Η καταστροφή του πλανήτη, υπήρξε ανέκαθεν ένα αγαπημένο κινηματογραφικό θέμα. Με αφορμή τη νέα ταινία του Κέισι Άφλεκ, «Φως στο Σκοτάδι», συγκεντρώσαμε και παρουσιάζουμε με χρονολογική σειρά, δέκα σπουδαίες ταινίες για το κύκνειο άσμα της ανθρωπότητας, προσπαθώντας να αποφύγουμε τις προφανείς επιλογές και τα εντυπωσιακά, αλλά κουραστικά blockbuster: Από τη «Θυσία» του Αντρέι Ταρκόφσκι, μέχρι τα «Παιδιά των Ανθρώπων» του Αλφόνσο Κουαρόν.

«Θυσία» (Sacrifice / Offret – 1986) του Αντρέι Ταρκόφσκι

Στην έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, ένας άνθρωπος ψάχνει τον τρόπο για να αποκαταστήσει την ειρήνη στον κόσμο, για να ανακαλύψει ότι πρέπει να δώσει και ανταλλάγματα. Ο Αλεξάντερ όταν πληροφορείται από την τηλεόραση την καταστροφή του κόσμου από πυρηνικό πόλεμο προσεύχεται στον Θεό να σώσει τον κόσμο με τίμημα να απαρνηθεί τις σχέσεις του με τους δικούς του και να παραμείνει σιωπηλός μέχρι το θάνατό του.

Το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Ρώσου σκηνοθέτη, αποτελεί ένα μοναδικό αριστούργημα της Έβδομης Τέχνης, κι ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του καλλιτεχνικού έργου που μας κληροδότησε ο Αντρέι Ταρκόφσκι.

«Η ιδέα της ταινίας μου «Η Θυσία» γεννήθηκε την εποχή πριν από τη «Νοσταλγία» – οι πρώτες σημειώσεις και τα πρώτα σχεδιάσματα έγιναν τότε που ζούσα ακόμα στη Σοβιετική Ένωση. Κεντρική ιδέα ήταν η μοίρα ενός άντρα, άρρωστου από καρκίνο, του Αλεξάντερ. Ο άνθρωπος αυτός λυτρώνεται από τα πάθη του προσφέροντας μια θυσία.» – Αντρέι Ταρκόφσκι

«Delicatessen» (1991) των Μαρκ Καρό και Ζαν Πιέρ Ζενέ

Σ’ ένα αποκαλυπτικό τοπίο μετά την καταστροφή, το χρήμα δεν υφίσταται και το μόνο νόμισμα είναι τα αγαθά, τα οποία είναι επίσης εξαιρετικά δυσεύρετα. Οι άνθρωποι πλέον ζουν σε μικρές κοινότητες, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Σ’ έναν από αυτούς τους μικρόκοσμους, στέκει μια απομονωμένη πολυκατοικία στην οποία εμφανίζεται ένας άνεργος κλόουν ο Λουιζόν, νοικιάζει ένα διαμέρισμα και σε αντάλλαγμα αναλαμβάνει τη συντήρηση του κτιρίου. Η συνάντησή του με την κόρη του χασάπη και σπιτονοικοκύρη του, καθώς και αφέντη – τυράννου της πολυκατοικίας (ο οποίος διατηρεί στο ισόγειο κρεοπωλείο), καταλήγει σε ένα ρομαντικό ειδύλλιο. Του προκαλεί βέβαια εντύπωση η ικανότητα του χασάπη να βρίσκει συχνά κρέας, σε μια εποχή που αυτό αποτελεί ένα είδος δυσεύρετο. Οι ένοικοι όμως του κτιρίου, μοιράζονται ένα μακάβριο μυστικό με το οποίο θα έρθει σύντομα αντιμέτωπος και ο Λουιζόν.

