Από τον διαχρονικό «Αλέξη Ζορμπά» του Μιχάλη Κακογιάννη και το θρυλικό «Ζ» του Κώστα Γαβρά, μέχρι τον «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου και την «Ευνοούμενη» των δέκα Υποψηφιοτήτων. Ένα ταξίδι στον χρόνο, με φόντο την πορεία των Ελλήνων σκηνοθετών στο κόκκινο χαλί, εν όψει της 92ης Τελετής Απονομής των Βραβείων Όσκαρ, από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου.

Η αρχή γίνεται το 1964, με τον «Αλέξη Ζορμπά» (Zorba the Greek) του Μιχάλη Κακογιάννη. Η ταινία, με πρωταγωνιστές τους Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς, Ειρήνη Παππά και Σωτήρη Μουστάκα – είναι βασισμένη στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη: «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Τη διαχρονική μουσική υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης. Το φιλμ απέσπασε έξι Υποψηφιότητες για Όσκαρ – ανάμεσα τους και στις Κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας και Καλύτερης Σκηνοθεσίας – αποσπώντας συνολικά, τρία χρυσά αγαλματίδια:

• Όσκαρ Β´ Γυναικείου Ρόλου στη Λίλα Κέντροβα
• Όσκαρ Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης (για ασπρόμαυρη ταινία) στον Βασίλη Φωτόπουλο
• Όσκαρ Φωτογραφίας (για ασπρόμαυρη ταινία) στον Γουόλτερ Λασάλι

Από τους δημοφιλέστερους λογοτεχνικούς ήρωες, ο Ζορμπάς ταυτίστηκε κινηματογραφικά με τον Άντονι Κουίν. Ο Άλαν Μπέιτς ερμήνευσε τον συγγραφέα, η Ειρήνη Παππά την ελκυστική και επιθετική χήρα και ο Γιώργος Φούντας τον Μαυραντώνη. Για τον ρόλο της μαντάμ Ορτάνς επιλέγει η Λίλα Κέντροβα. Όμως σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, Μιχάλη Κακογιάννη: «Η αποκάλυψη της ταινίας είναι οι Κρητικοί κομπάρσοι», ενώ είχε χαρακτηρίσει το φιλμ «Αλέξης Ζορμπάς», ως μία «αναρχική κωμωδία».

Ο Μιχάλης Κακογιάννης, ήταν ακόμα δύο φορές Υποψήφιος για Όσκαρ, στην Κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το 1962, με την «Ηλέκτρα» και το 1977, με την «Ιφιγένεια». Ενδιάμεσα, ένας ακόμα σπουδαίος Έλληνας σκηνοθέτης ήταν Υποψήφιος στην ίδια κατηγορία. Ο Βασίλης Γεωργιάδης, το 1963, με τα «Κόκκινα Φανάρια» και το 1965, με το φιλμ, «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο».

Διαβάστε επίσης:

• Μιχάλης Κακογιάννης: Ο Έλληνας του κόσμου
• Νίκος Καζαντζάκης: Ένα Κινηματογραφικό Αφιέρωμα με οδηγό τις ταινίες που προέκυψαν από διασκευές των έργων του

Τη σκυτάλη παίρνει ο Κώστας Γαβράς, μεταφέροντας στην μεγάλη οθόνη το 1969, το θρυλικό «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού. Μία ταινία – φόρος τιμής στον Γρηγόρη Λαμπράκη και στην ελευθερία έκφρασης. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί, Ζαν Λουί Τρεντινιάν, Υβ Μοντάν, Ειρήνη Παππά και Ζακ Περέν, ενώ την εμβληματική σύνθεση υπογράφει και πάλι, ο Μίκης Θεοδωράκης.

«Έβρισκα πως από τον Ελληνικό Κινηματογράφο έλειπε μια διάσταση σαν εκείνη που συναντάμε στην Ελληνική Τραγωδία, η σχέση του θεάματος με την Αρχή και τους μηχανισμούς της Αρχής και της Εξουσίας. Το «Ζ» δεν είναι ένα φιλμ πάνω στην ψυχολογία, είναι μια ταινία πάνω σ’ έναν μηχανισμό.» – Κώστας Γαβράς

Το «Ζ» απέσπασε πέντε Υποψηφιότητες για Όσκαρ – ανάμεσα τους και στις Κατηγορίες Καλύτερου Σεναρίου και Καλύτερης Σκηνοθεσίας -κερδίζοντας τελικά δύο, στις Κατηγορίες Καλύτερου Μοντάζ (Best Film Editing: Françoise Bonnot) και Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το οποίο πήγε στην Αλγερία, καθώς ήταν η χώρα παραγωγής. Το 1982 ο Γαβράς θα είναι και πάλι Υποψήφιος για Όσκαρ με την ταινία του «Missing», η οποία είχε αποσπάσει τέσσερις Υποψηφιότητες, με τον Έλληνα σκηνοθέτη να κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου.

