Το 2015 ήταν μια χρονιά πλούσια σε αστρονομικές ανακαλύψεις στο πλαίσιο της εξερεύνησης του διαστήματος: Από την άφιξη του ανιχνευτή «New Horizons» της NASA στον Πλούτωνα, μετά από μια δεκαετία διαπλανητικού ταξιδιού, και τις ανακοινώσεις για αλμυρό νερό στον Άρη μέχρι την παρατήρηση του αρχαιότερου γαλαξία και τα μυστικά των φεγγαριών του Κρόνου.

Ακόμη ο άφθονοι εξωπλανήτες και ανακαλύψεις στα πέρατα του σύμπαντος. To space.com συγκέντρωσε τις σημαντικότερες στιγμές του 2015. Μεταξύ αυτών είναι και η ταινία «Αρειανός» του Ρίντλεϊ Σκοτ με τον Ματ Ντέιμον. Διαβάστε το λόγο…

Γεια σου Πλούτωνα!

Το «New Horizons» της NASA έγραψε ιστορία τον Ιούλιο καθώς έφτασε στον Πλούτωνα σε απόσταση 12.500 χιλιομέτρων από την παγωμένη επιφάνεια του πλανήτη νάνου. Η πιο εντυπωσιακή αποκάλυψη ήταν πως ο Πλούτωνας φαίνεται να είναι ένας ενεργός πλανήτης γεωλογικά, παρά τις προβλέψεις των επιστημόνων πως λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών θα ήταν σε αδράνεια. Το «New Horizons» έδωσε σημαντικές πληροφορίες και για το φεγγάρι του Πλούτωνα, τον Χάροντα, και συνεχίζει το ταξίδι του για τη μακρινή ζώνη Kuiper.

Νερό στον Άρη

Οι εκτιμήσεις – ενδείξεις επιβεβαιώθηκαν και οι επιστήμονες της NASA τον Σεπτέμβριο του 2015 προχώρησαν σε σπουδαίες ανακοινώσεις. Σύμφωνα με τους επιστήμονες υπάρχουν πλέον σαφείς αποδείξεις ότι στον Άρη ρέει αλμυρό νερό, γεγονός που αφήνει την πόρτα του ενδεχόμενου ύπαρξης ή ανάπτυξης κάποιας μορφής ζωής ανοιχτό.

Ένας μακρινός ξάδελφος της Γης

Το Ιούλιο το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ εντόπισε έναν πλανήτη παρόμοιο με τη Γη και όπως ανακοινώθηκε επίσημα από τη NASA είναι ό,τι πιο παραπλήσιο στη Γη έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Ο εν λόγω πλανήτης, στον οποίο δόθηκε το όνομα Kepler 452b, βρίσκεται στον αστερισμό του Κύκνου και περιφέρεται γύρω από ένα άστρο αντίστοιχο του δικού μας Ήλιου, σε απόσταση περίπου ίδια με αυτήν που έχει η Γη από το κέντρο του ηλιακού μας συστήματος. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατό να διαθέτει νερό σε υγρή μορφή, κάτι που θα επέτρεπε την ύπαρξη ζωής, όπως τη γνωρίζουμε.

Η «Αυγή» στον Ceres

Ο Πλούτωνας δεν ήταν ο μόνος που είχε επισκέψεις φέτος. Τον Μάρτιο, η αποστολή Dawn της NASA έφτασε στον Ceres, έναν παγωμένο κόσμο στη ζώνη των αστεροειδών. Ο Ceres, όπως αποδείχτηκε, δεν ήταν ένας απλός βράχος, αλλά ήταν καλυμμένος από πάγο. Η μελέτη του, από την «Αυγή» θα συνεχιστεί μέχρι τον Ιούνιο του 2016.

Μια ετήσια διαστημική αποστολή

Ο Αμερικανός αστροναύτης Σκοτ Κέλι και ο Ρώσος Μιχαήλ Κορνιένκο διανύουν ήδη το δεύτερο μισό της αποστολής τους στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με στόχο να παραμείνουν στο διάστημα για ένα ημερολογιακό έτος. Στο πλαίσιο της αποστολής, που είναι γνωστή ως «Expedition 44», οι δύο αστροναύτες θα υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις, ώστε οι επιστήμονες να μπορέσουν να κατανοήσουν τις επιδράσεις που έχει στον ανθρώπινο οργανισμό η παρατεταμένη παραμονή στο διάστημα. Αν ο Σκοτ Κέλι καταφέρει να παραμείνει στο διάστημα μέχρι τις 3 Μαρτίου του 2016, τότε θα καταγραφεί ως ο αστροναύτης της NASA με τη μεγαλύτερη παραμονή στο διάστημα.

