Η εξάρτηση παιδιών και εφήβων σήμερα από τις κάθε είδους οθόνες προκαλεί αμηχανία σε γονείς, εκπαιδευτικούς και επιστημονική κοινότητα, που ανησυχούν για πιθανές συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η εμμονή των νέων στη ψυχική υγεία και κοινωνική συμπεριφορά τους. Όμως, όπως θα δούμε παρακάτω, το παρελθόν διδάσκει ότι οι νέοι αφομοιώνουν γρηγορότερα απ’ ότι οι παλαιότεροι πιστεύουν τις τεχνολογικές εξελίξεις, κάνοντας, σε βάθος χρόνου, τις ανησυχίες των μεγάλων να φαίνονται γραφικές.

Κλασικό παράδειγμα των παραπάνω αποτελεί το παγκόσμιο κύμα αντιδράσεων που προκαλεί η εμφάνιση του κινηματογράφου στις αρχές του 20ου αιώνα, στον οποίο «εμφανίζονται άνθρωποι με τα νυχτικά των», που πανικοβάλει τα χρηστά ήθη της εποχής. Η συζήτηση περί προστασίας της νέας γενιάς από την κινηματογραφική …λαίλαπα, γίνεται σε όλο τον κόσμο, με τον προπολεμικό πρόδρομο του ΟΗΕ, Κοινωνία των Εθνών να συστήνει Ειδική Γνωμοδοτική Επιτροπή Προστασίας Παιδικής και Εφηβικής ηλικίας. Μάλιστα, διεθνής διάσκεψη που γίνεται για το ζήτημα την Άνοιξη του 1926 στη Γενεύη, τηρεί επιφυλακτική στάση έναντι του νέου μέσου, με έναν εκ των ομιλητών της ν’ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι σε 250 ταινίες που παρακολούθησε κατέγραψε 97 θανάτους, 45 αυτοκτονίες, 61 μοιχείες, 19 απάτες, 22 απαγωγές και 176 κλοπές.

Αντίστοιχες έρευνες που γίνονται στην Ελλάδα καταλήγουν στο συμπέρασμα πως ο κινηματογράφος προκαλεί βλάβες στο νευρικό σύστημα, στη σωματική υγεία και στο ηθικό των νέων. Στις σωματικές βλάβες αναφέρονται πολλές λιποθυμίες και σκοτοδίνες παιδιών : «Επέρχεται κάματος των οφθαλμών από τη διηνεκή προσήλωσην και την συχνήν και ταχεία μεταβολήν της λαμπρότητός των επί της οθόνης φωτεινών εικόνων. Η βραδεία διαδοχή των εικόνων επί της οθόνης καταπονεί επίσης τους οφθαλμούς, διότι κατ’ αυτήν δεν λαμβάνει χώραν συγχώνευσις των εικόνων». Στις ψυχικές έχουμε «…διαταράξεις του νευρικού συστήματος του παιδιού (υστερικών παροξισμών, κεφαλαλγίας, αγρίων ονείρων, νυχτερινών φόβων κλπ), συχνά προκαλουμένων υπ’ αυτού, φαίνεται ότι κατ’ εξοχήν συντελεί εις την εκκόλαψην σοβαρών ψυχοπαθειών και παρόρμησιν προς ανηθίκους πράξεις».

Η πρώτη εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας προς τους εκπαιδευτικούς για το πρόβλημα έρχεται μόλις το 1917, με την απαγόρευση παρουσίας παιδιών κάτω των 16 ετών σε κινηματογραφικές αίθουσες, προτείνει τη δημιουργία σχολικού κινηματογράφου, ενώ συστήνει επιτροπή ελέγχου εφαρμογής των παραπάνω που θα αποτελείται από παιδαγωγούς, σχολικούς γιατρούς, μηχανικούς (…) και αστυνομικούς.

Παράλληλα, την εποχή του Μεσοπολέμου υπάρχουν διάφορες παρα- επιστημονικές μελέτες για το θέμα που προτείνουν “λύσεις” όπως η είσοδος των νέων στους κινηματογράφους να μη γίνεται …απότομα αλλά βαθμιαία ώστε να αποφευχθεί η άμεση μετάβαση από το φως της ημέρας στο σκοτάδι της αίθουσας. Τέλος, οι χώροι προβολής θεωρούνται για τους νέους κάτι σαν τα κατοπινά μπιλιαρδάδικα αφού εκεί, κατά τις εφημερίδες : “Αρέσκονται δε να συχνάζουν εις τα τοιαύτας κινηματογραφικάς παραστάσεις, κατά τις στατιστικές, εκ των παιδίων προπάντων τα ψυχικώς ανώμαλα και ελαττωματικά, τα παρουσιάζοντα υπό της Παιδαγωγικής Ψυχοπαθολογίας καλουμένην διανοητικήν  καθυστέρησην”. 

Στη λογική «δαιμονοποίησης» της νέας μορφής τέχνης, πολλές νεανικές εγκληματικές πράξεις αποδίδονται στον κινηματογράφο. Όταν το 1939 δύο αδέλφια συλλαμβάνονται να κλέβουν …εικονοστάσια οι εφημερίδες τους περιγράφουν ως «…τακτικούς θαμώνες κινηματογράφων» που έχει τόσο καταλυτική επίδραση πάνω τους που «φωτογραφίζονται ο μεν ένας με δύο πιστόλια, ένα σε κάθε χέρι, με το πλατύγυρο καπέλο, σαν εκείνο των μεξικανών ληστών, και με ψεύτικη γενειάδα, ο δε άλλος έφιππος με ένα λάσο στο χέρι, έτοιμος δήθεν το ρίξει δια να πιάσει από το λαιμό διερχόμενον διαβάτη»…