Ταινία εσχατολογική, σκοτεινή και ταυτόχρονα απίστευτα αστεία, όπου ο σουρεαλισμός συναντά το φουτουρισμό και τη μαύρη κωμωδία. Το «Delicatessen» αποτελεί το εκρηκτικό κινηματογραφικό ντεμπούτο των μικρομηκάδων και σχεδιαστών κινουμένων σχεδίων, Ζαν Πιερ Ζενέ (ο οποίος αργότερα θα σκηνοθετήσει τη διάσημη “Αμελί”) και Μαρκ Καρό. Το μαύρο χιούμορ, η αχαλίνωτη φαντασία, η καρτουνίστικη αισθητική, ο ξέφρενος ρυθμός, η εκπληκτική χρωματική παλέτα (δια χειρός του Ντάριους Κόντζι), τα ευρηματικά ειδικά εφέ, το πανέξυπνο σενάριο, τα εξαίσια σκηνικά και κοστούμια, καθώς και οι χαρακτήρες – καρικατούρες, βγαλμένοι θαρρείς από τα πιο δυσοίωνα κόμικς, αποτελούν τα υλικά μιας αλλόκοτης ταινίας, που ζωντανεύει έναν, κυριολεκτικά, εξωφρενικό, κόσμο.

«Οι Δώδεκα Πίθηκοι» (Twelve Monkeys – 1995) του Τέρι Γκίλιαμ

Η ανθρωπότητα αποδεκατίζεται από έναν ιό που διασπείρεται επίτηδες και μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα σε φονικό και ανίκητο. Οι άνθρωποι το 2035 ζουν πλέον σε υπόγεια βαθιά κάτω από τη γη και σε σπήλαια, γιατί στην επιφάνεια κυριαρχούν τα ζώα και η ατμόσφαιρα είναι μολυσμένη από τον ιό. Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να κατασκευάσουν πρόσφατα μια «μηχανή του χρόνου» που έστω και ατελής, πάντως λειτουργεί. Αποφασίζουν να στείλουν στο παρελθόν έναν άνδρα δυναμικό, παρατηρητικό και ικανό να τους εφοδιάσει με στοιχεία ώστε να εντοπίσουν την πηγή του ιού. Αν βρουν δείγμα του, προτού αυτός μεταλλαχθεί, θα μπορέσουν να παρασκευάσουν κάποιο εμβόλιο κι έτσι θα σώσουν όσους απομένουν ζωντανοί στο μέλλον. Επίσης, θα μπορέσουν επιτέλους να επανέλθουν στην επιφάνεια της Γης χωρίς το φόβο του θανατηφόρου ιού. Η αποστολή ανατίθεται σε έναν κατάδικο, στον οποίο υπόσχονται ότι, αν τα καταφέρει, θα του απονεμηθεί χάρη. Ο άνδρας αυτός ταξιδεύει απρόθυμα σε διάφορες χρονικές στιγμές γιατί η μηχανή του χρόνου δεν είναι απόλυτα τελειοποιημένη, αλλά τελικά καταφέρνει να βρεθεί στο 1996 και αρχίζει να ιχνηλατεί τον ή τους διασπορείς του ιού.

Η ταινία «Οι Δώδεκα Πίθηκοι» είναι εμπνευσμένη από μία σπουδαία ασπρόμαυρη γαλλική ταινία μικρού μήκους. Πρόκειται για το θρυλικό «La Jetée» (Η Προκυμαία), που είχε γράψει και σκηνοθετήσει ο Κρις Μαρκέ το 1962. Στην αμερικανική εκδοχή της, πρωταγωνιστεί ο Μπρους Γουίλις με την Μαντλίν Στόου, ενώ βασικούς ρόλους ερμηνεύουν επίσης οι Μπραντ Πιτ και Κρίστοφερ Πλάμερ. Πρόκειται για μία σπουδαία ταινία επιστημονικής φαντασίας, η οποία με τις σειρά της επηρέασε άλλους καλλιτέχνες και αποτέλεσε σημείο αναφοράς.