Ματωμένο Φεγγάρι

Η σπάνια ολική έκλειψη υπερπανσελήνου (supermoon) σημειώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου το 2015. Ουσιαστικά, πρόκειται για δύο φυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν ταυτόχρονα: μια «υπερπανσέληνος», στην διάρκεια της οποίας η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη και φωτεινότερη απ’ ό,τι συνήθως, και μία Ολική Έκλειψη Σελήνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις 5 φορές παρατηρήθηκε το διπλό αυτό φυσικό φαινόμενο από το 1900, και συγκεκριμένα το 1910, το 1928, το 1946, το 1964 και το 1982. Η επόμενη ολική έκλειψη υπερπανσελήνου δεν αναμένεται πριν από το 2033.

Ο ωκεανός του Εγκέλαδου

Μετά από δέκα χρόνια ερευνών, στο πλαίσιο της αποστολής του διαστημικού σκάφους Cassini της NASA, οι επιστήμονες, μελετώντας τα στοιχεία, ανακάλυψαν πως οι θερμοπίδακες που είχαν ανακαλυφθεί στο νότιο πόλο του Εγκέλαδου, του δορυφόρου του Κρόνου, δεν προέρχονται από μια τοπική πηγή νερού, αλλά από έναν ωκεανό που βρισκόταν κάτω από την επιφάνεια του Εγκέλαδου. Οι τελευταίες ανακαλύψεις έχουν αναζωπυρώσει τις συζητήσεις για το αν θα πρέπει να σταλεί μια αποστολή εξερεύνησης στο φεγγάρι του Κρόνου.

Χρόνια πολλά Hubble!

Τον Απρίλιο, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA γιόρτασε τα 25 χρόνια λειτουργίας. Η αποστολή του ξεκίνησε το 1990 και έκτοτε έχει προσφέρει συγκλονιστικές εικόνες από το διάστημα με την καταγραφή αστρονομικών γεγονότων, που εξάπτουν τη φαντασία του κοινού. Ως δώρο γενεθλίων, η NASA δημοσιοποίησε εικόνες από το αστρικό σμήνος Westerlund 2 και το αέριο νέφος Gum 29. Η αποστολή του Hubble θα συνεχιστεί τουλάχιστον έως το 2020.

Αρχαίος γαλαξίας

Τον Αύγουστο, οι επιστήμονες εντόπισαν έναν γαλαξία από τα πρώτα 600 εκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang. Ο EGSY8p7 είναι ο πιο μακρινός γαλαξίας που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Απέχει περίπου 12,2 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Η παρατήρησή του θα επιτρέψει στους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα πως εξελίχθηκε το σύμπαν, στη πρώτη του φάση.

Η NASA και ο «Αρειανός» Ματ Ντέιμον

Η υπερπαραγωγή του Χόλιγουντ «ο Αρειανός» σημείωσε μεγάλη επιτυχία στις κινηματογραφικές αίθουσες. Η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ήταν μόνη της πίσω από την προώθηση της ταινίας. Είχε και τη βοήθεια της NASA, η οποία άδραξε την ευκαιρία για να ενίσχυση την υποστήριξη στα δικά της σχέδια για την εξερεύνηση του Άρη και την αποστολή αστροναυτών στον Κόκκινο Πλανήτη τη δεκαετία του 2030.

Τα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα του 2015

Το 2015 που φεύγει, ήταν ένα σημαντικό έτος από πλευράς διαστημικών επιτευγμάτων. Το 2016 αναμένεται ότι επίσης θα εξάψει το ενδιαφέρον της ανθρωπότητας για τα διαστημικά ταξίδια και την μελέτη του ουρανού. Ακολουθεί μια σύντομη αξιολόγηση για την κορυφαία δεκάδα (Top 10), που βασίζεται στο εξειδικευμένο Space.com:

Στην πρώτη θέση, το πρώτο ταξίδι του σκάφους ‘New Horizons’ (Νέοι Ορίζοντες) στον μακρινό Πλούτωνα: Επέτρεψε στην ανθρωπότητα να δει τις πρώτες εικόνες από τον μυστηριώδη νάνο πλανήτη που ανακαλύφθηκε το 1930 και ο οποίος, μεταξύ άλλων, όπως αποκαλύπτεται, διαθέτει τεράστια βουνά πάγου και παγετώνες αζώτου. Με το ταξίδι στον Πλούτωνα τον Ιούλιο, η NASA ολοκλήρωσε πλέον τον κύκλο επισκέψεων στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Το New Horizons θα συνεχίσει και το 2016 να στέλνει ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Πλούτωνα, ενώ ήδη βρίσκεται καθ’ οδόν για το ακόμη πιο μακρινό σώμα “2014 MU69” στη ζώνη Κάιπερ.

