Η ανθρωπότητα, από την αρχαιότητα κιόλας, ενθουσιαζόταν μπροστά στην προοπτική της κατάκτησης της αθανασίας, γεγονός που γίνεται αντιληπτό από αρχαιολογικά ευρήματα, στοιχεία της λαϊκής παράδοσης και τη μυθολογία. Τα τελευταία χρόνια, όμως, το ενδιαφέρον γύρω από το ζήτημα της κατάκτησης της αθανασίας στρέφεται στην τεχνολογία, με ένα ολόκληρο κίνημα να πιστεύει ότι μέσω αυτής, η ανθρωπότητα θα αναβαθμιστεί, εξασφαλίζοντας την αιώνια επιβίωσή της.

Το σημερινό μετανθρωπιστικό (transhumanist) κίνημα, που μερικές φορές ονομάζεται H+, περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και ποικιλομορφία πεποιθήσεων, αλλά η έννοια της αθανασίας είναι το κεντρικό του δόγμα. Οι μετανθρωπιστές πιστεύουν ότι η τεχνολογία θα εξαλείψει αναπόφευκτα τη γήρανση ή τις ασθένειες ως βασικές αιτίες θανάτου και θα μετατρέψει τον θάνατο σε αποτέλεσμα τυχαίας παρέμβασης ή εθελούσιας απόφασης.

Καθώς η επιστήμη εξελίσσεται, η αντιστροφή της γήρανσης και η εξάλειψη των ασθενειών γίνεται μια πραγματική πιθανότητα, και ένα γεγονός που φαινόταν κάποτε σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας γίνεται όλο και πιο πραγματικό, μεταμορφώνοντας το μετανθρωπιστικό κίνημα και τον ρόλο του στην κοινωνία από μια τρελή υποκουλτούρα, στο βασικό στόχο της Silicon Valley, της παγκόσμιας πρωτεύουσας της τεχνολογίας. 

Ο μετανθρωπισμός εντοπίζεται στους φουτουριστές της δεκαετίας του ’60. Καθώς η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών βασισμένων σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές άρχισε να μετατρέπεται σε επανάσταση για να ανταγωνιστεί τη Βιομηχανική Επανάσταση, ο φιλόσοφος και φουτουριστής Max More προσπάθησε να δώσει έναν ορισμό για την έννοια του μετανθρωπισμού, κάνοντας λόγω για τη δυνατότητα «μεταφόρτωσης» του ανθρώπινου νου.

Ανέπτυξε τη δική του θεωρία μετανθρωπισμού, την οποία ονόμασε Extropy, και μαζί με τον Tom Morrow, ίδρυσαν το Ινστιτούτο Extropy, του οποίου η λίστα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δημιούργησε μια κοινότητα Extropians στην εποχή του cyberpunk διαδικτύου. (To cyberpunk είναι ένα λογοτεχνικό ρεύμα επιστημονικής φαντασίας, που εμφανίστηκε στα γραπτά ενός κύκλου Αμερικανών συγγραφέων κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και επικράτησε στον χώρο ως τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Χαρακτηρίζεται από αναφορές στον υπόκοσμο της υψηλής τεχνολογίας του άμεσου μέλλοντος, επικεντρωμένης σε προϊόντα πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών και γενετικής μηχανικής, σε ένα συνήθως δυστοπικό, μεταβιομηχανικό κοινωνικό σκηνικό.)

Τα μέλη της κοινότητας συζητούσαν μεταξύ άλλων, για την τεχνητή νοημοσύνη, την κρυογονική, τη νανοτεχνολογία και τον κρυπτοαναρχισμό, και μερικά από αυτά τα μέλη δημιούργησαν την οργάνωση που είναι τώρα γνωστή ως Humanity+. Καθώς η τεχνολογική επανάσταση συνεχίστηκε, οι Extropians και οι υπόλοιποι μετανθρωπιστές άρχισαν να πειραματίζονται ενεργά με την ικανότητα της τεχνολογίας να καταστήσει εφικτή την αθανασία.

Σύμφωνα με τον διάσημο γενετιστή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, George Church, οι εξελίξεις στον κλάδο της βιο-μηχανικής και βιοϊατρικής είναι τόσο καταιγιστικές, που δεν μπορούμε να προβλέψουμε πως θα αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, το Crispr, μια χαμηλού κόστους τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων, που ενισχύει την ικανότητά μας να επεξεργαζόμαστε και να παρεμβαίνουμε στο ανθρώπινο γονιδίωμα, ήταν μια ανακάλυψη εντελώς απροσδόκητη. Οι ειδικοί πίστευαν ότι ήταν αδύνατο να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, μέχρι που μια μέρα αυτό απλώς έγινε πραγματικότητα. Η δυνατότητα παρέμβασης στην αλληλουχία των γονιδίων επόμενης γενιάς γίνεται όλο και πιο οικονομική και με πολλούς τρόπους, η βιοϊατρική κινείται ταχύτερα από όσο είχαν υπολογίσει οι επιστήμονες στο παρελθόν.

