Και όμως, βορειοαμερικανοί και Ευρωπαίοι -δηλαδή η Δύση-, πετάνε στον κάλαθο των αχρήστων, κάθε χρόνο, τρόφιμα συνολικής αξίας 330 δισ. ευρώ. Φαίνεται πως η 29η Σεπτεμβρίου, αν και είναι παγκόσμια ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη του Φαγητού, περιορίζεται στον συμβολικό της χαρακτήρια.

Τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν πως οι περισσότερες χώρες του πλανήτη απέχουν από τους στόχους που έθεσε ο ΟΗΕ το 2015: να υιοθετήσουν πολιτικές προκειμένου να συμμορφώνονται με τον στόχο για μείωση 25% των απορριμμάτων τροφίμων έως το 2025 και 50% έως το 2030. Ειδικά η ΕΕ και η Βόρεια Αμερική είναι πρωταθλητές στην σπατάλη θρεπτικού φαγητού τη σιγμή που 821 εκατομμύρια άνθρωποι  (10,9% του παγκόσμιου πληθυσμού) υποφέρει από υποσιτισμό.

Η σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ είναι μια πολλαπλή πρόκληση, ειδικά σε σύγκριση με τις υπόλοιπες του κόσμου, σύμφωνα με τον οργανισμό Zero Waste Europe. Το 2012, 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλήθηκαν στην ΕΕ, δηλαδή για κάθε Ευρωπαίο αναλογούν 173 κιλά τροφής πεταμένης τη στιγμή που στην υποσαχάρια Αφρική είναι μόνο 6 κιλά ανα άτομο!

Η αξία των τροφίμων που κατέληξε σε ευρωπαϊκές χωματερές εκτιμήθηκε σε 143 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή οι άνθρωποι που το 2014 δεν ήταν σε θέση να έχουν ένα ποιοτικό γεύμα κάθε δεύτερη μέρα έφτασαν τα 55 εκατομμύρια, (9,6% του πληθυσμού της ΕΕ).

Το ζήτημα όμως έχει και περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς περίπου το 8% του ετήσιου διοξειδίου του άνθραρα οφείλεται στην εκμετάλλευση εδαφών για παραγωγή τροφής. Η δημιουργία απορριμμάτων τροφίμων όχι μόνο συμβάλει  στο να χάνονται πολύτιμοι και συχνά περιορισμένοι πόροι, όπως το νερό, το έδαφος ή ενέργεια, συμβάλει και στην αλλαγή του κλίματος. Σύμφωνα με την Οργάνωση του ΟΗΕ για τη Διατροφή και τη Γεωργία (FAO), για κάθε ένα κιλό τροφίμων που παράγονται, απελευθερώνονται 4,5 κιλά διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

ΗΠΑ: Οι χωματερές γεμάτες από φαγητό

Στις ΗΠΑ καταλήγει στα σκουπίδια περίπου το 40% των τροφίμων που παράγονται. Από τα εκτιμώμενα 80 εκατ. τόνους τροφίμων που σπαταλούνται κάθε χρόνο, πολλά από αυτά είναι απολύτως βρώσιμα και θρεπτικά. Η συνολική χρηματική αξία των τροφίμων που πετιούνται κάθε χρόνο ανέρχεται στο τεράτιο ποσό των 218 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Οι λόγοι που πετιέται τόσο αμερικανικό φαγητό πριν φτάσει στο παντοπωλείο είναι ο κακός καιρός, τα προβλήματα επεξεργασίας των τροφών, και η υπερπαραγωγή.

Την ίδια στιγμή, μερίδιο ευθύνης φέρουν και οι Αμερικανοί καταναλωτές καθώς ευθύνονται για τις υπερβολικές ποσότητες που αγοράζουν, τον κακό προγραμματισμό, την σύγχυση σχετικά με τις ετικέτες και την ασφάλεια των τροφών. 

Σε μια εποχή που το 12% των αμερικανικών νοικοκυριών είναι επισιτιστικά ανασφαλείς, η μείωση των απορριμμάτων τροφίμων κατά μόλις 15% θα μπορούσε να προσφέρει αρκετή τροφή για να θρέψει περισσότερους από 25 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως, όπως αναφέρεται σε σχετική συνοπτική έκθεση της αμερικανικής οργάνωσης Footprint.

