Στο φιλμ «Καλά Χριστούγεννα κύριε Λώρενς», ο Ναγκίσα Οσίμα ενώνει δύο από τα αγαπημένα του θέματα, τον έρωτα και τη βία. Ο σκηνοθέτης αντιπαραθέτει την στρατιωτική ακαμψία της παράδοσης με την ανθρωπιά, την απόλυτη χιμαιρική αντίληψη του ανδρισμού και της τιμής με τις συναισθηματικές και σεξουαλικές αδυναμίες, την ιαπωνική κουλτούρα με τη δυτική. Η ταινία, με πρωταγωνιστή τον υπέροχο Ντέιβιντ Μπόουι, προβάλλεται σήμερα στην ΕΡΤ και αποτελεί την τηλεοπτική μας πρόταση.

Ο Λοχίας Τζων Λώρενς (Τομ Κόντι) είναι αιχμάλωτος των Ιαπώνων, το 1942. Αποτελεί αίνιγμα ανάμεσα στους συγκρατούμενους του καθώς είναι ο μόνος που μπορεί να έχει ένα είδος επικοινωνίας με τους Ιάπωνες δεσμώτες του και μοιάζει ν’ αντιλαμβάνεται την κουλτούρα τους. Οι Ιάπωνες το γνωρίζουν και τον προκαλούν φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με το σύστημα αξιών τους.

Οι συνθήκες δυσκολεύουν όταν φέρνουν αιχμάλωτο τον σκληρό, υπερήφανο και θαρραλέο Λοχαγό, Ζακ Σελιέ (Ντέιβιντ Μπόουι). Ο Λώρενς ξέρει πως οι φύλακες θα προσπαθήσουν να σπάσουν το ηθικό του Σελιέ και θα κάνουν τα πάντα γι’ αυτό. Αυτό που θ’ ακολουθήσει δεν είναι απλά μια μάχη για επιβίωση είναι κάτι πολύ περισσότερο, είναι η μάχη μεταξύ δύο κοσμοθεωριών.

Η ταινία ενώνει δύο από τα αγαπημένα θέματα του Ναγκίσα Όσιμα. Τον έρωτα και τη βία. Είναι διακριτά σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, αντικρούοντας, συμπληρώνοντας και καθορίζοντας το ένα το άλλο. Όπως σε πολλές προηγούμενες δουλειές του σκηνοθέτη, έτσι κι εδώ, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το ένα από το άλλο.

Η βία δεν αποκλείει απαραίτητα την ύπαρξη του έρωτα. Μία υπέροχη ταινία, γεμάτη εκπληκτικές ερμηνείες, στιγμές αλήθειας και ομορφιάς, που αναδύονται μέσα από εξαιρετικούς διαλόγους. Πρωταγωνιστούν: Ντέιβιντ Μπόουι, Τομ Κόντι, Ρουίτσι Σακαμότο, Τακέσι Κιτάνο.

Ο σκηνοθέτης έξυπνα αντιπαραθέτει τη στρατιωτική ακαμψία, με την ανθρωπιά, και την ιαπωνική κουλτούρα σε αντιπαράθεση με τη δυτική. Το φιλμ «Καλά Χριστούγεννα Κύριε Λόρενς», προβλήθηκε στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών το 1983, ενώ τιμήθηκε και με το Βραβείο BAFTA για το υπέροχο μουσικό σκορ του Ryuichi Sakamoto. Μετά την τηλεοπτική προβολή της, η ταινία θα παραμείνει διαθέσιμη για 14 ημέρες στα ψηφιακά μέσα της ΕΡΤ.

Ο Ναγκίσα Όσιμα («Η Αυτοκρατορία Των Αισθήσεων») καταπιάνεται με γνώριμα γι’ αυτόν θέματα, μεταφέροντας το βιβλίο του Sir Laurens Van Der Post «The Seed And The Sower». Υλικό του είναι η ιαπωνική κουλτούρα, η εξουσία και οι συνακόλουθες της σχέσεις καταπιεστή και θύματος και οι πολιτισμικές διαφορές Δύσης και Ανατολής.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Ντέιβιντ Μπόουι διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διανομή του έργου εκτός Ιαπωνίας. Η σύγκρουση των δύο πολιτισμών ξεπερνά το σενάριο και γίνεται εμφανής με τη σύγκρουση των δύο «σχολών» υποκριτικής.

Από τη μία πλευρά έχουμε τον Μπόουι με τη βρετανική στωικότητα που δεν απομακρύνεται από μια ρεαλιστική αντιμετώπιση του ρόλου και από την άλλη τις ερμηνείες του Σακαμότο και του Κιτάνο – του μετέπειτα σπουδαίο σκηνοθέτη που μας χάρισε ανεξίτηλα κινηματογραφικά αριστουργήματα, όπως το «Fireworks» του 1997 και το «Kikujiro» του 1999 – που χαρακτηρίζονται από μια επιτήδευση και υπερβολή, σαν να είναι βγαλμένες από κάποια παράσταση θεάτρου kabuki. Η συνεύρεση των δύο αυτών στιλ, είναι αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα.

Ο Όσιμα παίζει έξυπνα με τα ταμπού του θεατή, χωρίς από την άλλη να είναι φειδωλός με τις αυθεντικά συγκινησιακές στιγμές που προσφέρει απλόχερα. Το οικουμενικό μήνυμα που περνά ο σκηνοθέτης – και το οποίο καταλήγει στο ότι σε ακραίες καταστάσεις οι άνθρωποι φτιάχνουν κανόνες τους οποίους ξεχνάνε, παραβαίνουν και εφαρμόζουν κατά βούληση – βρίσκει εύκολα τους αποδέκτες του, με το λιτό και απέριττο ιαπωνικό τρόπο.

Είναι σαφείς οι ενδείξεις μιας ομοφυλοφιλικής έλξης μεταξύ του Βρετανού στρατιώτη και του Ιάπωνα Γιονόι αλλά αυτό δεν έρχεται να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του θεατή σε βάρος του συνόλου της ταινίας. Αυτό που σίγουρα είναι αξιομνημόνευτο είναι η μουσική που έχει γράψει ο Ριγουίτσι Σακαμότο για το φιλμ και έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πιο διαχρονικά μουσικά σκορ όλων των εποχών. Όποιος δεν έχει ακούσει τον David Sylvian να λέει συγκλονιστικά το «Forbidden Colours» αγνοεί ένα από τα ωραιότερα ερωτικά τραγούδια που γράφτηκαν ποτέ για την Έβδομη Τέχνη.

Διαβάστε επίσης:

• Αφιέρωμα στον Ντέιβιντ Μπόουι: «Ο Άνθρωπος που Έπεσε στη Γη»
• Ναγκίσα Οσίμα, ο αισθησιασμός στον κινηματογράφο

Καλά Χριστούγεννα Κύριε Λόρενς / Merry Christmas Mr. Lawrence
Σκηνοθεσία: Ναγκίσα Όσιμα
Σενάριο: Laurens van der Post (novel), Nagisa Ôshima, Paul Mayersberg
Πρωταγωνιστούν: Ντέιβιντ Μπόουι, Τομ Κόντι, Ρουίτσι Σακαμότο, Τακέσι Κιτάνο, Τζακ Τόμσον
Έτος Παραγωγής: 1983
Χώρα Παραγωγής: Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία
Διάρκεια: 123 λεπτά
Προβάλλεται την Τετάρτη 28 Οκτωβρίου στις 22:00, στην ΕΡΤ2