«Τα Παιδιά των Ανθρώπων» (Children of Men – 2006) του Αλφόνσο Κουαρόν

Το 2027 ο κόσμος έχει βυθιστεί στην αναρχία καθώς η γονιμότητα των ανθρώπων έχει φτάσει σε μηδενικά επίπεδα από έναν ιό και αυτό έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην παγκόσμια ισορροπία. Ο νεαρότερος άνθρωπος του κόσμου πέφτει θύμα δολοφονίας στα δεκαοκτώ του και η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει προοπτική σταδιακής εξαφάνισης. Με φόντο ένα Λονδίνο που σπαράσσεται από τη βία, την εγκληματικότητα και τον πόλεμο αντιμαχόμενων εθνικιστικών φατριών, ένας απογοητευμένος πρώην ακτιβιστής που έχει γίνει γραφειοκράτης αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τους δαίμονές του και να προστατεύσει την τελευταία ελπίδα της γης, μία έγκυο γυναίκα που θα γίνει αντικείμενο ερευνών από τους επιστήμονες. Σε μία εποχή που ο θάνατος παίρνει τρομακτικές διαστάσεις, οι ελπίδες έχουν πεθάνει και τα μωρά έχουν αντικατασταθεί από κούκλες. Τι μπορεί να συμβεί χωρίς την προοπτική μιας επόμενης γενιάς;

Ένα δραματικό, θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, σε σκηνοθεσία του Αλφόνσο Κουαρόν. Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Φ. Ντ Τζέιμς, το οποίο κυκλοφόρησε το 1992. Πρωταγωνιστούν: Κλάιβ Όουεν, Τζούλιαν Μουρ, Μάικλ Κέιν. Το φιλμ ήταν Υποψήφιο για τρία 3 Όσκαρ (φωτογραφίας, μοντάζ, διασκευασμένου σεναρίου), ενώ τιμήθηκε με το Βραβείο Καλύτερης Φωτογραφίας στο 63ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, καθώς και με το Βραβείο BAFTA, επίσης στην Κατηγορία Καλύτερης Φωτογραφίας.

«Θεώρησα ότι η πρόταση [για την ταινία αυτή] ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία να πραγματευτούμε το σήμερα, έχοντας ως πρόσχημα ότι η δράση λαμβάνει χώρα στο εγγύς μέλλον. Δεν ήθελα να κάνω μια ταινία για το μέλλον – ήθελα να κάνω μια ταινία για το παρόν και τις συνθήκες που δομούν το μέλλον. Δεν πρόκειται για ταινία επιστημονικής φαντασίας αλλά για μια περιπέτεια, τοποθετημένη στο 2027.» – Αλφόνσο Κουαρόν

«Ο Δρόμος» (The Road – 2009) του Τζον Χίλκοτ

Ένας πατέρας διασχίζει με τον γιο του την κατεστραμμένη Αμερική. Τίποτα δεν κινείται στο ερημωμένο τοπίο εκτός από τη στάχτη στον άνεμο. Το κρύο είναι τόσο τσουχτερό που ραγίζει πέτρες, ενώ μόλις χιονίσει όλα γίνονται γκρίζα. Ο ουρανός είναι πάντα σκοτεινός. Προορισμός τους είναι η ακτή, αν και δεν γνωρίζουν τι θα βρουν εκεί. Μαζί τους έχουν μόνο ένα πιστόλι, για να μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από τις συμμορίες που παραμονεύουν στον δρόμο, τα ρούχα που φοράνε, ένα καροτσάκι με τροφή και, βέβαια, ο ένας τον άλλον.

Πρόκειται για τη κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος με συγγραφέα τον Κόρμακ ΜακΚάρθι , ένα μελλοντολογικό θρίλερ που έγινε best seller και βραβεύτηκε με Πούλιτζερ το 2007. Με τους Σαρλίζ Θίρον, Βίγκο Μόρτενσεν, Γκάι Πιρς και Ρόμπερτ Ντιβάλ.

