Με μια νεα διαστημική κούρσα μεταξύ δύο υπερδυνάμεων, μοιάζει όλο και περισσότερο η προσπάθεια για την εκ νέου επανδρωμένη εξερεύνηση και μελλοντικά εποίκιση της Σελήνης.

Ads

Οι δύο αντίπαλοι είναι οι ΗΠΑ, σε συνεργασία με τον Καναδά, την Ιαπωνία και την Ευρώπη, με αντίπαλο την ανερχόμενη ασιατική υπερδύναμη, την Κίνα που έχει την τεχνική βοήθεια της Ρωσίας.

Ο μαραθώνιος αυτός μοιάζει να αντιγράφει την αυθεντική κούρσα του διαστήματος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ που έγινε της δεκαετία του 1960.

Λίγη ιστορία

Η πρώτη διαστημική κούρσα (Space Race) διεξήχθη την δεκαετία του 1960 μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου. Οι δυο τότε υπερδυνάμεις, ανταγωνίζονταν η μία την άλλη, για την απόκτηση πρωτοπορίας και πρεστίζ ,τόσο στην Γη όσο και στο διάστημα.

Ads

Η Αμερική μπήκε δεύτερη στην κούρσα, μετά την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου Σπουτνικ 1 απο την ΕΣΣΔ, που επέφερε μεγάλο σόκ στην δύση. Η επόμενη μεγάλη πρωτια των Σοβιετικών, με την επιτυχημένη πτήση του Γίουρι Γκαγκάριν με το διαστημόπλοιο Βόστοκ 1, ήταν μια επιτυχία που χάρισε τον πρώτο γύρο της κούρσας στους Σοβιετικούς.

Οι αλλεπάλληλες πρωτιές των Σοβιετικών, μαζί με εσωτερικά προβλήματα όπως η αποτυχία της απόβασης στον κόλπο των Χοίρων και την πίεση της κοινής γνώμης, οδήγησε τον τότε Αμερικανό πρόεδρο Tζον Φ. Κένεντι να ξεκινήσει το πρόγραμμα Απόλλων, με στόχο μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960, να στείλει στην Σελήνη έναν Αμερικανό αστροναύτη και να τον γυρίσει πίσω σώο και αβλαβή.

Η νεοϊδρυθείσα υπηρεσία διαστήματος των ΗΠΑ με το όνομα ΝΑΣΑ, έλαβε την αμέριστη χρηματοδότηση και υποστήριξη της Αμερικανικής κυβέρνησης,  για την κατασκευή του κατάλληλου εξοπλισμού (πύραυλος Κρόνος 5, Διαστημόπλοιο Απόλλων, Σεληνάκατος, διαστημικές στολές κτλ), αλλά και την εξεύρεση και εκπαίδευση των κατάλληλων αστροναυτών που θα κατακτούσαν την Σελήνη.

Η υπερπροσπάθεια αυτή οδήγησε στην επιτυχή προσελήνωση του Απόλλων 11 το 1969 με τον αμερικανό αστροναύτη Νήλ Άμστρονκ, να γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που πατάει το πόδι του στην σεληνιακή επιφάνεια. Την επιτυχία αυτή ακολούθησαν άλλες πέντε προσεληνώσεις, με την τελευταία εξ αυτών το Απόλλων 17, να λαμβάνει χώρα το 1972.

Οι Σοβιετικοί δεν κατάφεραν ποτέ να πατήσουν στην Σελήνη, μια και το δικό τους αντίστοιχο πρόγραμμα μαστίζονταν από ελλειπή χρηματοδότηση και τεχνικά προβλήματα και αδυναμίες. Για παράδειγμα ο αντίστοιχος τους Κρόνου 5 σοβιετικός πύραυλος ο Ν1, εξεράγει και στις 4 φορές που εκτοξεύτηκε, την μία απο αυτές σχεδόν πάνω στην εξέδρα εκτόξευσης καταστρέφοντας την ολοκληρωτικά. Με αυτά τα δεδομένα οι Σοβιετικοί ιθύνοντες στράφηκαν στην γήινη τροχεία και το πρόγραμμα των διαστημικών σταθμών Σαλίουτ και Μιρ, αφήνοντας την σεληνιακή εξερεύνηση στα ρομπότ.

Το σήμερα και η άνοδος της Κίνας

Εξήντα χρόνια μετά η κατάσταση μοιάζει τόσο διαφορετική, όσο και σε πολλά σημεία όμοια. Μπορεί το αντίπαλο δέος της ΕΣΣΔ να έχει εκλείψει μετά την κατάρρευση της το 1992, αλλά την θέση της φαίνεται να καταλαμβάνει ενας άλλος κίνδυνος από την ανατολή, αυτός της Κίνας.

