Με αφορμή τη συμπλήρωση εβδομήντα ένα χρόνων από τη σφαγή στο Δίστομο, κυκλοφορεί αύριο Πέμπτη 11 Ιουνίου, το λυρικό ντοκιμαντέρ του Ελβετού σκηνοθέτη Στέφαν Χάουπτ, «Ένα Τραγούδι για τον Αργύρη» (A Song For Argyris / Ein Lied für Argyris – 2006). Το ντοκιμαντέρ περιγραφεί τη συγκινητική ιστορία της ζωής του Αργύρη Σφουντούρη με φόντο τα γεγονότα που στιγμάτισαν την Ελλάδα τα τελευταία εβδομήντα χρόνια, από την Γερμανική Κατοχή και τον Εμφύλιο μέχρι τη Μεταπολίτευση. Παράλληλα όμως το φιλμ παραμένει διαχρονικό και επίκαιρο, επαναφέροντας τη συζήτηση για τη διεκδίκηση των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

«Με την αλλαγή της κυβέρνησης τον Ιανουάριο, το θέμα των αποζημιώσεων έχει γίνει σχεδόν πρώτο θέμα στη Γερμανία, που μέχρι τώρα ήταν κυριολεκτικά τελευταίο. Τώρα έγινε επίσημο θέμα των διαπραγματεύσεων Ελλάδας και Γερμανίας κάτι το οποίο θα έπρεπε, εφόσον θα είχαμε ανεξάρτητες κυβερνήσεις, να έχει γίνει τα τελευταία 70 χρόνια…» – Αργύρης Σφουντούρης

Δίστομο, 10 Ιουνίου του 1944. Ένα μικρό χωριό, που βρίσκεται τοποθετημένο ένα βήμα από τη θάλασσα, στον δρόμο από την Αθήνα προς τους Δελφούς. Ο μικρός Αργύρης σχεδόν τεσσάρων χρονών, επιζεί μιας κτηνώδους σφαγής των Γερμανικών Δυνάμεων Κατοχής: «Μέτρο Εξιλέωσης» μιας ναζιστικής μεραρχίας ως αντίποινα για μία επίθεση ανταρτών εναντίον των Γερμανών στην περιοχή.

Σε λιγότερο από δύο ώρες σκοτώνονται 218 κάτοικοι του χωριού – γυναίκες, άντρες, γέροι, μωρά και βρέφη. Ο Αργύρης χάνει τους γονείς του και ακόμη 30 συγγενείς… Ο ίδιος γλυτώνει από τύχη και περνά τα επόμενα χρόνια σε ορφανοτροφεία στην Αθήνα, μαζί με άλλα παιδιά θύματα του πολέμου.

Μία μέρα, εμφανίζεται μία αποστολή του Ερυθρού Σταυρού και διαλέγει κάποια παιδιά τα οποία πρόκειται να κάνουν μια καινούρια αρχή σε άλλη όμως χώρα. Ο Αργύρης θέλει να πάει μαζί τους. Έτσι βρίσκεται στην Ελβετία, στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι στο Τρόγκεν, όπου μεγαλώνει μακριά από την πατρίδα του αλλά και από τη δυστυχία που επικρατεί στην μεταπολεμική Ελλάδα…

«Αγαπητέ Αργύρη διατήρησε το ενδιαφέρον σου για την επιστήμη. Είναι φίλος για μια ζωή» – Απάντηση του Άλμπερτ Αϊνστάιν στο γράμμα του μικρού τότε Αργύρη

Χρόνια αργότερα συναντάμε τον Αργύρη Σφουντούρη να κάνει τη διδακτορική του διατριβή στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ΕΤΗ) στα Μαθηματικά και την Αστροφυσική. Σύντομα αρχίζει να διδάσκει στα λύκεια της Ζυρίχης, μεταφράζει Έλληνες ποιητές στα γερμανικά και για κάποια χρόνια εργάζεται ως βοηθός στην αναπτυξιακή προσπάθεια του Ελβετικού Σώματος Βοήθειας για τα θύματα καταστροφών στη Σομαλία, στο Νεπάλ και στην Ινδονησία. Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, ο Αργύρης πραγματοποιεί τακτικά ταξίδια μεταξύ Ελβετίας και Ελλάδας, ενώ η παραμονή στην παλιά του πατρίδα γίνεται κάθε φορά όλο και πιο μακροχρόνια.

Ο Αργύρης Σφουντούρης, έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του με τα γεγονότα που συνέβησαν όταν ήταν μικρό παιδί. Την τραυματική αυτή εμπειρία του, δεν προσπάθησε να την ξεπεράσει και να «κλείσει» το κεφάλαιο με τις παιδικές του αναμνήσεις. Αντίθετα αγωνίστηκε ώστε να μάθει να ζει μαζί τους, ενημερώνοντας σχετικά τον κόσμο και τους εκάστοτε πολιτικούς ηγέτες, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εξωτερικό, με την ελπίδα αυτά τα τραγικά γεγονότα να μην επαναληφθούν ποτέ .

