Μια πρωτοποριακή ανακάλυψη στην κεντρική Ισπανία έρχεται να αναδιαμορφώσει ριζικά την κατανόησή μας για τις καλλιτεχνικές και νοητικές ικανότητες των Νεάντερταλ. Πριν από περίπου 43.000 χρόνια, ένας Νεάντερταλ άνδρας άφησε το αποτύπωμά του στην ιστορία – κυριολεκτικά και μεταφορικά – δημιουργώντας αυτό που σήμερα θεωρείται το αρχαιότερο πλήρες ανθρώπινο δακτυλικό αποτύπωμα στον κόσμο.

Η ανακάλυψη έγινε στο βραχώδες καταφύγιο San Lázaro, στα περίχωρα της Σεγκόβια, όπου μια ομάδα αρχαιολόγων εντόπισε έναν ασυνήθιστο γρανιτένιο βότσαλο μήκους περίπου 20 εκατοστών. Το εύρημα ξεχώρισε αμέσως από τα συνηθισμένα προϊστορικά εργαλεία, καθώς δεν έφερε σημάδια χρήσης ως σφυρί ή αμόνι.

Η ιδιαιτερότητα του ευρήματος έγκειται στο γεγονός ότι το σχήμα του βότσαλου παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ομοιότητα με ένα επιμηκυμένο ανθρώπινο πρόσωπο. Ακόμη πιο αξιοσημείωτη είναι η παρουσία μιας κόκκινης κηλίδας από ώχρα, τοποθετημένης ακριβώς στο σημείο όπου θα βρισκόταν η μύτη του προσώπου.

Ο David Álvarez Alonso, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης, περιγράφει τη στιγμή της ανακάλυψης με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Η ομάδα αντιλήφθηκε αμέσως ότι είχαν στα χέρια τους κάτι εξαιρετικά σημαντικό, αλλά χρειάζονταν επιστημονική τεκμηρίωση για να στηρίξουν τις υποθέσεις τους.

Για την επιβεβαίωση των υποθέσεών τους, η ερευνητική ομάδα προχώρησε σε εκτεταμένες αναλύσεις της χρωστικής ουσίας. Οι εξετάσεις αποκάλυψαν ότι η κόκκινη ώχρα περιείχε οξείδια σιδήρου και ορυκτά αργίλου, υλικά που δεν εντοπίστηκαν πουθενά αλλού στην περιοχή του σπηλαίου.

Η συνεργασία με ειδικούς της επιστημονικής αστυνομίας επιβεβαίωσε ότι το σημάδι είχε δημιουργηθεί με την πίεση ενός ανθρώπινου δακτύλου, πιθανότατα ενός ενήλικα άνδρα. Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί το παλαιότερο γνωστό πλήρες δακτυλικό αποτύπωμα στην Ευρώπη.

Ισπανία: Ένα βότσαλο το αρχαιότερο δείγμα φορητής τέχνης;

Η σημασία του ευρήματος ενισχύεται από το γεγονός ότι το βότσαλο φαίνεται να αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα φορητής τέχνης στην Ευρώπη. Η σκόπιμη μεταφορά του από το ποτάμι στο εσωτερικό του σπηλαίου, μαζί με τη χρωστική ουσία που έπρεπε να μεταφερθεί από άλλη τοποθεσία, υποδηλώνει σαφή πρόθεση και σχεδιασμό.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Archaeological and Anthropological Sciences, ενισχύουν σημαντικά την άποψη ότι οι Νεάντερταλ είχαν την ικανότητα για καλλιτεχνική και συμβολική δημιουργία. Αυτό αμφισβητεί την παραδοσιακή αντίληψη ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε την τέχνη ως μέσο έκφρασης.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η δημιουργία αυτού του αντικειμένου περιλαμβάνει τρεις θεμελιώδεις γνωστικές διαδικασίες: τη νοητική σύλληψη μιας εικόνας, τη σκόπιμη επικοινωνία και την απόδοση νοήματος. Αυτά τα στοιχεία αποτελούν τη βάση του συμβολισμού και της προϊστορικής μη-παραστατικής τέχνης.

Η ανακάλυψη αναμένεται να πυροδοτήσει νέες συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με τις καλλιτεχνικές ικανότητες των Νεάντερταλ. Ο Álvarez Alonso επισημαίνει ότι υπάρχει συχνά μια ασυνείδητη προκατάληψη όταν πρόκειται για την αξιολόγηση της τέχνης των Νεάντερταλ σε σύγκριση με αυτή του Homo sapiens.

Το εύρημα αυτό αποτελεί μοναδικό παράδειγμα στο αρχαιολογικό αρχείο, καθώς δεν υπάρχουν παρόμοια αντικείμενα για σύγκριση. Ωστόσο, η ερευνητική ομάδα υποστηρίζει ότι αποδεικνύει πως οι Νεάντερταλ είχαν παρόμοια ικανότητα συμβολικής σκέψης με τον Homo sapiens, προσθέτοντας ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ της ανθρώπινης εξέλιξης και πολιτισμικής ανάπτυξης.