Το κινέζικο διαστημικό πρόγραμμα μοιάζει να αντιγράφει σε πολλά σημεία το αντίστοιχο ρώσικο, πράγμα διόλου περίεργο μια και η Κίνα έχει αγοράσει διαστημική τεχνολογία από την Ρωσία στην δεκαετία του 90 άλλα και πιο μετά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κινέζικο διαστημόπλοιο Σενζου που εμφανισιακά θυμίζει ένα εξελιγμένο αντίγραφο του ρωσικού Σογίουζ. Ο πολύπλοκος διαστημικός σταθμός που έθεσαν πρόσφατα σε τροχεία, μοιάζει να προέρχεται απο την οικογένεια των Σοβιετικών αντιστοιχών, Σαλίουτ και ΜΙΡ, με τις αναγκαίες πάντα αναβαθμίσεις λόγω της προόδου της τεχνολογίας.

Όσο αφορά την Σελήνη η Κίνα έχει στείλει ήδη ρομπότ τόσο σε τροχεία, όσο και στην επιφάνεια της. Μάλιστα ήταν η πρώτη χώρα που προσελήνωθηκε στην αθέατη από την Γη πλευρά της Σελήνης με την αποστολή Chang´e-4 το 2019. Η επόμενη αποστολή η Chang´e-5 επέστρεψε στην Γη για πρώτη φορά, μετα απο 50 σχεδόν χρόνια, δείγματά σεληνιακού εδάφους.

Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει οτι απώτερος στόχος του κινεζικού διαστημικού προγράμματος, είναι μια επανδρωμένη διαστημική αποστολή στην Σελήνη γύρω στο 2040 και η δημιουργία μια σεληνιακής βάσης με πιθανή ρωσική συμμετοχή στο μέλλον. Η ανάπτυξη ενός πυραύλου εκτόξευσης βαρέος τύπου, αντίστοιχου με τον Κρόνο 5, είναι ήδη στα σκαριά με την πρώτη εκτόξευση του να τοποθετείτε γύρω στο 2028.

ΉΠΑ: Στόχος η επιστροφή στην Σελήνη το 2024

Η νικήτρια της πρώτης διαστημικής κούρσας, οι ΗΠΑ, απο την άλλη δεν μένει απαθής. Σε συνεργασία με τον Καναδά και άλλες εφτά χώρες, τρέχουν εδώ και πάνω από μια δεκαετία, το πρόγραμμα Άρτεμις, που έχει σαν στόχο την επιστροφή αστροναυτώνστην Σελήνη το 2024.

Το πρόγραμμα αυτό, έχει σαν κύριο στοιχείο τον γιγαντιαίο πύραυλο SLS (Space Launch System) με παραπλήσιες δυνατότητες με τον Κρόνο 5, που θα στέλνει σε σεληνιακή τροχεία την διαστημική κάψουλα Orion (Οριωνας). Στην σεληνιακή τροχεία, ο Ορίωνας θα συνδέεται με τον μίνι διαστημικό σταθμό-ορμητήριο Lunar Gateway.  Eκέι θα τους περιμένει μια ειδική Σεληνάκατος που θα τους μεταφέρει στην Σεληνιακή επιφάνεια και θα τους γυρίζει με το τέλος της αποστολής.

Το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα, αντιμετωπίζει ήδη πολλές προκλήσεις μιας και τα συστατικά του στοιχεία αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμού. 

Πρόσφατα μάλιστα η ΝΑΣΑ ανακοίνωσε οτι οι ειδικές στολές που θα φοράνε οι αστροναύτες στην επιφάνεια της Σελήνης, οι λεγόμενες και xEMU , αντιμετωπίζουν προβλήματα και δεν θα είναι έτοιμες το 2024 και την πρώτη προσελήνωση.

Και αν το πρόβλημα με τις διαστημικές στολές αντιμετωπιστεί, παραμένει το αγκάθι του πύραυλος SLS. Ο συγκεκριμένος πύραυλος με την απίστευτη μεταφορική ικανότητα, μεγαλύτερη από εκείνη του Κρόνου 5, έχει βγεί εκτός χρονοδιαγράμματος, με την πρώτη μη επανδρωμένη πτήση του να μετατίθεται διαρκώς.

Την ίδια στιγμή το κόστος για κάθε μία εκτόξευση έχει υπολογιστεί σε πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια, κάτι που δημιουργεί ερωτηματικά για την βιωσιμότητα του προγράμματος ειδικά εν μέσω συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης.

Ιδιωτική πρωτοβουλία προς βοήθεια

Mια ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο διαστημικών κουρσών, είναι η όλο και πιο δυναμική παρουσία του ιδιωτικού τομέα στον χώρο της διαστημικής εξερεύνησης. Κατί τέτοιο ακουγόταν ανήκουστο στην πρώτη κούρσα, όπου οι κυβερνήσεις είχαν τον πρώτο λόγο.

Ειδικά οι συνεχόμενες επιτυχίες της Spacex και η υπόσχεση της οτι θα μειώσει δρματικά το κόστος πρόσβασης στο διάστημα για τους πελάτες της, κέντρισε το ενδιαφέρον της ΝΑΣΑ.

