Γεμάτη σασπένς και οξυδερκείς παρατηρήσεις για μια εποχή που καθόρισε ολόκληρες γενιές αλλά και τα αναγνωρίσιμα ανθρώπινα χαρακτηριστικά που την διαμόρφωσαν, η «Δασκάλα» αποτελεί τη νέα δημιουργία του υποψήφιου για Όσκαρ, Τσέχου σκηνοθέτη Γιαν Χρεμπέκ. Μια ιστορία για τη λεπτή διαφορά ανάμεσα στον συμβιβασμό και την υποδούλωση, καθώς και για την δύναμη του ανθρώπινου χαρακτήρα, που θα μπορούσε να λαμβάνει χώρα οπουδήποτε και οποτεδήποτε, τουλάχιστον όσο η διαφθορά, η μικροπρέπεια και ο εγωισμός κυριαρχούν ακόμη στον κόσμο μας.

«Το βασικό θέμα της ταινίας είναι ο φόβος και η συνεπακόλουθη προθυμία κάποιου να υποκύψει στη διαφθορά – το γεγονός ότι κάποιοι υπηρετούν όσους έχουν δύναμη πάνω τους και άρα αποκτούν προνόμια για τους ίδιους και τους αγαπημένους τους. Όμως, τα προνόμια αυτά μπορούν να στραφούν εναντίον τους μακροπρόθεσμα. Σήμερα, 25 χρόνια μετά την πτώση του κομμουνισμού, η χώρα μας μάχεται εναντίον της διαφθοράς, που έχει εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.» – Γιαν Χρεμπέκ

Η Δασκάλα / Ucitelka / The Teacher
Σκηνοθεσία: Γιαν Χρεμπέκ / Jan Hrebejk
Σενάριο: Πετρ Γιαρκόφσκι
Ηθοποιοί: Ζουζάνα Μορέρι, Σονγκόρ Κασάι, Πέτερ Μπέμπτζακ, Ζουζάνα Κονέκνα, Ταμάρα Φίσερ, Μάρτιν Χαβέλκα
Χώρα: Σλοβακία, Τσεχία
Έτος: 2016
Διάρκεια: 102 λεπτά

Μπρατισλάβα, δεκαετία του ’80. Μία φαινομενικά ευχάριστη και καλόκαρδη δασκάλα μπαίνει στην καινούρια της τάξη και συστήνεται στους μαθητές της. Όταν έρθει η δική τους ώρα να συστηθούν, η δασκάλα τους ζητά να αναφέρουν επίσης τι δουλειά κάνουν οι γονείς τους.

Ανάλογα με την επαγγελματική θέση του καθενός, η δασκάλα θα αρχίσει να ζητά χάρες και να χειραγωγεί τους ενήλικες και τα παιδιά για το προσωπικό της συμφέρον. Ποιος, εξάλλου, θα καταγγείλει μια γυναίκα με τόσο στενούς δεσμούς με το κυρίαρχο κομμουνιστικό κόμμα;

Ανήσυχοι για την ακαδημαϊκή πορεία των παιδιών τους, οι περισσότεροι γονείς υποκύπτουν στην πίεση και θέτουν εαυτούς στην υπηρεσία της δασκάλας για κάθε είδους εξυπηρετήσεις: της αγοράζουν τρόφιμα, της παρέχουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους, καθαρίζουν το διαμέρισμά της, υπομένουν ακόμη και τις ερωτικές της κρούσεις.

Όμως ένα τραγικό συμβάν θα οδηγήσει τρεις οικογένειες να πάρουν την απόφαση να αντισταθούν. Σε συνεργασία με την διευθύντρια του σχολείου και τους υπόλοιπους γονείς, οργανώνουν μια μυστική συνάντηση κατά τη διάρκεια της οποίας αποκαλύπτεται η καταστρεπτική δράση της δασκάλας σε όλο της το μεγαλείο. Θα καταφέρουν άραγε να την αντιμετωπίσουν;

«Το χιούμορ είναι ένα είδος αντίστασης στην Τσεχία. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την αδικία. Το τσεχικό σινεμά, όπως και η λογοτεχνία, έχει μια μακρά παράδοση, όπου ο ρεαλισμός αγγίζεται από ένα πικρό και ειρωνικό χιούμορ, που όμως ταυτόχρονα είναι πολύ ανθρώπινο. Ο Μίλος Φόρμαν, ο Ιβάν Πάσερ ή ο Γίρι Μένζελ ήταν πάντα μεγάλες πηγές έμπνευσης για εμάς. Το χιούμορ είναι εξάλλου μία ουσία της ανθρώπινης εμπειρίας. Όταν αφηγούμαστε σοβαρές ιστορίες με μια δόση χιούμορ, προσπαθούμε να προσδώσουμε αλήθεια στις ιστορίες αυτές. Ακριβώς στο σημείο όπου το τραγικό συναντά το κωμικό, μπορούμε να ανακαλύψουμε την αλήθεια για τις ζωές μας.» – Γιαν Χρεμπέκ

Μ’ ένα εξαιρετικά πρωτότυπο και καυστικό σενάριο, η «Δασκάλα» του Γιαν Χρέμπτζεκ κερδίζει τις εντυπώσεις, ενώ ξεχωρίζει με την ερμηνεία της, η Ζουζάνα Μορέρι, η οποία κέρδισε και το Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι. Πρωταγωνιστούν επίσης: Εύα Μπάντορ, Πέτερ Μπέμπτζακ, Μόνικα Τσερτέζνι, Ταμάρα Φίσερ, ίνα Γκογκάλοβα, Μάρτιν Χαβέλκα, Κσόνγκορ Κασάι.

Το αναγνωρισμένο δίδυμο του σεναριογράφου Πετρ Γιαρκόφκι και του σκηνοθέτη Γιαν Χρεμπέκ, γνωστοί κυρίως από την μεγάλη επιτυχία της ταινίας τους «Παιχνίδια Διχασμού και… Εγκυμοσύνης» (2000) – Υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας – επιστρέφει στο κοντινό παρελθόν για να αφηγηθεί μια ιστορία που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.

«Οι ήρωες έχουν την βάση τους σε αληθινούς ανθρώπους. Όταν ήμουν 11-12 χρονών, είχα μια παρόμοια εμπειρία όπου μία σύντροφος δασκάλα, που αρχικά έμοιαζε τόσο καλοσυνάτη και ευχάριστη, εκβίαζε γονείς για να της κάνουν χάρες. Ακόμη και μια παρόμοια μυστική συνάντηση γονέων έλαβε χώρα. Η εμπειρία αυτή νιώθω ότι καθόρισε την προσωπικότητά μου και την άποψή μου για την πραγματικότητα στην οποία ζούσαμε. Όταν με ρωτούν πόσο καιρό μου πήρε για να γράψω την ταινία, μερικές φορές απαντώ ότι μου πήρε 35 χρόνια!» – Πετρ Γιαρκόφκι

«Αυτό που μου άρεσε στο σενάριο», λέει η πρωταγωνίστρια Ζουζάνα Μορέρι, «είναι ότι ο ρόλος δεν είναι καθαρά κωμικός ή δραματικός. Προσπάθησα να κρατήσω την ηρωίδα μου μακριά από τα άκρα, κάτι που δεν ήταν δύσκολο γιατί ήταν τόσο καλογραμμένη. Και ήθελα πολύ να παίξω τον ρόλο της “κακιάς” – δεν έχω παίξει κάτι παρόμοιο».