Γιατί χάνεται τόσο φαγητό

Οι φάρμες, η μεταποίηση, οι κατασκευές, οι χώροι εστίασης και τα νοικοκυριά αποτελούν βασικούς τομείς σπατάλης τροφίμων σε όλη τη διάρκεια της αλυσίδας εφοδιασμού. Ενδεικτικά, τα εστιατόρια πετάνε μεγάλες ποσότητες στα σκουπίδια, πράγμα που συμβαίνει και στις ΗΠΑ. Ωστόσο, κατά μέσο όρο και σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι τομείς που συμβάλουν περισσότερο στη δημιουργία απορριμμάτων τροφίμων στην ΕΕ είναι με ποσοστό 53% τα νοικοκυριά και με 19% η μεταποίηση.

Ωστόσο, είναι σημαντικό ότι οι καταναλωτές συχνά αγνοούν το ζήτημα αλλά και τις αιτίες του. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου οι ενδείξεις για την ημερομηνία λήξης ή κατανάλωσης, δεν γίνονται πλήρως κατανοητές από τους καταναλωτές, παρόλο που σχεδόν 6 στους 10 Ευρωπαίους λένε ότι πάντα ελέγχουν τις ετικέτες πριν αγοράζουν ένα προϊόν.

Ωστόσο, έχει τεράστιο ενδιαφέρον ότι η απώλεια φαγητού δεν είναι το ίδιο σε όλα τα μέρη και κράτη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση SDG Target 12.3 on Food Loss and Waste: 2020 Progress Report στις ανεπτυγμένες χώρες, οι καταναλωτές είναι αυτοί που ευθύνονται περισσότερο για το φαινόμενο.

Σε Βόρεια Αμερική, Ωκεανία, Ευρώπη και εκβιομηχανισμένες χώρες το ποσοστό των «ένοχων» καταναλωτών κυμαίνεται από 35 έως 58%. Στις ίδιεw περιοχές, μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρουν και τα εργοστάσια/παραγωγή, από 21 έως και 33%. Αντίθετα στις φτωχές περιοχές του πλανήτη Αφρική, Λατινική Αμερική και Ασία, το ποσοστό της ευθύνης των καταναλωτών είναι πολύ μικρότερο από 5 έως 11%. Σε αυτά τα μέρη οι κακές συνθήκες συντήρησης και αποθήκευσης καθώς και η παραγωγή ευθύνονται περισσότερο για την απώλεια τόσου φαγητού, γεγονός που δεν προκαλεί εντύπωση δεδομένης της επισιτιστικής κατάστασης στις περιοχές αυτές.

Χώρες πρότυπο

Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία είναι δύο καλά παραδείγματα, αν και εξαιρέσεις, στον αγώνα καταπολέμησης του φαινομένου, σύμφωνα με έκθεση.

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η πρώτη χώρα που έφτασε περισσότερο από το ήμισυ του δρόμου προς την επίτευξη αυτού του στόχου, αφού μείωσε τα εθνικά επίπεδα απώλειας τροφίμων και αποβλήτων μετά το αγρόκτημα κατά 27 τοις εκατό από το 2007 έως το 2018, υποδηλώνοντας ότι η επίτευξη του στόχου είναι δυνατή και μάλιστα κερδοφόρα. Ειδικά στη Βρετανία, προκειμένου μάλιστα να ωθήσουν του καταναλωτές στην αγορά τροφίμων με μικρότερο αποτύπωμα στο περιβάλλον υιοθετούν έναν πρωτοτυπο τρόπο σήμανσης στα προϊονταν που προσφέρονται σε εστιατότρια και καφετέριες. 

Η Ολλανδία επίσής, όντας η πρωταθλήτρια στην σπατάλη τροφής, από το 2019, η πέτυχε μείωση των οικιακών απορριμμάτων τροφίμων από 48 κιλά ανα καταναλωτή το 2010 σε 34,3 κιλά το 2018. Πρόκειται για μείωση 29% στο στάδιο κατανάλωσης της τροφικής αλυσίδας αξίας. Η χώρα έχει λάβει πολλά μέτρα για να το επιτύχει αυτό