Πέρα από την ανάθεση της μεταφοράς φορτίου και αστροναυτών προς τον διεθνή διαστημικό σταθμό, η ΝΑΣΑ ανάθεσε και μέρος του προγράμματος Αρτεμις στην Spacex.

Σαν πρώτο βήμα η εκτόξευση δύο δομικών στοιχείων του Lunar Gateway θα γίνουν με τον πύραυλο φορέα Falcon Heavy της εταιρείας. Και την τροφοδοσία του διαστημικού ορμητηρίου, με τα απαραίτητα αναλώσιμα υλικά,  θα αναλάβει το διαστημόπλοιο μεταφοράς φορτιού Dragon XL της ίδιας εταιρείας.

Η σημαντικότερη όμως ανάθεση έργου ήρθε αργότερα όταν η Σεληνάκατος (Human Landing System η HLS) Staship, υπερίσχυσε στν ειδικό διαγωνισμό της ΝΆΣΑ των προτάσεων της National Team και της Dynetics μια και προσέφερε την χαμηλότερη τιμή από όλες τις προσφορές, στα 2.8 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η απόφαση της ΝΑΣΑ προκάλεσε αντιδράσεις, ειδικά στο στρατόπεδο της National Team μια ομάδας εταιρειών στην οποία ηγείται η Blue Origin ιδιοκτησίας του Τζέφ Μπέζος.

H Blue Origin κατέφυγε στα δικαστήρια προκειμένου να σταματήσει η διαδικασία της ΝΑΣΑ, θεωρώντας ότι αδικήθηκε μια και η σεληνάκατος που πρότεινε η ILV , πάρα το διπλάσιο κόστος που απαιτούσε για την κατασκευή της αποτελούσε μια πιο ώριμη και πραγματοποιήσιμη λύση.

Πέρα απο τις αγωγές στα δικαστήρια η Blue Origin, πίεσε την Αμερικανική κυβέρνηση να προχωρήσει στην αύξηση του μπάτζετ για το πρόγραμμα HLS ώστε να περιλάβει και μια δεύτερη επιλογή, στα πλαίσια του σωστού ανταγωνισμού όπως δήλωνε η εταιρεία. Ο ίδιος ο Μπέζος δεσμεύτηκε ότι θα διαθέσει  πάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια από την τσέπη του, για την εξέλιξη της πρότασης της National Team σε περίπτωση που η απόφαση της ΝΑΣΑ αλλάξει.

Ταυτόχρονα στο φλέγον πρόβλημα των διαστημικών στολών η ΝΑΣΑ, απεύθυνε πριν λίγο καιρό ανοιχτή πρόσκληση στον ιδιωτικό τομέα, για την προμήθεια τους, σε συμπλήρωση ή και αντικατάσταση των δικών της.

Το αντίστοιχο κινέζικο πρόγραμμά δεν έχει πάντως μια τέτοια πτυχή, μια και παραμένει αποκλειστικά κυβερνητικά ελεγχόμενο. Ο ιδιωτικός τομέας εκτοξεύσεων στην Κίνα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος, με αρκετές από τις προσπάθειες για είσοδο στον χώρο να καταλήγουν σε αποτυχία.

Οι κίνδυνοι της ιδιωτικής πρωτοβουλίας

Kαι άν οι υποσχέσεις των Μπέζος και Μάσκ, για φτηνότερη και ευκολότερη πρόσβαση σε τροχεία ηχούνε όμορφες, οι αμφιβολίες και τα ερωτηματικά παραμένουν.

Με δεδομένο οτι στο φεγγάρι υπάρχουν ανθρώπινα τεχνουργήματα, αποτελέσματα των 70 χρονών της εξερεύνησης τους, τίθεται επιτακτικά και η διατήρηση τους σαν μνημεία τις ανθρωπότητας.

Οι περιοχές προσεδάφισης του προγράμματος Απόλλων, προστατεύονται σαν ιστορικά μνημεία και οι μελλοντικοί επισκέπτες της Σελήνης οφείλουν να τα σεβαστούν. Ταυτόχρονα  όμως αποτελούν και πρώτης τάξης στόχο για κάποιον επιτήδειο θα τα επισκεφτεί με σκοπό της απόσπασης σουβενίρ που θα του προσφέρουν ένα σεβαστό χρηματικό ποσό.

Την ίδια ώρα οι φυσικοί πόροι του φυσικού μας δορυφόρου, αποτελούν πολύτιμο βοηθό κάθε εξερευνητή της με πρώτο και κύριο το νερό που υπάρχει σε μορφή πάγου. Η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό πρέπει να εξασφαλιστεί ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα εκμετάλλευσης και αισχροκέρδειας σαν αυτά που ταλανίζουν τον δικό μας πλανήτη.

Και το σημαντικότερο θέμα : Να μην έρθει το κέρδος αντίπαλο με την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Ας μην θρηνήσουμε άλλους αστροναύτες οποιασδήποτε  εθνικότητας στο βωμό του φτηνότερα και γρηγορότερα.