακώνεται μέχρι το σπαρακτικό φινάλε, ο Μίκαελ Χάνεκε συνθέτει ένα αριστουργηματικό φιλμ πάνω στα ριζώματα της βίας. Η ανάγκη της για αποδοχή, η σεξουαλική της επιθυμία και τα συναισθήματά της παγιδεύονται μέσα σ’ έναν κύκλο εμμονής που αδυνατεί να κλείσει.

Βασισμένος στο ομότιτλο μυθιστόρημα της βραβευμένης με Νόμπελ Ελφρίντε Γέλινεκ, ο αυστριακός σκηνοθέτης ξεδιπλώνοντας τις ψυχικές συγκρούσεις που ταλανίζουν την ηρωίδα του, μας δείχνει πώς η εγκλωβισμένη σεξουαλική ενέργεια μετατρέπεται σε πυορροούσα πληγή και η ερωτική επιθυμία σε σαδομαζοχιστικό παιχνίδι εξουσίας. Ταυτόχρονα, υπονομεύει, εκ των έσω, θεμελιώδεις θεσμούς και αξίες της αυστριακής κοινωνίας. Συγκλονιστική η ερμηνεία σ’ έναν, ηθικά και σωματικά δύσκολο ρόλο, της κορυφαίας Ιζαμπέλ Ιπέρ, για την οποία βραβεύτηκε στις Κάννες το 2001, με άξιο συμπαραστάτη τον επίσης βραβευμένο, Μπενουά Μαζιμέλ.

Η Λευκή Κορδέλα
Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Με τους: Christian Friedel, Ernst Jacobi, Leonie Benesch
Χώρα Παραγωγής: Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Ιταλία
Έτος Παραγωγής: 2009
Διάρκεια: 144 λεπτά
Φορμά: 35 mm / Ασπρόμαυρη

Γερμανία, λίγο πριν τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία σειρά ανεξήγητων γεγονότων διαταράσσουν την καθημερινότητα της παρακμασμένης κοινωνικής ζωής ενός προτεσταντικού χωριού. Μία καθημερινότητα αυστηρών ιεραρχιών, αυταρχικής πειθαρχίας, άκαμπτων ταξικών και έμφυλων διαχωρισμών. Τα παιδιά, οι οικογένειές τους, ο πάστορας, ο δάσκαλος, ο γιατρός βρίσκονται όλοι στο επίκεντρο.

Όμως, ανεξήγητα περιστατικά συμβαίνουν, κάτι σαν μια απροσδιόριστη τιμωρία, αναστατώνοντας τη ροή της καθημερινότητας. Ποιος βρίσκεται πίσω από όλα αυτά; Η ταινία αντιπροσωπεύει έναν ευφυή, σύνθετο στοχασμό πάνω στη γέννηση της βίας και την παρακμιακή πορεία της κοινωνίας, στις παρυφές του πολέμου που άλλαξε τον γεωγραφικό χάρτη και τις ζωές των ανθρώπων για πάντα…

Με την κινηματογραφική σύνθεση εικόνων ολοκληρωτισμού, βίας, μίσους και διαφθοράς, με την αλληγορική αφήγηση περί του αβγού του φιδιού, αλλά και με φωτεινή μονοχρωμία και υποβλητικά πλάνα, ο Χάνεκε μοιάζει να επιδιώκει να δέσει τη «Λευκή Κορδέλα» του στον θεατή, καλώντας τον παράλληλα να ανακαλύψει τη δύναμη όσων πιθανώς ελλοχεύουν, καθώς και εκείνων που διαμόρφωσαν τον μετέπειτα ναζιστικό χαρακτήρα τους.

Έξοχο το καστ του φιλμ, όπου πρωταγωνιστούν οι: Ούλριχ Τουκούρ, Μπούργκαρτ Κλάουσνερ, Σούζαν Λόθαρ, Κρίστιαν Φρίντελ. Ένα αυθεντικό αριστούργημα και μία από τις καλύτερες ταινίες που προβλήθηκαν στην μεγάλη οθόνη, την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα…

Κρυμμένος
Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Με τους: Daniel Auteuil, Juliette Binoche, Maurice Bénichou
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία, ΗΠΑ
Έτος Παραγωγής: 2005
Διάρκεια: 117 λεπτά
Φορμά: Ψηφιακό αρχείο / Έγχρωμη

Ο Ζορζ, παρουσιαστής λογοτεχνικής τηλεοπτικής εκπομπής, αρχίζει να λαμβάνει ανώνυμα πακέτα με βιντεοκασέτες που δείχνουν το σπίτι του και τον ίδιο σε οικογενειακές στιγμές. Δεν έχει ιδέα ποιος μπορεί να τα στέλνει και τι αποζητά, όταν όμως το περιεχόμενο στις βιντεοκασέτες γίνεται όλο και πιο προσωπικό, ο Ζορζ νιώθει να απειλείται αυτός και η οικογένειά του και πως ο αποστολέας μπορεί να ανήκει στον στενό του κύκλο. Κι ενώ η αίσθηση του κινδύνου και της βίας που μπορεί να ξεσπάσει αναπάντεχα είναι διάχυτη στην ατμόσφαιρα, η αστυνομία απ’ την στιγμή που δεν υπάρχει συγκεκριμένη απειλή, δεν μπορεί να παράσχει την παραμικρή βοήθεια ή προστασία. Η οικογενειακή γαλήνη ταράζεται, αρχίζει να επικρατεί ο φόβος και οι οικογενειακές σχέσεις  θρυμματίζονται…

Ο Χάνεκε, ένας μαέστρος και «κλινικός» ανατόμος της βίας της σύγχρονης εποχής, στοχάζεται γύρω από το προσφιλές του θέμα. Η πανταχού παρούσα βία, στον “Κρυμμένο” εμφανίζεται με τη μορφή φαινομενικά ανώδυνων, αλλά βαθιά απειλητικών εικόνων, οι οποίες έχουν ως αποδέκτη την ένοχη συνείδηση του κεντρικού ήρωα. Ο Χάνεκε χρησιμοποιώντας με μεγάλη δεξιοτεχνία τη δομή και τους κώδικες του ψυχολογικού θρίλερ, στήνει την ταινία του πάνω στην απόκρυψη, την έλλειψη και τον υπαινιγμό. Υπέροχος ο Ντανιέλ Οτέιγ στον πρωταγωνιστικό ρόλο και άξια συμπαραστάτρια του, η Ζιλιέτ Μπινός.

Η ταινία απέσπασε το Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, Οικουμενικό Βραβείο της Επιτροπής και Βραβείο Fipresci στο Φεστιβάλ Καννών, Βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, καλύτερης ανδρικής ερμηνείας στον Ντανιέλ Οτέιγ, μοντάζ στους Μίκαελ Χάντεσεκ και Ναντίν Μιουζ και βραβείο Fipresci από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου.

Στο εξαιρετικό κινηματογραφικό σύμπαν του Αυστριακού σκηνοθέτη Μίκαελ Χάνεκε – έναν από τους κορυφαίους δημιουργούς του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά – οι ιστορίες και εικόνες μετουσιώνονται, δημιουργώντας έναν προσωπικό κόσμο, στον οποίο ο Χάνεκε καλεί τον θεατή να μυηθεί και να ταξιδέψει. Ο σκηνοθέτης με τη χαρακτηριστική λιτή, διεισδυτική ματιά που ανατέμνει «κλινικά» την ανθρώπινη ύπαρξη και τη βία, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια του σύγχρονου κινηματογράφου.