Ο Έρικ Σόρτο δεν μπορούσε να κουνήσει τα χέρια του και τα πόδια για τουλάχιστον μία δεκαετία, έπειτα από ένα τραύμα που δέχτηκε από πυροβόλο όπλο και τον κατέστησε τετραπληγικό. Αλλά από τη στιγμή που οι επιστήμονες του εμφύτευσαν μικροτσίπ στον εγκέφαλο πριν από τρία χρόνια, μπορεί να μετακινεί ένα ρομποτικό χέρι – να κάνει χειραψίες, να παίζει «πέτρα-ψαλίδι-χαρτί» και, ναι, ακόμη και να πίνει μπύρα, όπως αναφέρεται σε μια μελέτη του περιοδικού Science.

Ads

«Θέλω να μπορώ να πίνω την μπύρα μου – να έχω τη δυνατότητα να πίνω ένα ποτό με τους δικούς μου ρυθμούς, όταν θέλω να πίνω μια γουλιά από την μπύρα μου και να μη χρειάζεται να ζητώ από κάποιον άλλο να με βοηθάει με αυτό», λέει ο Σόρτο σε δήλωση του από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια. «Πραγματικά μου λείπει αυτή η ανεξαρτησία».

Ο Σόρτο ανήκει σε αυτή τη χούφτα ανθρώπων που από το 2006 τους δόθηκαν εγκεφαλικά εμφυτεύματα, ώστε να βοηθούνται στο να μετακινούν αντικείμενα με το μυαλό τους.  Τη χρονιά εκείνη, ένας παράλυτος άνδρας ονόματι Μάθιου Ναγκλ μετακίνησε τον κέρσορα ενός υπολογιστή, χρησιμοποιώντας μόνον τις σκέψεις του. Από τότε οι επιστήμονες προσπαθούν να εξευγενίσουν τη διαδικασία, ώστε να ωφελήσουν κι άλλου παράλυτους ασθενείς. Η παρούσα μελέτη διαφέρει από άλλες προγενέστερες έρευνες στον τομέα του ανθρώπινου εγκεφάλου ως προς το πού στοχεύουν τα εμφυτεύματα που τοποθετούν οι ερευνητές.

Παλαιότερα, οι επιστήμονες είχαν επικεντρωθεί στον πρωτογενή κινητικό φλοιό, ένα τμήμα του εγκεφάλου, που ελέγχει τις συσπάσεις των μυών που απαιτούνται για την κίνηση. Ωστόσο, αυτό οδήγησε σε πρόκληση αδέξιων κινήσεων . Αυτό ενδέχεται να συμβαίνει επειδή τα ανθρώπινα μέλη μπορούν να κινούνται κατά περίπου 27 διαφορετικούς τρόπους, λέει ο ερευνητής Ρίτσαρντ Άντερσεν, καθηγητής Νευροεπιστημών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνια.

Αντίθετα, η ομάδα του στόχευσε σε μια διαφορετική περιοχή του εγκεφάλου, ένα τμήμα που είχε μελετήσει ο ίδιος στα ζώα και ονομάζεται οπίσθιος βρεγματικός φλοιός. Κι ενώ ο πρωτογενής κινητικός φλοιός επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες κινήσεις μυών, ο οπίσθιος βρεγματικός φλοιός αφορά το σχεδιασμό των κινήσεων. Πληροφορίες από τα εμφυτεύματα στον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό μεταδίδουν την πρόθεση να σηκώσει ο ασθενής ένα μεγάλο ποτήρι μπύρας και αφήνει τον υπολογιστεί να αποφασίσει για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η κίνηση.

Ads

«Εάν μπορούμε να αναδείξουμε το στόχο, μπορούμε να έχουμε απαλές, φυσικές κινήσεις προς το στόχο», υπογραμμίζει ο Δρ. Άντερσεν.

Την πρώτη φορά που ο Σόρτο επιχείρησε να ελέγξει το ρομποτικό χέρι, 16 ημέρες μετά το χειρουργείο, μιμήθηκε την κίνηση μιας χειραψίας με έναν ερευνητή. «Ήταν η πρώτη φορά μέσα σε 10 χρόνια που κατόρθωνε να κουνήσει ένα μέλος του. Ήταν φοβερό για εκείνον», προσθέτει ο δρ. Άντερσεν.

Ο Σόρτο συμφωνεί. «Εξεπλάγην από το πόσο εύκολο ήταν», λέει. «Θυμάμαι να έχω απλώς μια εξωσωματική εμπειρία και να θέλω να τρέχω γύρω γύρω και να κάνω χειραψίες με όλους».

Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν είναι ξεκάθαρο ποια περιοχή του εγκεφάλου είναι καλύτερη για την εμφύτευση των μικροτσίπ – τέσσερα τετραγωνικά χιλιοστά που καταγράφουν τη δραστηριότητα περίπου 100 νευρώνων – από τη στιγμή που οι δύο μέθοδοι δεν έχουν συγκριθεί κατ’ αντιπαράσταση. «Αλλά το γεγονός αυτό μπορεί να σημαίνει πως ο τον καλύτερος δυνατός τρόπος για τη δημιουργία νέων προσθετικών μελών είναι η ενσωμάτωση των τσιπ και στα δύο τμήματα – και στον πρωτογενή κινητικό φλοιό και στον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό», σημειώνει ο Άντριου Προυζίνσκι, αναπληρωτής καθηγητής φυσιολογίας και φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Γουέστερν. (Ο ίδιος δεν συμμετείχε στην έρευνα αλλά συνέγραψε το συνοδευτικό εισαγωγικό σημείωμά της).

Με τον τρόπο αυτό, ο υπολογιστής λαμβάνει πληροφορίες για προτιθέμενες και ακριβείς κινήσεις, μιμούμενος με μεγάλη ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο ελέγχουμε τα μέλη του σώματός μας.

Όπως εξηγεί ο δρ. Άντερσεν, τα εμφυτεύματα δεν είναι ακόμη έτοιμα για μαζική παραγωγή και δεν πρόκειται να είναι για λίγο καιρό ακόμα. Αυτό συμβαίνει επειδή τώρα ο Σόρτο έχει καλώδια που ενώνουν το εμφύτευμά του με τον υπολογιστή, ο οποίος ελέγχει το ρομποτικό μέλος του. Το καλώδιο περνά μέσω μιας υποδοχής στο δέρμα του  – η οποία θα μπορούσε να είναι το πρωτεύον σημείο για την εκδήλωση μολύνσεων. (Ο Σόρτο δεν έχει πάθει καμία μόλυνση προς το παρόν, λέει ό Άντερσεν). Ιδανικά, τα εμφυτεύματα θα έπρεπε να είναι ασύρματα, αλλά το μέγεθος της πληροφορίας που βγαίνει από τα μικροτσίπ είναι τόσο μεγάλο, κι αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα προς επίλυση, τονίζει ο καθηγητής.

Ωστόσο, οι μολύνσεις δεν είναι η μοναδική ανησυχία για τους ερευνητές. Το μικροτσίπ μοιάζει με μικροσκοπική βελονίτσα που σπρώχνεται μέσα στον εγκέφαλο, λέει ο Προυζίνσκι. Προκαλείται κάποια ζημιά, λοιπόν, που σχετίζεται με αυτό, και η διαδικασία ανάνηψης μπορεί να σημαίνει ότι κάποια σημεία επαφής μπορεί να χαθούν με τον καιρό. Επιπλέον, το σώμα είναι ένας διαβρωτικός χώρος – επομένως το εμφύτευμα πρέπει να είναι σταθερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί δεν είναι εφικτή η επανάληψη ενός σοβαρού χειρουργείου κάθε πέντε χρόνια, λέει.

Εντούτοις, αυτό που θα μπορούσε πραγματικά να βελτιώσει τη συσκευή είναι η ανάδραση. Τώρα, ο Σόρτο ελέγχει το μέλος του, κοιτάζοντάς το απλά. Αλλά αυτή δεν είναι μια τόσο απαλή κίνηση όσο εκείνος ιδανικά θα επιθυμούσε. Ο Άντερσεν συμφωνεί ότι η ανάδραση θα βελτίωνε τον έλεγχο και πλέον η ομάδα του αναζητεί τρόπους για να μεταφέρει πληροφορίες από και προς τον εγκέφαλο.
Η ομάδα του Άντερσεν τοποθέτησε μικροτσίπ σε ακόμη δύο ασθενείς και θα επιχειρήσει να βελτιώσει περαιτέρω την τεχνική αυτή, με την ελπίδα να δημιουργήσει ανάδραση διά της αφής. 

Ίσως το μετακινείς αντικείμενα ή να παίζεις βιντεοπαιχνίδια με το μυαλό σου να μην γίνει μια καθημερινή πρακτική σύντομα, αλλά για ασθενείς σαν τον Σόρτο, τα οφέλη υπερβαίνουν το να μπορεί απλώς να πιεί μια μπύρα από μόνος του.  Η μελέτη του έδωσε ένα αίσθημα ότι υπάρχει σκοπός. «Όσο περισσότερο το πρότζεκτ με είχε ανάγκη, άλλη τόση ανάγκη το είχα κι εγώ», λέει ο Σόρτο. «Μου προξενεί μεγάλη χαρά να αποτελώ μέρος μιας λύσης που θα βοηθήσει τις ζώες παράλυτων ασθενών».