Ένας ταλαντούχος μηχανικός από την Αυστρία, κατάφερε να δημιουργήσει μια ευρεσιτεχνία που θα άλλαζε για πάντα τον κόσμο των επιστημών και της τεχνολογίας: την CURTA, την πρώτη αριθμομηχανή τσέπης. Έναν μαύρο κύλινδρο με συρόμενους επιλογείς για προσθαφαιρέσεις, πολλαπλασιασμό και διαίρεση που έφερε έπανάσταση.

Η γέννηση μιας ιδιοφυΐας

Ο Curt Herzstark γεννήθηκε το 1902 στη Βιέννη, μέσα σε μια οικογένεια με βαθιές ρίζες στον τομέα της μηχανικής. Ο πατέρας του, Samuel Herzstark, ήταν ένας φιλελεύθερος Εβραίος που ίδρυσε το πρώτο εργοστάσιο υπολογιστικών μηχανών της Αυστρίας, το Rechenmaschinenwerk Austria Herzstark & Co, το 1905. Από μικρή ηλικία, ο Curt ήταν περιτριγυρισμένος από μηχανές και σχέδια. Γρήγορα ανέπτυξε μια βαθιά αγάπη για την μηχανική. Σε ηλικία μόλις 14 ετών, άφησε το γυμνάσιο για να εργαστεί στο εργοστάσιο της οικογένειάς του, όπου ξεκίνησε ως μαθητευόμενος σε μηχανήματα ακριβείας και κατασκευή εργαλείων.

Η σπίθα της καινοτομίας

Η πρώτη μεγάλη καινοτομία του Curt ήρθε το 1928, όταν παρουσίασε έναν πολλαπλό αθροιστή που ονόμασε Multimator, μια μηχανή που μπορούσε να προσθέτει οριζόντιες γραμμές και κάθετες στήλες με μία  μόνο πράξη. Όπου κι αν πήγαινε για χρόνια, όλοι οι πελάτες του του έλεγαν ότι οι υπολογιστικές μηχανές ήταν πολύ χρήσιμες, αλλά πολύ βαριές και ογκώδεις.

Έτσι, λοιπόν, η πραγματική πρόκληση για τον Curt ήταν η δημιουργία μιας αριθμομηχανής που θα ήταν πρακτική και φορητή, κάτι που κανείς δεν είχε καταφέρει μέχρι τότε. Η εμμονή του με αυτή την ιδέα τον οδήγησε σε χρόνια έρευνας και σχεδιασμού, με στόχο να δημιουργήσει μια αριθμομηχανή που θα χωρούσε στην παλάμη του χεριού, θα ήταν αξιόπιστη, ακριβής και εύκολη στη χρήση.

Ο πόλεμος

Το 1938, η Αυστρία προσαρτήθηκε από τη ναζιστική Γερμανία και η ζωή του Curt άλλαξε δραματικά. Το εργοστάσιο της οικογένειάς του αναγκάστηκε να παράγει όργανα μέτρησης και μετρητές αποστάσεων για τον γερμανικό στρατό, και τα σχέδια για την φορητή αριθμομηχανή του αναβλήθηκαν.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 1943, το καλοκαίρι του 1943, όταν δύο εργάτες του εργοστασίου Herzstark συνελήφθησαν από την Γκεστάπο επειδή άκουγαν αγγλικό ραδιόφωνο και αντέγραφαν τις ειδήσεις σε μια γραφομηχανή της εταιρείας. Ο ένας από αυτούς αποκεφαλίστηκε και ο Curt συνελήφθη. Κατηγορήθηκε ότι ήταν μισός Εβραίος (η μητέρα του, η Μαρί, ήταν χριστιανή), ότι υποστήριζε τους Εβραίους, ότι συνεργαζόταν για τη διάλυση του κράτους και ότι είχε ανεπίτρεπτη σχέση με άριες γυναίκες. Κρίθηκε ένοχος και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ τον Νοέμβριο του 1943.

Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Οι πρώτες εβδομάδες της παραμονής του στο Μπούχενβαλντ ήταν φρικτές, πίστευε μάλιστα ότι θα πέθαινε σύντομα. Αλλά στα τέλη Δεκεμβρίου του 1943, ο διοικητής του στρατοπέδου τον κάλεσε στο γραφείο του. Με τον φάκελό του στο χέρι, του έκανε μια πρόταση:

“Ώστε δούλεψες για τη Βέρμαχτ; Αν δεν υποφέρεις από απώλεια μνήμης και είσαι υπάκουος, θα μπορούσες να έχεις μια πιο υποφερτή ζωή εδώ. Ο Curt Herzstark τοποθετήθηκε στο τοπικό Gustloff-Werk στη Βαϊμάρη. Περίπου 4.500 κρατούμενοι του στρατοπέδου δούλευαν εκεί υπό τη διεύθυνση των SS.

Ένα δώρο για τον Χίτλερ

Οι τεχνολογικές του γνώσεις και η δεξιότητά του με τις μηχανές του χάρισαν μια ευκολότερη ζωή σε ένα ιδιαίτερο καθεστώς. Τα απογεύματα μπορούσε να ζωγραφίζει, και τις Κυριακές μπορούσε να κάνει σχέδια στη μικρή υπολογιστική μηχανή του. Κάποιος είχε την ιδέα ότι θα ήταν ένα εξαιρετικό δώρο για τον Χίτλερ, για να γιορτάσει την τελική νίκη στον πόλεμο.

Τον Αύγουστο του 1944, το εργοστάσιο Gustloff-Werk καταστράφηκε ολοσχερώς από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων. Πολλοί από τους εργάτες του σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν σοβαρά. Ο Curt επέζησε και μεταφέρθηκε σε ένα πρώην ορυχείο ποτάσας στην Billroda. Εκεί, στα 600 μέτρα βάθος, παράγονταν εξαρτήματα για τους πυραύλους V1 και V2 των Ναζί. Σε μια σταθερή θερμοκρασία 21 βαθμών Κελσίου, ο Curt Herzstark ανάρρωσε από την φυματίωση.

Στις αρχές Απριλίου 1945, επέστρεψε στο Μπούχενβαλντ με τα σχέδια για το πρωτότυπό του. Στις 11 Απριλίου, μια αμερικανική μεραρχία μπήκε στο στρατόπεδο, όπου βρήκε  20.000 κρατούμενους, μεταξύ των οποίων και ο Curt Herzstark. Περίπου 56.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο σύστημα των στρατοπέδων του Μπούχενβαλντ.

Μετά την απελευθέρωση του από το στρατόπεδο το 1945, ο Curt επέστρεψε στη Βιέννη και κατέθεσε τα σχέδια της CURTA για κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Ωστόσο, η έλλειψη χρηματοδότησης έθεσε σε κίνδυνο την υλοποίηση του έργου του. Η σωτηρία ήρθε από τον πρίγκιπα Franz Joseph II του Λιχτενστάιν, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την εφεύρεση του Curt και του προσέφερε την υποστήριξη που χρειαζόταν για να ιδρύσει το εργοστάσιο παραγωγής Contina AD .

Η Κληρονομιά της CURTA

Η CURTA ξεκίνησε να παράγεται και σύντομα κυριάρχησε στον κόσμο των μηχανικών, των επιστημόνων και των τεχνικών, μέχρι που εκθρονίστηκε από τις ηλεκτρονικές αριθμομηχανές τη δεκαετία του 1970. Το μικρό, μαύρο κυλινδρικό μηχάνημα με τους συρόμενους επιλογείς για πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό και διαίρεση έγινε ένα απαραίτητο εργαλείο για πολλές επαγγελματικές κατηγορίες και ένα αντικείμενο που σήμερα είναι περιζήτητο από συλλέκτες.

Ο Curt Herzstark πέθανε το 1988, αφήνοντας πίσω του μια ανεκτίμητη κληρονομιά. Η CURTA δεν ήταν απλώς μια μηχανή. Ήταν το αποτέλεσμα της αποφασιστικότητας, της εφευρετικότητας και της επιμονής ενός ανθρώπου που κατάφερε να δημιουργήσει κάτι όμορφο και χρήσιμο ακόμα και κάτω από τις πιο απάνθρωπες συνθήκες.

Πηγή: The Conversation