Ο Church πιστεύει ότι η επίτευξη της αθανασίας και η αντιστροφή της γήρανσης είναι μια δύσκολη υπόθεση και γεμάτη ζητήματα, όμως μια μέρα δεν θα είναι. Αυτή τη στιγμή πειραματίζεται με την αντιστροφή της σε σκύλους με τη χρήση γονιδιακής θεραπείας που έχει επιτυχία σε ποντίκια. Η τεχνική του πιστεύει ότι είναι η πιο ελπιδοφόρα ανάμεσα σε εννέα γενικές προσεγγίσεις για τη θνησιμότητα και τη σταθερότητα της γήρανσης του γονιδιώματος, την επέκταση των τελομερών (περιοχή του DNA των κυττάρων που προστατεύουν χρήσιμες πληροφορίες των κυττάρων από τη φθορά), την επιγενετική (τη μελέτη δηλαδή των αλλαγών που συμβαίνουν στη γονιδιακή έκφραση χωρίς να μεταβάλλεται το γενετικό υλικό) , την κυτταρική γήρανση και άλλα πολλά.

Η έρευνα του Church είναι μόνο μία από τις βασικές ανακαλύψεις που δημιουργούν την προοπτική για την κατανόηση της λειτουργίας της γήρανσης και ενδεχομένως της αντιστροφής της. Προβλέπεται πως στο μέλλον θα μπορούμε να μιλάμε για σημαντική επιμήκυνση της ζωής, ενώ κάποιοι μιλούν ακόμη και για την εξάλειψη του θανάτου, αν και είναι αδύνατο να εκτιμήσουν πότε ακριβώς θα συμβεί αυτό.

Το γεγονός όμως ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει τεχνικά εφικτό δεν το καθιστά πάντα κοινωνικά εφικτό, επιθυμητό, ή απαραίτητο. Τα ανθρώπινα όντα είναι εξαιρετικά προσαρμόσιμα και ανθεκτικά και φαίνεται ότι προσαρμόζονται γρήγορα σε σχεδόν κάθε τεχνολογική αλλαγή. Δυστυχώς όμως, δεν είναι όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας τεχνικά, ενώ φαίνεται πως αυτή διαχρονικά αντιμετωπίζει δυσκολίες στη διευθέτηση κοινωνικών προβλημάτων. Κάτι τέτοιο γίνεται αντιληπτό στην καθημερινότητά μας, καθώς παρατηρούμε ότι ακόμα και κοινωνικά ζητήματα που θεωρούσαμε πως θα έπρεπε να έχουν λυθεί, όπως για παράδειγμα οι διακρίσεις, επανέρχονται στο προσκήνιο όλο και πιο απειλητικά.

Το 2003, ο Francis Fukuyama, στο βιβλίο του «Το μετα-ανθρώπινο μέλλον μας: Συνέπειες της Βιοτεχνολογικής Επανάστασης», μας προειδοποίησε για τους κινδύνους της επέκτασης της ζωής και εξήγησε πώς η βιοτεχνολογία μας οδηγούσε σε ένα μέλλον με καταστροφικές συνέπειες για τον ανθρώπινο πολιτισμό, ακόμα και αν αυτή γίνεται με τις καλύτερες προθέσεις.

Είναι απίθανο να είμαστε σε θέση να «φορτώσουμε» τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε υπολογιστές σύντομα, αλλά είναι εξαιρετικά πιθανό να έρθουμε αντιμέτωποι με αλλαγές ως προς το τι είναι γενικά αποδεκτό να αποκαλείται «ανθρώπινο». Ο φιλόσοφος Nikola Danaylov στο «Μανιφέστο του Μετανθρωπισμού» αναφέρει: «Πρέπει όλοι να σεβόμαστε την αυτονομία και τα ατομικά δικαιώματα όλων των αισθήσεων σε όλο το σύμπαν, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, των μη ανθρώπινων μορφών ζωής και οποιωνδήποτε μελλοντικών παραγώγων της τεχνητής νοημοσύνης, τροποποιημένων μορφών ζωής ή άλλων μορφών νοημοσύνης».

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με έναν θαυμαστό νέο κόσμο και θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική στο πως θα διαχειριστεί στο μέλλον τέτοιου είδους ζητήματα.

Με πληροφορίες από το Wired.