Οι ακαδημαϊκοί της Odeuropa στην Ευρώπη αποκαθιστούν τις χαμένες μυρωδιές της ευρωπαϊκής ιστορίας και επιδιώκουν την αναπαράσταση από μυρωδιές όπως, το παλιό δέρμα, ο καπνός και τα ψάρια να εισαχθολύν μελλοντικά σε ένα ευρύ φάσμα μουσείων και τουριστικών ορόσημων.

Μια ομάδα χημικών και ιστορικών έχουν περάσει περισσότερα από δύο χρόνια απομονώνοντας και αναπαράγοντας βασικές μυρωδιές που σχετίζονται με σημαντικές ιστορικές στιγμές και τοποθεσίες. Η μυρωδιά, υποστηρίζουν, έχει αγνοηθεί άδικα στις ακαδημαϊκές προσπάθειες κατανόησης του παρελθόντος, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπό της στην καθημερινή ζωή.

«Υπήρξε μια ιεραρχία των αισθήσεων στην επιστήμη και στην ιστορική μελέτη. Θέλουμε να δούμε μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση», δήλωσε η Cecilia Bembibre, λέκτορας βιώσιμης κληρονομιάς στο University College του Λονδίνου (UCL).

Παράλληλα, προσθέτει ότι «Υπήρχε μια ιδέα ότι η όσφρηση ήταν μια λιγότερο ευγενής ανθρώπινη αίσθηση και ότι ήταν κατά κάποιο τρόπο λιγότερο αντικειμενική και λιγότερο αξιόπιστη».

Η Bembibre ανέφερε ένα παράδειγμα όπου δημιουργήθηκε ένα άρωμα που ταιριάζει με τη μυρωδιά των βρώμικων καναλιών του παλιού Άμστερνταμ ως μέρος ενός σετ σχεδιασμένου για την έκθεση «Fleeting – Scents in Color στο Mauritshuis» στη Χάγη.

Η κοινοπραξία των εμπειρογνωμόνων που συμμετέχουν στο έργο έχει την έδρα της στο Άμστερνταμ, αλλά υπάρχουν ερευνητικές βάσεις στη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και τη Σλοβενία, καθώς και στο UCL και στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin στο Cambridge.

Το ευρύτερο έργο στοχεύει στην καθιέρωση της επιστήμης της οσφρητικής ιστορίας αξιοποιώντας οπτικά και γραπτά στοιχεία για να συνδυάσει τις βασικές μυρωδιές που δημιουργούνται από ξεπερασμένα επαγγέλματα, συνήθειες και δραστηριότητες. 

«Στη Γερμανία, αναλύουν δεκάδες χιλιάδες ιστορικές εικόνες που σχετίζονται με την όσφρηση, ενώ στην Ιταλία επικεντρώνονται στην ανάλυση κειμένου, από παλιές ιατρικές φόρμουλες μέχρι εγχειρίδια μαγειρικής», δήλωσε η Bembibre, όπου πρόσφατα ολοκλήρωσε το διδακτορικό της με τίτλο «Smell of Heritage».

Επιπλέον, εξήγησε ότι μεγάλο μέρος της δουλειάς έχει επικεντρωθεί στη διδασκαλία των υπολογιστών να αναγνωρίζουν εικόνες που σχετίζονται με μυρωδιές, για παράδειγμα ένα σκίτσο κάποιου που κρατά τη μύτη του. Εκθέτοντας εργαλεία ψηφιακής αναζήτησης σε μια σειρά από παρόμοιες εικόνες, οι ερευνητές μπορούν να δημιουργήσουν έναν αλγόριθμο που αναγνωρίζει χειρονομίες σε άλλες απεικονίσεις.

Τελικά αυτό το έργο θα επιτρέψει τη συλλογή μιας «εγκυκλοπαίδειας» ιστορικών μυρωδιών. Αυτές οι μυρωδιές θα εξηγήσουν το μεταβαλλόμενο περιβάλλον του κόσμου, ενώ θα δώσουν και μια εικόνα για τη ζωή των εμπλεκομένων. 

Όμως υπάρχουν πολλές ρινικές πολυπλοκότητες και όπως επισημαίνει η Bembibre: «Είναι πραγματικά δύσκολο να πάρεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι για να επαναφέρεις τις μυρωδιές».

Το δικό της χημικό έργο έχει αναπαράγει το άρωμα ενός ποτ πουρί της δεκαετίας του 1750 στο Knole – το πατρογονικό σπίτι της οικογένειας Sackville-West στο Κεντ – μια περιγραφή του οποίου εμφανίζεται στο μυθιστόρημα της Virginia Woolf «Orlando».

Έχει επίσης αναπαράγει τη μυρωδιά της βιβλιοθήκης στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο εξάγοντας ανιχνεύσιμα στοιχεία από τον αέρα το 2017, προτού ανακαινιστεί. Στη συνέχεια κάλεσε μια ειδική αρωματοποιό, τη Sarah McCartney, να προσπαθήσει να δημιουργήσει την ίδια οσφρητική εμπειρία βασισμένη μόνο στο ένστικτό της σχετικά με τα συστατικά της. Σε τυχαίες δοκιμές, το κοινό πείστηκε εξίσου και από τις δύο προσπάθειες μίμησης της μυρωδιάς.

«Προσπαθούμε να αποφασίσουμε αν έχει ακαδημαϊκή σημασία να διατηρούμε τις αυθεντικές μυρωδιές με τις κατάλληλες χημικές ουσίες ή αν απλώς προσπαθήσουμε να προκαλέσουμε μια εμπειρία δημιουργώντας ένα παρόμοιο αποτέλεσμα στο σήμερα», είπε η Bembibre.

Η άλλη δυσκολία για τους ερευνητές είναι ότι οι ανθρώπινες αντιδράσεις στις μυρωδιές έχουν αλλάξει αρκετά ριζικά.

«Δεν έχουμε διαχρονικές μύτες. Απλώς δεν μυρίζουμε με τον ίδιο τρόπο τώρα και μερικές μυρωδιές σημαίνουν διαφορετικά πράγματα πλέον» αναφέρει η Bembibre.

Η έρευνα της Odeuropa επωφελήθηκε από το αυξημένο ενδιαφέρον των εμπόρων για συγκεκριμένες μυρωδιές στα προϊόντα τους π.χ. το δέρμα, τα μπαχαρικά και ο καπνός.

Οι καλλιτέχνες έχουν επίσης αρχίσει να προσεγγίζουν τον κόσμο των αρωμάτων, επιλέγοντας να συνοδεύσουν εκθέσεις σε γκαλερί με αρώματα κατά παραγγελία, όπως το σόου Anicka Yi στο Turbine Hall της Tate Modern στο Λονδίνο το περασμένο φθινόπωρο.