Διαβάστε επίσης:

• Ξαναβλέποντας το πάντα επίκαιρο «Ζ» του Κώστα Γαβρά
• Κώστας Γαβράς: Πολιτική και κοινωνικός προβληματισμός στην μεγάλη οθόνη

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε τέσσερις σκηνοθέτες ελληνικής καταγωγής, οι οποίοι έχουν διαπρέψει στο εξωτερικό με τις ταινίες τους.

Ο Ηλίας Καζάν, ο οποίος στην πλούσια καριέρα του απέσπασε επτά Υποψηφιότητες για Όσκαρ, με πέντε διαφορετικές ταινίες – Gentleman’s Agreement (1947), A Streetcar Named Desire (1951), On the Waterfront (1954), East of Eden (1955), America America (1963) – κερδίζοντας δύο χρυσά αγαλματίδια το 1947 και το 1954, στην Κατηγορία Καλύτερης Σκηνοθεσίας, ενώ το 1999, του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ, για την προσφορά του στην Έβδομη Τέχνη.

Ο Τζορτζ Μίλερ, σκηνοθέτης των ταινιών «Mad Max», έχει αποσπάσει έξι Υποψηφιότητες για Όσκαρ, με τις ταινίες του: Lorenzo’s Oil (1992), Babe (1995), Happy Feet (2006) και Mad Max: Fury Road (2015), κερδίζοντας τελικά το χρυσό αγαλματίδιο το 2007, με το animation «Happy Feet».

Ο καταξιωμένος δημιουργός Αλεξάντερ Πέιν, έχει αποσπάσει και αυτός επτά Υποψηφιότητες για Όσκαρ, κερδίζοντας δύο φορές στην Κατηγορία Καλύτερου Σεναρίου. Το 2005, με το «Sideways» και το 2012, με το φιλμ, «The Descendants».

Διαβάστε επίσης:
Ο ανεξάρτητος κινηματογράφος του Αλεξάντερ Πέιν

Ο Λούι Ψυχογιός, το 2009 κερδίζει το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, με το εξαιρετικό «The Cove» και αξίζει να σημειώσουμε εδώ, ότι ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός σκηνοθέτης, έχει πάρει Λευκή Κάρτα / Carte Blanche από το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, επιλέγοντας τα αγαπημένα του ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο για να τα παρουσιάσει στο κοινό της διοργάνωσης. Το Φεστιβάλ θα τον υποδεχτεί στη Θεσσαλονίκη και θα του απονείμει τον Χρυσό Αλέξανδρο για την προσφορά του στον Κινηματογράφο.

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε την Δάφνη Ματζιαράκη, που το 2017 με το εξαιρετικό και συγκινητικό μικρού μήκους ντοκιμαντέρ της «4.1 Miles», κερδίζει μία Υποψηφιότητα για Όσκαρ, στην αντίστοιχη κατηγορία. Δείτε το ολόκληρο, στο βίντεο που ακολουθεί:

Και φτάνουμε έτσι στον Γιώργο Λάνθιμο. Η αρχή γίνεται το 2010, με τον «Κυνόδοντα» (Dogtooth). Η ταινία που άλλαξε τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, αποσπά μία Υποψηφιότητα στην Κατηγορία του Ξενόγλωσσου. Έξι χρόνια μετά, ο «Αστακός» (The Lobster) είναι Υποψήφιος για το Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου. Η νέα ταινία του Έλληνα σκηνοθέτη, η «Ευνοούμενη» (The Favourite), ηγείται της κούρσας των Όσκαρ – μαζί με το «Ρόμα» (Roma) του Αλφόνσο Κουαρόν – έχοντας αποσπάσει δέκα Υποψηφιότητες. Πλέον αναμένουμε, πόσα και ποια χρυσά αγαλματίδια, θα καταφέρει να συγκεντρώσει

Διαβάστε επίσης:

• «Η Ευνοούμενη»: Ο Γιώργος Λάνθιμος επαναπροσδιορίζει τα όρια των ταινιών εποχής
• Στο δισυπόστατο κινηματογραφικό σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου: Από την «Κινέττα» στην «Ευνοούμενη»