Τα Βαλκάνια, η περιοχή με την μοναδική φυσιογνωμία και τη γοητευτική πολυμορφία, με τις ιδιαίτερες ιστορικές και πολιτικές διεργασίες που άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στις ζωές των ανθρώπων και την κουλτούρα τους, βρίσκονται αυτή την εβδομάδα στο επίκεντρο της Ταινιοθήκης στη Θεσσαλονίκη. Μέσα από το αφιέρωμα «Εδώ είναι Βαλκάνια…» που παρουσιάζεται από την Πέμπτη 4 έως και την Κυριακή 7 Φεβρουαρίου, στην Αίθουσα Σταύρος Τορνές.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος προβάλλονται τέσσερις πολυβραβευμένες ταινίες, που ξεχωρίζουν για τον ουμανισμό και τα αντιπολεμικά τους μηνύματα. Πρόκειται για τα φιλμ:

• No Man’s Land (2001) του Ντάνις Τάνοβιτς
• Πριν από τη βροχή (1994) του Μίλτσο Μαντσέφσκι
• Σεράγεβο σ’αγαπώ (2006) της Γιασμίλα Σμπάνιτς
• Η Οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου (2005) του Κρίστι Πούιου

Αναλυτικά το πρόγραμμα προβολών του Αφιερώματος, «Εδώ είναι Βαλκάνια», έχει διαμορφωθεί ως εξής:

Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου
18:00 Η Οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου
21:00 Σεράγεβο σ’αγαπώ

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου
18:30 No Man’s Land
21:00 Πριν από τη βροχή

Σάββατο 6 Φεβρουαρίου
18:30 Σεράγεβο σ’αγαπώ
21:00 No Man’s Land

Κυριακή 7 Φεβρουαρίου
18:30 Πριν από τη βροχή
21:00 Η Οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου

Λίγα λόγια για τις τέσσερις ταινίες του αφιερώματος:

No Man’s Land
Σκηνοθεσία: Ντάνις Τάνοβιτς
Με τους: Branko Djuric, Rene Bitorajac, Filip Sovagovic
Χώρα Παραγωγής: Βοσνία Ερζεγοβίνη – Γαλλία
Έτος Παραγωγής: 2001
Διάρκεια: 98 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

1993. Στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου στην Γιουγκοσλαβία, δύο στρατιώτες  σε εμπόλεμη κατάσταση, ένας Βόσνιος, ο Τσίκι κι ένας Σέρβος, ο Νίνο  βρίσκονται στο ίδιο χαράκωμα, μπροστά στο παράλογο και άλυτο πρόβλημα μιας μακάβριας πραγματικότητας: ένας τραυματισμένος κείτεται πάνω σε μια νάρκη. Αν κάποιος προσπαθήσει να τον βοηθήσει, η παραμικρή μετακίνηση του σώματος μπορεί να την απενεργοποιήσει, προκαλώντας τρομερή έκρηξη.  Καθώς ο Τσίκι και ο Νίνο προσπαθούν να βρουν τρόπο να ξεφύγουν, την υπόθεση αναλαμβάνουν οι Κυανόκρανοι. Καθώς η ιστορία έχει γίνει γνωστή στα media, τα τηλεοπτικά συνεργεία καταφθάνουν και το θέμα παίρνει διεθνείς διαστάσεις. Μέσα σ’ αυτόν τον απίστευτο παραλογισμό, οι δύο άντρες προσπαθούν απεγνωσμένοι να διαπραγματευτούν τις ζωές τους καθώς είναι παγιδευμένοι  στη λεγόμενη no man’s land, την «ουδέτερη ζώνη».

Πρόκειται για μία εξαιρετική αντιπολεμική  ταινία, σε σενάριο του Βόσνιου σκηνοθέτη της Ντάνις Τάνοβιτς, για τον Σερβοβοσνιακό εμφύλιο. Στο No man’s land συνυπάρχουν το κατάμαυρο χιούμορ και η σατιρική διάθεση  με τη φρίκη του πολέμου και την παράνοια του εμφύλιου σπαραγμού. Ταυτόχρονα το βλέμμα που «ρίχνει» ο Τάνοβιτς πάνω στον ρόλο των διεθνών ΜΜΕ και στα συμφέροντα που αυτά εξυπηρετούν, καθώς και στην «ειρηνευτική» παρουσία των κυανόκρανων και στις γεωπολιτικές ισορροπίες που αντιπροσωπεύει ο ΟΗΕ, είναι διεισδυτική, καίρια και καυστική. Η ταινία βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Η Οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου
Σκηνοθεσία: Κρίστι Πουίου
Σενάριο: Cristi Puiu, Razvan Radulescu
Με τους: Ion Fiscuteanu, Luminita Gheorghiu, Doru Ana
Χώρα Παραγωγής: Ρουμανία
Έτος Παραγωγής: 2005
Διάρκεια: 150 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Ο κύριος Λαζαρέσκου είναι ένας ηλικιωμένος άνδρας που ζει μόνος του στο Βουκουρέστι παρέα με τις γάτες του. Συνοδευόμενος από μια νοσοκόμα και έχοντας ένα εγκεφαλικό σε εξέλιξη, ο ήρωας  θα περιπλανηθεί σ’ όλες τις νοσοκομειακές μονάδες του Βουκουρεστίου αναζητώντας ένα κρεβάτι για νοσηλεία και έναν γιατρό να τον αναλάβει. Βραβείο του τμήματος Ένα Κάποιο Βλέμμα στο Φεστιβάλ Καννών το 2005. To 2011 ο σκηνοθέτης Κρίστι Πουίου, είχε δώσει το παρών στο 52ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, όπου είχε δηλώσει σχετικά:

