Το 1971, κυκλοφορεί στις Αίθουσες το θρυλικό «Κουρδιστό Πορτοκάλι» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις. Με αφορμή την συμπλήρωση 50 χρόνων από την κυκλοφορία του, θυμόμαστε το εμβληματικό φιλμ. Ο ιδιοφυής σκηνοθέτης, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το ομώνυμο μυθιστόρημα του Άντονι Μπέρτζες, παρουσιάζοντας μία δυστοπική ταινία, για τις ρίζες του εγκλήματος.

Η ταινία «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» (A Clockwork Orange – 1971), διαθέτει αρκετές διαφορές σε σχέση με το ομώνυμο μυθιστόρημα του Άντονι Μπέρτζες και ειδικά όσο αφορά το τέλος της ιστορίας. Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε ότι κυκλοφορούν πλέον δύο εκδόσεις του βιβλίου, καθώς ο Αμερικανός εκδότης του συγγραφέα, ζήτησε να υπάρχει διαφορετικό τέλος με τον Άντονι Μπέρτζες να συναινεί και να το υπογράφει.

Θεματολογικά, πρόκειται για μια σπουδή πάνω στη βία, τόσο των συμμοριών όσο και του κράτους, αλλά και του σωφρονιστικού συστήματος. Θεωρήθηκε εξτρεμιστική για την εποχή της και απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες. Ο ίδιος ο Κιούμπρικ, ενοχλημένος από την απαγόρευσή της, ζήτησε η ταινία του να μην προβληθεί στην Αγγλία παρά μόνο μετά τον θάνατό του.

Η ταινία πραγματεύεται το διχαστικό ερώτημα το οποίο ετίθετο κατά τη δεκαετία του ’60 με την ιδιαίτερη έξαρση της βίας, σχετικά με την αντιμετώπιση της. Μέσα από μια άκρως σουρεαλιστική διάσταση ο Κιούμπρικ θέτει στο κοινό της εποχής το ερώτημα αν αξίζει να θυσιαστεί το αγαθό της ελευθερίας της έκφρασης, ακόμα κι αν αυτή επιδρά στην έννομη τάξη ή τελικά η ανθρωπότητα πρέπει να οδηγηθεί στην ανάγκη εξάλειψης της βίας ακόμα και αν αυτή η προσπάθεια επιφέρει δραματικές επιπτώσεις στον άνθρωπο.

Από το καστ ξεχωρίζει η ερμηνεία του Μάλκολμ ΜακΝτάουελ στον ρόλο του Άλεξ Ντελάρτζ, τον οποίο ο Κιούμπρικ επέλεξε μετά την εξαιρετική του παρουσία στην ταινία «If….» (1968) του Lindsay Anderson.

Το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» απέσπασε τέσσερις Υποψηφιότητες για Όσκαρ στις Κατηγορίες: Best Picture, Best Director, Best Writing, Screenplay Based on Material from Another Medium (και οι 3 αυτές Υποψηφιότητες ήταν για τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ) και Best Film Editing (για τον Bill Butler) – χωρίς ωστόσο να καταφέρει να κερδίσει κανένα χρυσό αγαλματίδιο.

Στάνλεϊ Κιούμπρικ / Stanley Kubrick
(26 Ιουλίου 1928 — 7 Μαρτίου 1999)

Τελειομανής, σχολαστικός, ιδιότροπος, λάτρης της λεπτομέρειας και πολλοί ακόμη είναι οι επιθετικοί προσδιορισμοί που έχουν συνοδέψει κατά καιρούς το έργο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Πρόκειται πραγματικά για έναν εμβληματικό καλλιτέχνη που μέσα από τις ταινίες του, κατάφερε να διευρύνει τα όρια της Έβδομης Τέχνης, όσο ελάχιστοι.

Από αντιπολεμικά αριστουργήματα («Σταυροί στο Μέτωπο»), μέχρι επιστημονική φαντασία («2001: Οδύσσεια του Διαστήματος») και από πολιτική σάτιρα («Dr Strangelove»), μέχρι θρίλερ («Η Λάμψη») και ταινίες εποχής («Barry Lyndon»). Κάθε ταινία του Αμερικανού σκηνοθέτη αποτελεί κι ένα σημείο αναφοράς, στην πορεία και την εξέλιξη του Σινεμά.

Γι’ αυτό εξάλλου κι αν θα έπρεπε να επιλέξουμε έναν και μόνο σκηνοθέτη, για να αποδώσουμε τον χαρακτηρισμό ιδιοφυής, μέσα από ολόκληρη την Ιστορία της Έβδομης Τέχνης, αυτός θα ήταν πέρα από κάθε αμφιβολία, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ένας καλλιτέχνης χαρισματικός και καινοτόμος, του οποίου η συμβολή, στην πορεία και την εξέλιξη του Σινεμά, υπήρξε καταλυτική.

Γεννημένος στη Νέα Υόρκη, στις 26 Ιουλίου του 1928 ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ υπήρξε εμπνευστής ενός άλλου Σινεμά. Αν και τιμήθηκε μόλις μ’ ένα Όσκαρ Καλύτερων Οπτικών Εφέ, για την ταινία «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», η επιρροή του στις μελλοντικές γενιές τόσο των θεατών όσο και των συναδέλφων του, υπήρξε καθοριστική. Ταινίες όπως το «Κουρδιστό Πορτοκάλι», «Η Λάμψη» και πολλές ακόμα δημιουργίες του Κιούμπρικ, έμειναν χαραγμένες στη μνήμη των θεατών, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον Κινηματογράφο.

Στις 7 Μαρτίου του 1999 στο Λονδίνο, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ έφυγε από τη ζωή και κηδεύτηκε, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, στην Αγγλία όπου και διέμενε τα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής του. Έστω και καθυστερημένα, η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αναγνώρισε την αξία και το έργο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ μετά θάνατον και το 2000 τον τίμησε μ’ ένα Όσκαρ για την συνολική του προσφορά στον χώρο της Έβδομης Τέχνης.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τρεις από τις ταινίες του επιλέχθηκαν από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στον κατάλογο των 100 καλύτερων ταινιών στην Αμερική. Πρόκειται για τα φιλμ: «2001: A Space Odyssey» (στο νούμερο 22), «Dr Strangelove» (στο νούμερο 26) και «A Clockwork Orange» (στο νούμερο 46). Γνωστός ως ο πλέον ολοκληρωμένος και καινοτόμος σκηνοθέτης, ο Κιούμπρικ δημιούργησε ταινίες εγκώμια, συχνά αμφιλεγόμενες, ωστόσο πάντα αντάξιες της τελειομανής φύσης του.

Κουρδιστό Πορτοκάλι / A Clockwork Orange
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Σενάριο: Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Άντονι Μπέρτζες (βιβλίο)
Πρωταγωνιστές: Μάλκολμ ΜακΝτάουελ, Πάτρικ Μαγκί, Άντριεν Κόρι, Μίριαμ Κάρλιν
Μουσική: Γουέντι Κάρλος
Φωτογραφία: Τζον Άλκοτ
Μοντάζ: Μπιλ Μπάτλερ
Έτος Παραγωγής: 1971
Χώρα Παραγωγής: Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α.
Διάρκεια: 136 λεπτά