«Μελαγχολία» (Melancholia – 2011) του Λαρς Φον Τρίερ

Η Τζαστίν (Κίρστεν Ντανστ) και ο Μάικλ (Αλεξάντερ Σκάαρσγκαρντ) γιορτάζουν τον γάμο τους με ένα πάρτυ στο σπίτι της αδερφής της (Σαρλότ Γκαίνσμπουργκ) και του άντρα της (Κίφερ Σάδερλαντ). Εν τω μεταξύ, ο πλανήτης Μελαγχολία κατευθύνεται προς τη Γη. Το τέλος του κόσμου σηματοδοτεί την αρχή μιας καινούργιας φάσης στην καριέρα του Τρίερ που με την συναρπαστική «Μελαγχολία» του αποτυπώνει την πιο ευγενική εκδοχή της καταστροφής του κόσμου. O Δανός σκηνοθέτης δημιουργεί έναν υπνωτιστικό και οπτικά συγκλονιστικό και συγκινητικό φιλοσοφικό διαλογισμό μετατρέποντας το είδος των ταινιών καταστροφής σε οικογενειακό δράμα.

«Ήταν σαν να ξυπνούσα από όνειρο: η παραγωγός μου, μου έδειξε την πρόταση για την αφίσα. «Τί είναι αυτό; » ρώτησα. « Μια ταινία σου », απαντά εκείνη. « Ελπίζω πως όχι», μουρμούρισα. Βλέπω τρέιλερ, φωτογραφίες. Φαίνεται χάλια. Είμαι συντετριμμένος.Μη σχηματίσετε λάθος άποψη… δουλεύω για αυτή την ταινία δύο χρόνια. Με μεγάλη ευχαρίστηση. Ίσως όμως παραπλάνησα τον ίδιο μου τον εαυτό. Μπήκα σε πειρασμό. Όχι ότι έκανε κάποιος κάτι λάθος, αντιθέτως όλοι δουλέψανε πιστά για την επίτευξη του στόχου που έθεσα εγώ. Αλλά όταν η παραγωγός μου, μου δείχνει τα στεγνά γεγονότα, νοιώθω μια ανατριχίλα στη ραχοκοκαλιά μου. Είναι μια γυναικεία ταινία! Είμαι έτοιμος να την απορρίψω σαν κακό μόσχευμα. Όμως τι είναι αυτό που ήθελα εξαρχής; Αποφάσισα να βουτήξω στα βάθη του γερμανικού ρομαντισμού. Αυτό ξέρω μόνο. Αλλά αυτό δεν είναι άλλος ένας τρόπος να παραδεχτώ την ήττα μου; Ήττα έως τους χαμηλότερους κινηματογραφικούς κοινούς παρονομαστές. Ο ρομαντισμός κατακρεουργείται με όλους τους κοινότοπους τρόπους σε εμπορικά προϊόντα. Και πρέπει να παραδεχτώ, είχα πολύ καλές και αγαπημένες σχέσεις με το ρομαντικό σινεμά.. και για να δηλώσω το αυτονόητο: το Βισκόντι! Γερμανικός ρομαντισμός που σου κόβει την ανάσα. Αλλά για το Βισκόντι, υπήρχε πάντα κάποιο στοιχείο που τον έθετε πέρα από τα τετριμμένα—που το μετέτρεπε σε αριστούργημα! Έχω μπερδευτεί κι αισθάνομαι ένοχος. Τί έχω κάνει; Ελπίζω μόνο να υπάρχει κάτι που μπορεί να προκαλέσει ρίγος μέσα σε όλο αυτό… Κλείνω τα μάτια μου κι ελπίζω!» – Λαρς Φον Τρίερ, Κοπεγχάγη, 13 Απριλίου 2011.

«Interstellar» (2014) του Κρίστοφερ Νόλαν

Σε ένα μέλλον όπου το περιβάλλον έχει καταστραφεί και η τροφή γίνεται όλο και πιο σπάνιο αγαθό, ένα ταξίδι πέρα από το γαλαξία είναι το μόνο που μπορεί να προσφέρει ελπίδα στην ανθρωπότητα. Στην ομάδα των εξερευνητών, τον ρόλο του πιλότου αναλαμβάνει ο βραβευμένος με Όσκαρ Μάθιου ΜακΚόναχι, ο οποίος συνειδητοποιεί πως η αγάπη είναι το μόνο πράγμα που ξεπερνάει τον χρόνο και τον χώρο, όταν αφήνει πίσω τα δύο του παιδιά για να ηγηθεί της αποστολής διάσωσης της ανθρωπότητας. Μαζί του, οι ηθοποιοί: Αν Χαθαγουέι, Τζέσικα Τσαστέιν, Κέισι Άφλεκ, Γουές Μπέντλεϊ, Τζον Λίθγκοου, Μάικλ Κέιν, Έλεν Μπέρστιν, Μπιλ Έργουιν, Μακένζι Φόι, Τόφερ Γκρέις, Ντέιβιντ Γκιάσι.