Η ιστορική πρώτη όρθια προσεδάφιση πυραύλου στη Γη μετά από ταξίδι στο διάστημα: Προ ημερών η ιδιωτική διαστημική εταιρεία Space Χ του επιχειρηματία Έλον Μασκ εκτόξευσε τον πύραυλο «Falcon 9» (Γεράκι), ο οποίος, αφού έθεσε σε τροχιά 11 δορυφόρους, κατάφερε να επανέλθει…σαν κύριος, σε όρθια θέση στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ, όπως ακριβώς είχε εκτοξευθεί. Είχε προηγηθεί τον Νοέμβριο η ομαλή επιστροφή στη Γη του πυραύλου “New Shepard” της ιδιωτικής εταιρείας Blue Origin του ιδρυτή της Amazon Τζεφ Μπέζος. Οι πύραυλοι δεν θα είναι πια μιας χρήσης στο μέλλον και αυτό θα φανεί καλύτερα το 2016.

Η πρώτη αποστολή στη Δήμητρα (Ceres): Τον Μάρτιο το σκάφος “Dawn” (Αυγή) της NASA τέθηκε σε τροχιά γύρω από το μεγαλύτερο σώμα στην εκτεταμένη ζώνη αστεροειδών μεταξύ ‘Αρη και Δία, αφού προηγουμένως, το 2011, είχε τεθεί σε τροχιά γύρω από τον δεύτερο μεγαλύτερο αστεροειδή, την Εστία (Vesta). Μεταξύ άλλων, αποκαλύφθηκε ότι η διαμέτρου 950 χλμ Δήμητρα διαθέτει ένα πυραμιδοειδές βουνό ύψους πέντε χιλιομέτρων και αινιγματικές λάμψεις στην επιφάνειά της. Το σκάφος μόλις κατέβηκε στην τελική και χαμηλότερη τροχιά του σε ύψος 385 χλμ και το 2016 θα στείλει περισσότερα στοιχεία.

Το πείραμα ετήσιας παραμονής στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό: Τον Μάρτιο ο αμερικανός αστροναύτης Σκοτ Κέλι και ο ρώσος κοσμοναύτης Μιχαήλ Κορνιένκο ξεκίνησαν την πρώτη ετήσιας διάρκειας (αντί για τη συνήθη εξάμηνη) αποστολή παραμονής τους στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, στο πλαίσιο πειραματισμού εν όψει των επανδρωμένων αποστολών στον ‘Αρη. Τον Δεκέμβριο, το ιαπωνικό σκάφος «Ακατσούκι» κατάφερε με τη δεύτερη προσπάθεια -μετά την αρχική αποτυχία του το 2010- να τεθεί σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη, για να την μελετήσει, πράγμα που υπόσχεται σχετικές ειδήσεις εντός του 2016.

Η νεκρανάσταση του «Falcon 9» της Space X: Μετά από έξι πετυχημένες ρομποτικές αποστολές στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, στο έβδομο ταξίδι του, τον Ιούνιο, ο πύραυλος εξερράγη καταστρέφοντας και τη μη επανδρωμένη κάψουλα Dragon. Όμως, μετά από βελτιώσεις, το «Γεράκι» όχι μόνο ξαναπέταξε, αλλά -όπως είδαμε- επέστρεψε όρθιο στη Γη. Αλλη μια ιδιωτική διαστημική εταιρεία, η Orbital ΑΤΚ, κατόρθωσε τον Δεκέμβριο να στείλει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το δικό της σκάφος “Cygnus” (Κύκνος). Μετά την ιστορική άφιξη στον κομήτη 67Ρ/Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο το 2014, η «Ροζέτα» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) συνέχισε να παρακολουθεί κατά πόδας τον κομήτη το 2015 και το 2016 θα ολοκληρώσει την αποστολή της αυτοκαταστρεφόμενη πάνω του.

Οι πρώτοι αστροναύτες-ταξιτζήδες: Η NASA επέλεξε φέτος τα πρώτα πληρώματα που θα στελεχώσουν τα ιδιωτικά εμπορικά διαστημικά σκάφη-ταξί, που θα κατασκευάσουν η Space Χ και η Boeing και τα οποία από το 2017 θα κάνουν το δρομολόγιο Γη-Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, οπότε θα παύσει και η εξάρτηση των ΗΠΑ από τους ρωσικούς «Σογιούζ».

Τρίτα γενέθλια για το “Curiosity” στον ‘Αρη: To ρόβερ συμπλήρωσε φέτος τον Αύγουστο τρία χρόνια αναζητήσεων στον «κόκκινο πλανήτη» και το 2016 αναμένεται να στείλει νέα ενδιαφέροντα στοιχεία. Το νέο έτος, καθώς οι τροχιές ‘Αρη και Γης πλησιάζουν ευνοώντας τα διαστημικά ταξίδια, η ευρωπαϊκή ESA και η ρωσική Roscosmos θα εκτοξεύσουν την αποστολή ExoMars τον Μάρτιο. Λίγους μήνες μετά, τον Ιούλιο, η αποστολή Juno της NASA θα φθάσει στον Δία, ενώ αργότερα θα εκτοξευθεί η επίσης αμερικανική αποστολή OSIRIS-Rex για να φέρει δείγματα από τον αστεροειδή Μπενού.