Προκειμένου να αποτίσει φόρο τιμής στον Michael Foot, ο David Cameron χρησιμοποίησε μία προκλητικά διττής σημασίας φράση. Περιέγραψε τον πρώην ηγέτη των Εργατικών, ως τον “σχεδόν τελευταίο κρίκο σε μία πιο ηρωική εποχή της πολιτικής” – ένα σχόλιο με τον δέοντα σεβασμό το οποίο όμως υπονοούσε ότι ο Foot ανήκε σε μία περασμένη εποχή στην οποία η πολιτική χαρακτηριζόταν από κραυγαλέα βασικά χρώματα και όχι από τις βαθυστόχαστες αποχρώσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα.

Ads

Από όλες τις αρετές, ο ηρωισμός είναι η πιο απόμακρη. Οι ήρωες είναι είτε μυθικά είτε ιστορικά πρόσωπα, (όπως ο Αχιλλέας ή ο Γκάντι) είτε είναι υπεράνθρωποι, όπως ο Spider-Man ή ακόμα και οι πυροσβέστες της 11ης Σεπτεμβρίου, στη συνείδηση του Αμερικανού πολίτη. Αυτό που δεν είναι πάντως, είναι ένας από εμάς. Η εποχή μας έχει πρότυπα και διασημότητες, μα δεν έχει χώρο για ήρωες.

Όπως όμως μας ενημερώνει η εφημερίδα Guardian, ο διάσημος ψυχολόγος του Stanford, Philip Zimbardo παλεύει για την αναβίωση του ηρωισμού. Ο 77χρονος λοιπόν Zimbardo έχτισε την καριέρα του μελετώντας το κακό: το 1971, ήταν επικεφαλής του Stanford Prison Experiment, όπου μακρυμάλληδες μαθητές οδηγήθηκαν σε μία προσομοίωση φυλακής και διαχωρίστηκαν σε κρατούμενους και φύλακες τυχαία. Μέσα σε λίγες ημέρες οι “φρουροί” ταπείνωναν τους “κρατούμενους”, δεν επέτρεπαν σε ορισμένους να πάνε τουαλέτα και υπέβαλλαν άλλους σε προσομοίωση σοδομισμού.

Το πείραμα έπεισε τον Zimbardo ότι οι απλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε κακές πράξεις, εφόσον βρεθούν σε φριχτές συνθήκες. Στην τελευταία του εργασία αντιστρέφει αυτή την αρχή και αναρωτιέται: πώς οι απλοί άνθρωποι μπορούν να συμπεριφερθούν ηρωικά; Με τον όρο ηρωισμός ο ψυχολόγος δεν εννοεί τον αλτρουισμό, αλλά το τεθεί σε κίνδυνο κάποιος ή η κοινωνική του θέση, μερικές φορές για ένα ιδανικό.

Ads

Ο Zimbardo κάνει λόγο για την «κοινοτοπία του ηρωισμού», μία κομψή αντιστροφή της παρατήρησης της Hannah Arendt, ότι ο Ναζί Adolf Eichman επέδειξε την «κοινοτοπία του κακού», και επισημαίνει ότι οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν κάνει τεράστιες έρευνες για το κακό αλλά σχεδόν καμία για τον ηρωισμό.

Για το σκοπό αυτό, δούλεψε ηρωικά θα μπορούσε να πει κανείς, δίνοντας ομιλίες σε νομοθέτες και συγκεντρώνοντας πόρους για την έρευνα. Αυτό το σχέδιο ωστόσο είναι κάτι περισσότερο από ακαδημαϊκές εργασίες. Ο Matt Langdon συνεργάζεται με τον Zimbardo, ως επικεφαλής της Hero Construction Company (Εταιρεία Κατασκευής Ηρώων), έχει τις δικές του τάξεις όπου δίνει μαθήματα ανοικοδόμησης χαρακτήρα για παιδιά από 10 έως 14 ετών. «Τους λέω πάντα ότι το αντίθετο του ήρωα, δεν είναι o κακός- είναι ο θεατής» υποστηρίζει ο ίδιος.