«Ένα πράγμα με ενόχλησε όταν πρωτοείδα την ταινία, και το είπα στον σκηνοθέτη. Ότι εκεί που αντιτίθεμαι στη συγγνώμη του πρέσβη, ο κόσμος δεν θα το βρει κατανοητό, πρέπει να συμπληρώσουμε κάτι και συμπεριέλαβε κάποια πράγματα. Αλλά μου έκανε εντύπωση ότι στη Γερμανία δεν υπήρξε πρόβλημα, ενώ στην Ελβετία μια εφημερίδα μετά την πρεμιέρα έγραψε “τι ωραία που θα ήταν να είχε δεχτεί τη συγγνώμη και να τέλειωνε έτσι το έργο!”. Θέλανε χολιγουντιανή εξέλιξη! Ο πρέσβης ζήτησε στα γερμανικά τη συγγνώμη και αυτό έχει νόημα, δεν του το επέτρεψε η κυβέρνηση, για αυτό βρήκε το διπλωματικό κόλπο να τη ζητήσει στα ελληνικά, σου λέει τότε δεν θα είναι επίσημη. Αυτά είναι τα λίγο τραγελαφικά αλλά πολύ ενοχλητικά. Εγώ θέλω να πω αυτό, που είναι τόσο αυτονόητο, που δεν σκέφτηκα καν να το τονίσω: αν κάποιος νομίζει ότι μπορεί να συγχωρεθούν αυτά τα πράγματα με μία συγνώμη, τότε δεν έχει καταλάβει τίποτα, ούτε από τη δική μου ιστορία, αλλά ούτε από την ανθρώπινη ιστορία. Γιατί αυτό είναι το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε και αυτοί που το ζητάνε ζουν και με αυτό τον τρόπο, ζητούν συγγνώμη και συνεχίζουν τα ίδια. Και αυτό είναι που εγώ δεν θέλω, δεν θέλω να συνεχίσουμε τα ίδια…» – Αργύρης Σφουντούρης

Το διαχρονικό και επίκαιρο φιλμ του Στέφαν Χάουπτ – Βραβείο Κοινού στο 9o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης “Εικόνες του 21ου Αιώνα” και Υποψήφιο Καλύτερο Ντοκιμαντέρ στα Ελβετικά Βραβεία Κινηματογράφου – παρακολουθεί τη ζωή και το έργο του Αργύρη Σφουντούρη. Ενός ανθρώπου, που παρά τον πόνο και τη δυστυχία που βίωσε, έθεσε ως σκοπό της ζωής του, τη διεκδίκηση των Γερμανικών αποζημιώσεων.

«71 χρόνια πέρασαν από εκείνη την μέρα του Ιουνίου. Ένα παιδί στερήθηκε τους γονείς του. Όλο το αδιανόητο του πολέμου. Πώς να ζήσουμε με ένα τέτοιο παρελθόν; Να το αποδεχθούμε; Να αντισταθούμε; Να κατηγορήσουμε; Έχουν περάσει 70 χρόνια από τα γεγονότα που περιγράφονται σε αυτήν την ταινία. Τι βιώματα έχουν απομείνει σήμερα σε αυτούς τους ανθρώπους; Τι γνωρίζουμε εμείς για τις συνέπειες μιας τέτοιας σφαγής; Πώς ζει κανείς με τέτοια τραύματα, με την απώλεια της ακεραιότητας, της αθωότητας;» Διερωτάται ο σκηνοθέτη Στέφαν Χάουπτ και συμπληρώνει:

«Στη βιογραφία του Αργύρη Σφουντούρη με συγκινεί ιδιαίτερα το πόσο βαθιά φτάνουν οι ρίζες της. Πόσο ξαφνικά ανοίγεται μέσα σε μια μικρή καθημερινή ζωή ένα χάσμα. Πόσο άμεσα ενώνονται τα νήματα από ένα μικρό ελληνικό χωριό στην Ελβετία προς όλη την Ευρώπη, μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου. Σε ποιο βαθμό η ιστορία μιας ζωής εξαρτάται και είναι συνδεδεμένη από άλλες ζωές: το άτομο και η κοινωνία, η πατρίδα και η εξορία, ο πόλεμος και η ειρήνη, ο θρήνος και το χρέος, η καταγωγή, το παρόν και το μέλλον…»

Διαβάστε επίσης:
Στο σταυροδρόμι της ιστορίας: «Ένα Τραγούδι για τον Αργύρη»
Οδοιπορικό στο Δίστομο με τον Αργύρη Σφουντούρη [Φωτορεπορτάζ]
Δίστομο: Εκεί που με το θάνατό τους σκότωσαν τον φασισμό

Σήμερα, Τετάρτη 10 Ιουνίου του 2015, συμπληρώνονται εβδομήντα ένα χρόνια από τη σφαγή του Διστόμου. Ο Αργύρης Σφουντούρης, η ζωή και το έργο του οποίου αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για όλους μας, αφηγείται τα όσα βίωσε στο νέο του βιβλίο: «Πενθώ για τη Γερμανία. Το παράδειγμα του Διστόμου», που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Βεργίνα. Ενώ το ντοκιμαντέρ «Ένα Τραγούδι για τον Αργύρη» του Ελβετού σκηνοθέτη Στέφαν Χάουπτ, θα προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας από την Πέμπτη 11 Ιουνίου, σε διανομή της εταιρείας FilmTrade.

Έτος: 2006 | Xώρα: Ελβετία | Διάρκεια: 105 λεπτά | Σκηνοθεσία: Stefan Haupt | Σενάριο: Stefan Haupt | Με τους: Argyris Sfountouris, Chryssoula Tzatha Sfountouri, Astero Liaskou Sfountouri