Άλλη μία σπουδαία ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν στον χώρο και αυτή της επιστημονικής φαντασίας. Το σενάριο βασίζεται στις επιστημονικές θεωρίες του παγκοσμίως γνωστού φυσικού, Κιπ Θορν, ο οποίος είναι και συμπαραγωγός της ταινίας. Γυρισμένο μόνο σε φιλμ, το «Interstellar» αποτελεί μια συναρπαστική ιστορία του διαχρονικού αγώνα του ανθρώπου να κατανοήσει τη θέση του στο σύμπαν. Η μουσική και πάλι του βραβευμένου με Όσκαρ, Χανς Ζίμερ, δημιουργεί μια υποβλητική ατμόσφαιρα σε ένα αγωνιώδες ταξίδι στο σύμπαν. Το φιλμ κέρδισε το Βραβείο Όσκαρ στην Κατηγορία Καλύτερων Οπτικών Εφέ, ενώ είχε ακόμα τέσσερις υποψηφιότητες.

«Το ταξίδι στο «Interstellar» είναι και εσωτερικής σημασίας. Όσο πιο μακριά πάμε στο διάστημα, τόσο περισσότερο ανακαλύπτουμε ποιοι είμαστε, αλλά και τη σημασία της ανθρωπότητας.» – Κρίστοφερ Νόλαν

«Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής» (Mad Max: Fury Road – 2015) του Τζορτζ Μίλερ

Στοιχειωμένος από το ταραχώδες παρελθόν του, ο Mad Max (Τομ Χάρντι) πιστεύει πως ο καλύτερος τρόπος για να καταφέρεις να επιβιώσεις, είναι να περιπλανιέσαι μόνος σου. Παρόλα αυτά, θα ακολουθήσει μια ομάδα που προσπαθεί να δραπετεύσει στην Άγονη Γη, σ’ ένα Πολεμικό Καραβάνι και την οποία καθοδηγεί η αρχηγός τους, Furiosa (Σαρλίζ Θερόν). Δραπετεύουν από ένα Οχυρό που το διοικεί ο τύραννος Immortan Joe (Χιου Κέις-Μπερν), από τον οποίο και έκλεψαν κάτι αναντικατάστατο. Εξοργισμένος, o πολέμαρχος θα συγκεντρώσει όλη τη συμμορία του και θα κυνηγήσει τους αντάρτες στον Πόλεμο του Δρόμου που θα ακολουθήσει.

Τριάντα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της σχετικής τριλογίας, ο Αυστραλός, με ελληνικές ρίζες, σκηνοθέτης Τζορτζ Μίλερ, πραγματοποιεί επιτυχημένα την μεγάλη επιστροφή με το «Mad max: Ο Δρόμος της Οργής». Ο Τομ Χάρντι παίρνει επάξια την σκυτάλη από τον Μελ Γκίμπσον, η χημεία με την αγνώριστη αλλά πάντα δυναμική Σαρλίζ Θερόν είναι καλή, τα οπτικά εφέ εντυπωσιακά και η φωτογραφία μας ταξιδεύει στο μετά-αποκαλυπτικού genre του θρυλικού franchise, υπό τους ήχους ενός δυνατού μουσικού σκορ. Οι σκηνές δράσεις, εναλλάσσονται με την φαινομενική ηρεμία και το χτίσιμο των χαρακτήρων και το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από αντάξιο για τους λάτρεις των ταινιών της επιτυχημένης και ιδιαίτερης αυτής σειράς του Μίλερ.

