Το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι υπεύθυνο για περίπου τις μισές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, την ώρα που ολόκληρο το φτωχότερο μισό του κόσμου συνεισφέρει μόλις το 12% όλων των εκπομπών.

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας βάση δεδομένων για την ανισότητα (World Inequality Database), τα οποία επικαλείται ο Guardian, το παραπάνω σχήμα γίνεται ακόμη πιο κατανοητό στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, όπου κάθε χρόνο, το φτωχότερο 50% του πληθυσμού  εκπέμπει περίπου 10 τόνους CO2 ανά άτομο, ενώ το πλουσιότερο 10% εκπέμπει 75 τόνους ανά άτομο.

Ομοίως, στην Ευρώπη, το φτωχότερο μισό εκπέμπει περίπου πέντε τόνους ανά άτομο, ενώ το πλουσιότερο 10% εκπέμπει περίπου 30 τόνους, ένα χάσμα έξι προς ένα.

Από πού προέρχονται αυτές οι μεγάλες ανισότητες; Οι πλούσιοι εκπέμπουν περισσότερο άνθρακα μέσω των αγαθών και των υπηρεσιών που αγοράζουν, καθώς και από τις επενδύσεις που κάνουν. Οι ομάδες χαμηλού εισοδήματος εκπέμπουν άνθρακα όταν χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους ή ζεσταίνουν τα σπίτια τους, αλλά οι έμμεσες εκπομπές τους –δηλαδή οι εκπομπές από τα πράγματα που αγοράζουν και οι επενδύσεις που κάνουν– είναι σημαντικά χαμηλότερες από αυτές των πλουσίων. Το φτωχότερο μισό του πληθυσμού δεν κατέχει σχεδόν καθόλου πλούτο, πράγμα που σημαίνει ότι έχει ελάχιστη ή καθόλου ευθύνη για τις εκπομπές που σχετίζονται με επενδυτικές αποφάσεις.

Γιατί έχουν σημασία αυτές οι ανισότητες στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του κλίματος; Διότι οι πλούσιοι θα πρέπει να συνεισφέρουν τα μέγιστα στον περιορισμό των εκπομπών. Δυστυχώς, δεν συμβαίνει αυτό. Αν μη τι άλλο, αυτό που συμβαίνει είναι το αντίθετο.

Ήταν εμφανές αυτό στη Γαλλία το 2018, όταν η κυβέρνηση αύξησε τους φόρους άνθρακα με τρόπο που έπληξε ιδιαίτερα τα αγροτικά νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, χωρίς να επηρεάσει πολύ τις καταναλωτικές συνήθειες και τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια των ευκατάστατων.

Πολλές οικογένειες δεν είχαν τρόπο να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας. Δεν είχαν άλλη επιλογή από το να οδηγήσουν τα αυτοκίνητά τους για να πάνε στη δουλειά τους και να πληρώσουν τον υψηλότερο φόρο άνθρακα.

Ταυτόχρονα, τα αεροπορικά καύσιμα που χρησιμοποιούσαν οι πλούσιοι για να πετάξουν από το Παρίσι στη Γαλλική Ριβιέρα, εξαιρέθηκαν από τη φορολογική αλλαγή. Οι αντιδράσεις σε αυτή την άνιση μεταχείριση οδήγησαν τελικά στην εγκατάλειψη της μεταρρύθμισης.

Αντίθετα, η εφαρμογή ενός φόρου άνθρακα από τη Βρετανική Κολομβία το 2008 ήταν επιτυχής – παρόλο που η καναδική επαρχία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο – επειδή ένα μεγάλο μέρος των φορολογικών εσόδων που προκύπτουν πηγαίνει στην αποζημίωση των καταναλωτών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος μέσω άμεσων μετρητών.

Στην Ινδονησία, ο τερματισμός των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων πριν από μερικά χρόνια σήμαινε επιπλέον πόρους για την κυβέρνηση αλλά και υψηλότερες τιμές ενέργειας για οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Αρχικά, η μεταρρύθμιση έγινε αποδεκτή όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα έσοδα για να χρηματοδοτήσει μια καθολική ασφάλιση υγείας και να στηρίξει τους φτωχότερους.

Αυτές οι πολιτικές δράσης για το κλίμα, οι οποίες δεν απαιτούν σημαντική προσπάθεια από τους πλούσιους αλλά πληγώνουν τους φτωχούς, συνοδεύονται και από τρο σχήμα, οι φόβοι για απώλεια θέσεων εργασίας σε ορισμένους κλάδους να χρησιμοποιούνται από επιχειρηματικούς ομίλους ως επιχείρημα για την επιβράδυνση των πολιτικών για το κλίμα.

Τα παραπάνω συμβαίνουν την ώρα που οι πιθανότητές μας να παραμείνουμε κάτω από μια αύξηση 2 βαθμών Κελσίου της παγκόσμιας θερμοκρασίας δεν φαίνονται καλές. Με τους σημερινούς ρυθμούς, ο κόσμος βρίσκεται σε «καλό δρόμο» να θερμανθεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου τουλάχιστον μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.

Το παράδοξο είναι ότι, παγκοσμίως, η λαϊκή υποστήριξη για τη δράση για το κλίμα δεν ήταν ποτέ τόσο ισχυρή. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση των Ηνωμένων Εθνών, η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο βλέπει την κλιματική αλλαγή ως παγκόσμια έκτακτη ανάγκη.