Δεν υπάρχει «ισλαμική επιστήμη» αφού η επιστήμη είναι η πιο παγκόσμια από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Αλλά τα μέσα για την διευκόλυνση των επιστημονικών επιτευγμάτων υπαγορεύονται πάντα από την κουλτούρα, την πολιτική θέληση και το την οικονομική ευημερία.

Αυτό που γίνεται τώρα πιο προφανές, κυρίως για τη Δύση, είναι ότι κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων της Μεσαιωνικής Ευρώπης, ο μουσουλμανικός κόσμος σημείωνε εκπληκτική επιστημονική πρόοδο. Ιδιοφυΐες στη Βαγδάτη, το Κάιρο, τη Δαμασκό και την Κόρδοβα πήραν τις μελέτες της αρχαίας Αιγύπτου, της Μεσοποταμίας, της Περσίας, της Ελλάδας, της Ινδίας και της Κίνας για να αναπτύξουν αυτό που σήμερα αποκαλούμε «μοντέρνα» επιστήμη.

Εμφανίστηκαν νέοι επιστημονικοί κλάδοι, όπως η άλγεβρα, η τριγωνομετρία και η χημεία ενώ σημειώθηκε τεράστια πρόοδος στην ιατρική, την αστρονομία, τη μηχανική και τη γεωργία. Τα αραβικά κείμενα αντικατέστησαν τα ελληνικά ως πηγές σοφίας, συνεισφέροντας στην επιστημονική επανάσταση της Αναγέννησης. Αυτό που διατύπωσαν με σαφήνεια οι μεσαιωνικοί επιστήμονες του μουσουλμανικού κόσμου ήταν ότι η επιστήμη είναι παγκόσμια, η κοινή γλώσσα του ανθρώπινου είδους. Στο Επιστημονικό Μουσείο του Λονδίνου, η έκθεση «1001 εφευρέσεις» αφηγείται μερικές από τις ιστορίες αυτής της περασμένης εποχής. Ακολουθούν τα έξι κορυφαία εκθέματα:

1. Το ρολόι ελέφαντας
Αυτό το κεντρικό έκθεμα είναι ένα αντίγραφο ενός ρολογιού νερού του πρώιμου 13ου αι. και ένα από τα θαύματα της μηχανικής του μεσαιωνικού κόσμου. Δημιουργήθηκε από τον al-Jazari και δίνει φυσική μορφή στην αντίληψη του πολυπολιτισμού. Φέρει έναν ινδικό ελέφαντα, κινέζικους δράκους, έναν ελληνικό μηχανισμό νερού, έναν αιγυπτιακό φοίνικα (μυθικό πουλί) και ξύλινα ρομπότ με την παραδοσιακή αραβική ένδυση. Ο μηχανισμός μέτρησης του χρόνου βασίζεται σε έναν κρυμμένο κουβά με νερό στο εσωτερικό του ελέφαντα.

2. Η κάμερα obscura
Ο σπουδαιότερος επιστήμονας του μεσαιωνικού κόσμου ήταν ο Άραβας του 10ου αι. με το όνομα Ibn al-Haytham. Μεταξύ των πολλών σημαντικών έργων του που συνείσφεραν στην επιστήμη της οπτικής ήταν η ορθή διατύπωση της λειτουργίας της όρασης. Χρησιμοποίησε την κινεζική εφεύρεση της camera obscura (ή κάμερα με τρύπα) για να δείξει πώς το φως ταξιδεύει σε ίσιες ευθείες από το αντικείμενο για να σχηματίσει μια αντεστραμμένη εικόνα στον αμφιβληστροειδή.

3. Ο παγκόσμιος χάρτης του Al-Idrisi
Η αναπαράσταση ύψους τριών μέτρων του διάσημου χάρτη του 12ου αι., του Ανδαλουσιανού χαρτογράφου Al-Idrisi (1100-1166) δημιουργήθηκε στην Σικελία και αποτελεί την πιο διεξοδική και πλήρη περιγραφή του κόσμου που έγινε τον Μεσαίωνα. Χρησιμοποιήθηκε ευρέως από ταξιδιώτες για αρκετούς αιώνες και περιείχε λεπτομερείς περιγραφές για το χριστιανικό βορρά όπως και για τον ισλαμικό κόσμο, την Αφρική και την Άπω Ανατολή.

4. Οι «πολυμήχανες» συσκευές των αδερφών Banu Musa
Τα τρία αδέρφια ήταν γνωστοί μαθηματικοί και μηχανικοί στη Βαγδάτη του 9ου αι.. Το Βιβλίο των Πολυμήχανων Συσκευών τους, που κυκλοφόρησε το 850 μΧ, ήταν ένα μεγάλο βιβλίο με εικονογράφηση μηχανικών συσκευών που περιελάμβανε ρομπότ, παζλ και μαγικά κόλπα κ.α.

5. Τα χειρουργικά εργαλεία του Al-Zahrawi
Μια σειρά παράξενων και υπέροχων συσκευών δείχνει τι είδους εργαλεία χρησιμοποιούσε ο χειρούργος του 10ου αι. al-Zahrawi, ο οποίος ασκούσε την επιστήμη του στην Κόρδοβα. Η δουλειά του επηρέασε σημαντικά την Ευρώπη και πολλά από τα εργαλεία του παραμένουν σε χρήση μέχρι και σήμερα. Μερικές από τις γνωστότερες εφευρέσεις του είναι η σύριγγα, η χειρουργική λαβίδα, ο χειρουργικός γάντζος και η βελόνα, το πριόνι για τη γνάθο και το όργανο της λιθοθρυψίας.

6. Η συσκευή πτήσης του Ibn Firnas
Ο θρυλικός εφευρέτης του 9ου αι., ο οποίος θεωρείται ο Da Vinci του ισλαμικού κόσμου, έχει αποτυπωθεί σε γραμματόσημα ενώ υπάρχει ένας κρατήρας στη Σελήνη με το όνομά του. Σε ηλικία 65 ετών έκανε την διάσημη απόπειρά του για ελεγχόμενη πτήση. Χρησιμοποίησε ένα υποτυπώδες ανεμόπτερο και απογειώθηκε από μια πλαγιά βουνιού. Σύμφωνα με αναφορές, έμεινε για λίγα λεπτά στον αέρα προτού προσγειωθεί ανώμαλα και τραυματιστεί στην πλάτη.

Πηγή: The Guardian/ Jim Al-Khalili