«Έπειτα, με όσα συνέβησαν στη δεκαετία του ’90 να αποτελούν ένα σοκ στην κοινωνία της Ρουμανίας, πολλοί νέοι κινηματογραφιστές είχαν την ευκαιρία να εκφραστούν όπως επιθυμούσαν, χωρίς απαραίτητα να εντάσσονται στις αισθητικές του Νέου Κύματος. Ο Μιτουλέσκου, για παράδειγμα, έκανε ταινίες πολύ προσωπικές, που δεν εντάσσονταν ούτε στο Νέο Κύμα ούτε στην ευρύτερη ιστορία του ρουμάνικου κινηματογράφου. Όμως αυτό που είχαν κοινό είναι η δυσαρέσκεια για τον σύγχρονο συμβατικό κινηματογράφο. Πριν από το ’89 υπήρχε λογοκρισία, έπειτα όμως η αγορά κατακλύστηκε από χολιγουντιανές ταινίες, με αποτέλεσμα το ρουμανικό κοινό να μην είναι εκπαιδευμένο να βλέπει ταινίες που προτείνονται από το Νέο Κύμα. Σήμερα, ένας στους τέσσερις θεατές παρακολουθεί εγχώριες ταινίες, όμως το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά σε χολιγουντιανές παραγωγές και ελάχιστοι επιλέγουν να δουν άλλη ευρωπαϊκή ταινία. Υπάρχει πλέον μικρό ενδιαφέρον για το καλλιτεχνικό σινεμά. Αν υπάρχει επομένως το Νέο Κύμα, αυτό οφείλεται σε συγκεκριμένα άτομα.»

Πριν από τη Βροχή
Σκηνοθεσία: Μίλτσο Μαντσέφσκι
Με τους: Katrin Cartlidge, Rade Serbedzija, Grégoire Colin
Χώρα Παραγωγής: FYROM ΠΓΔΜ – Γαλλία – Μεγάλη Βρετανία
Έτος Παραγωγής: 1994
Διάρκεια: 113 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Την ταινία συναποτελούν τρεις επιμέρους ενότητες. Στην πρώτη μεταφερόμαστε στα Σκόπια και συγκεκριμένα σ’ ένα ορθόδοξο μοναστήρι, για να παρακολουθήσουμε την ιστορία ενός νεαρού ορθόδοξου μοναχού που έχει δώσει όρκο σιωπής, και που θα προσπαθήσει να κρύψει στο μοναστήρι μια νεαρή μουσουλμάνα από την Αλβανία, η οποία ζητά καταφύγιο, καθώς είναι κυνηγημένη. Στο δεύτερο μέρος μια νεαρή Αγγλίδα αμφιταλαντεύεται για το αν θα πρέπει να ακολουθήσει τον εραστή της, που είναι φωτογράφος ή να παραμείνει με τον σύζυγό της. Στο τρίτο μέρος επανερχόμαστε στο αρχικό τοπίο, όπου μαζί με τον φωτογράφο του δεύτερου μέρους που έχει έρθει στη γενέτειρά του, θα γίνουμε θεατές αιματηρών γεγονότων και συγκρούσεων ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους, με φόντο έναν αδελφοκτόνο αιματηρό πόλεμο.

Ειδική μνεία αξίζει η φωτογραφία του Μανουέλ Τεράν, αλλά και η εξαιρετική μουσική της ταινίας που υπογράφει το συγκρότημα Anastasia. Η ταινία βραβεύτηκε με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας.

Σεράγεβο σ’ αγαπώ
Σκηνοθεσία: Γιασμίλα Σμπάνιτς
Με τους: Mirjana Karanovic, Luna Zimic Mijovic, Leon Lucev
Χώρα Παραγωγής: Βοσνία Ερζεγοβίνη – Κροατία – Αυστρία – Γερμανία
Έτος Παραγωγής: 2006
Διάρκεια: 100 λεπτά
Φορμά: Έγχρωμη

Η ταινία περιγράφει την ιστορία μιας ανύπαντρης μητέρας, της Έσμα, η οποία ζει με την εντεκάχρονη κόρη της Σάρα στο Σεράγεβο. H Έσμα προσπαθεί να προσφέρει μια φυσιολογική και ευτυχισμένη παιδική ηλικία στη Σάρα. Η φαινομενική αρμονία ανάμεσα σε μητέρα και κόρη διαταράσσεται από μια ανακοίνωση που αφορά στη σχολική εκδρομή της Σάρα. H Σάρα μαθαίνει ότι μπορεί να εξασφαλίσει μειωμένη τιμή αν μπορέσει να αποδείξει ότι ο πατέρας της ήταν ήρωας ή αγνοούμενος. Ταπεινωμένη και υπό την επήρεια του ψυχικού και σωματικού τραύματος, η Έσμα εξομολογείται την αλήθεια στη Σάρα: ότι γεννήθηκε ύστερα από τον βιασμό της στη διάρκεια του πολέμου.

Βραβευμένη με Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 2006, η υπέροχη και συγκινητική ταινία της Γιασμίλα Σμπάνιτς: Σεράγεβο σ’ αγαπώ (Grbavica: The Land of My Dreams – 2006).

Το Αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Εδώ είναι Βαλκάνια…», πραγματοποιείται από την Πέμπτη 4 έως και την Κυριακή 7 Φεβρουαρίου, στην Αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).

Πώληση εισιτηρίων: Αίθουσα «Σταύρος Τορνές» (Αποθήκη 1, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, [email protected])
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.