«Η Σαρλίζ έχει τεράστια δύναμη, όχι μόνο σωματική αλλά και ψυχική, χωρίς όμως να χάνει την ευαισθησία της. Κλήθηκε να ενσαρκώσει τον ρόλο μιας γυναίκας που δεν συμβιβάζεται με τους κανόνες που ισχύουν για το φύλλο της. Μπορεί η ζωή της να είναι γεμάτη θλίψη και πόνο, αλλά δεν έχει χρόνο να το σκεφτεί αυτό. Πρέπει να βγει εκεί έξω, να είναι σκληρή, να φερθεί όπως πρέπει, και η Σαρλίζ έχει το πάθος και την υποκριτική δεινότητα να το πετύχει αυτό.» – Τζορτζ Μίλερ

«Ένα Ήσυχο Μέρος» (A Quiet Place – 2018) του Τζον Κρασίνσκι

Σε έναν μετα-αποκαλυπτικό κόσμο γεμάτο τέρατα, υπερευαίσθητα στον παραμικρό θόρυβο, μια οικογένεια αναγκάζεται να ζει στην απόλυτη σιωπή προκειμένου να επιβιώσει. Οι μέρες περνούν και η απειλή πλησιάζει όλο και περισσότερο. Ακόμα και η ανάσα σου μπορεί να σημάνει το τέλος σου. Η τετραμελής οικογένεια μαθαίνει να χρησιμοποιεί σταδιακά τη γλώσσα των κωφαλάλων, καθώς πρέπει να μάθει να ζει στην απόλυτη σιωπή, από τη στιγμή που κάποια μυστηριώδη πλάσματα, που καταδιώκουν ό,τι κάνει τον οποιονδήποτε ήχο, απειλούν τη ζωή των μελών της. Μόλις σε ακούσουν, σε καταδιώκουν. Η σιωπή είναι η μόνη επιβίωση.

Ο Τζον Κραζίνσκι πρωταγωνιστεί και σκηνοθετεί την ταινία «Ένα Ήσυχο Μέρος», με πρωταγωνίστρια τη σύζυγό του, Έμιλι Μπλαντ. Πρόκειται για ένα σύγχρονο και ενδιαφέρον θρίλερ, το οποίο καταφέρνει να σε κρατάει σιωπηλό, βυθισμένο στην αγωνία σου, μέχρι και το τελευταίο λεπτό.

«Φως στο Σκοτάδι» (Light of My Life – 2019) του Κέισι Άφλεκ (Η.Π.Α.)

Ένας πατέρας πρέπει με κάθε τρόπο να κρύψει την ταυτότητα του παιδιού του, καθώς είναι ένα από τα τελευταία κορίτσια που έχουν επιβιώσει στον πλανήτη έπειτα από μια πανδημία η οποία εξαφάνισε τον θηλυκό πληθυσμό. Ο βραβευμένος με Όσκαρ, Κέισι Άφλεκ σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί πλάι στην 11χρονη Άννα Πνιόφσκι και την Ελίζαμπεθ Μος, σε μία περιπέτεια πάνω στα όρια της αγάπης, της ανθρώπινης επιβίωσης και της μοναδικής σταθεράς σε αυτό τον κόσμο, τη γυναίκα. Καθώς ο πατέρας παλεύει να προστατέψει το παιδί του, ο δεσμός τους, καθώς και η ίδια η ανθρωπότητα, δοκιμάζονται.

Μία ατμοσφαιρική, εσχατολογική ταινία – που θυμίζει έντονα το φιλμ του 2009, «The Road», με πρωταγωνιστή τον Βίγκο Μόρτενσεν – το οποίο όμως αποτελεί παράλληλα και μία συμβολική ματιά, σ’ έναν κόσμο που χωρίς σεβασμό απέναντι στη φύση, αλλά κυρίως προς τις γυναίκες, είναι καταδικασμένος να καταστραφεί… Ηθοποιοί: Άνα Πνιόφσκι, Κέισι Άφλεκ, Τομ Μπάουερ, Ελίζαμπεθ Μος, Τίμοθι Γουέμπερ, Χρόδγκαρ Μάθιους.