Μια εκτεταμένη έρευνα του BBC αποκάλυψε μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή στην Κολομβία, με πρωταγωνιστή τον ενεργειακό κολοσσό Ecopetrol.

Σύμφωνα με στοιχεία που διέρρευσαν, η εταιρεία έχει μολύνει εκατοντάδες τοποθεσίες με πετρέλαιο, συμπεριλαμβανομένων πηγών νερού και προστατευόμενων υδροβιότοπων.

Τα στοιχεία, που διέρρευσαν από πρώην υπάλληλο της εταιρείας, αποκαλύπτουν περισσότερα από 800 περιστατικά ρύπανσης μεταξύ 1989 και 2018. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι περίπου το ένα πέμπτο αυτών των περιστατικών δεν αναφέρθηκε ποτέ στις αρμόδιες αρχές, υποδηλώνοντας μια συστηματική προσπάθεια συγκάλυψης.

Το κύριο διυλιστήριο της Ecopetrol βρίσκεται στην Barrancabermeja, 260 χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας Μπογκοτά. Το βιομηχανικό συγκρότημα, που εκτείνεται για σχεδόν 2 χιλιόμετρα κατά μήκος του ποταμού Μαγδαλένα, αποτελεί πηγή ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους.

Η περιοχή φιλοξενεί μια πλούσια βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων απειλούμενων ειδών όπως ποτάμιες χελώνες, λαμαντίνοι και μαϊμούδες. Οι γειτονικοί υδροβιότοποι περιλαμβάνουν προστατευόμενο οικότοπο για τζάγκουαρ, καθιστώντας την περιοχή ένα από τα σημαντικότερα σημεία βιοποικιλότητας παγκοσμίως.

Ο πληροφοριοδότης (whistleblower), Andrés Olarte, που εργάστηκε ως σύμβουλος του διευθύνοντος συμβούλου της Ecopetrol από το 2017, περιγράφει μια κουλτούρα σιωπής και άρνησης εντός της εταιρείας. Όταν προσπάθησε να θέσει ερωτήματα σχετικά με τα “τρομακτικά” δεδομένα ρύπανσης, αντιμετώπισε απόρριψη και εχθρότητα.

Ενδεικτικό είναι πως μια βάση δεδομένων που μοιράστηκε, με ημερομηνία Ιανουαρίου 2019, περιέχει έναν κατάλογο με 839 λεγόμενες «ανεπίλυτες περιβαλλοντικές επιπτώσεις» σε ολόκληρη την Κολομβία.

Η Ecopetrol χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο για να δηλώσει περιοχές όπου το πετρέλαιο δεν έχει καθαριστεί πλήρως από το έδαφος και το νερό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι, από το 2019, ορισμένες από αυτές τις περιοχές παρέμεναν μολυσμένες με αυτόν τον τρόπο για πάνω από μια δεκαετία.

Η τοπική αλιευτική κοινότητα έχει καταγράψει εκτεταμένες επιπτώσεις στην άγρια ζωή. Η Yuly Velásquez, πρόεδρος της Fedepesan, περιγράφει μια “σφαγή” της πανίδας, με νεκρά χιλιάδες νεκρά ζώα.

Παρά τις διαψεύσεις της Ecopetrol, που ισχυρίζεται ότι διαθέτει αποτελεσματικά συστήματα επεξεργασίας λυμάτων, οι επιτόπιες παρατηρήσεις του BBC αποκάλυψαν εμφανή σημάδια ρύπανσης, συμπεριλαμβανομένων ιριδιζόντων κηλίδων στην επιφάνεια του νερού και βλάστηση καλυμμένη με μαύρη λάσπη.

Το σκάνδαλο παίρνει ακόμη πιο σκοτεινές διαστάσεις με τις καταγγελίες για απειλές κατά περιβαλλοντικών ακτιβιστών. Η Κολομβία άλλωστε παραμένει η πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο για τους υπερασπιστές του περιβάλλοντος, με 79 δολοφονίες μόνο το 2023.

Παρά τους κινδύνους, τόσο ο Olarte όσο και η Velásquez παραμένουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα τους. «Αν δεν ψαρεύουμε, δεν τρώμε», λέει χαρακτηριστικά η Velásquez. «Αν μιλήσουμε, μας σκοτώνουν… Και αν δεν καταγγείλουμε, αυτοκτονούμε, γιατί όλη αυτή η βαριά ρύπανση καταστρέφει το περιβάλλον γύρω μας».

Η υπόθεση εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη σχέση μεταξύ κρατικών επιχειρήσεων, περιβαλλοντικής προστασίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κολομβία, καθώς και για τον ρόλο των διεθνών χρηματαγορών στη διατήρηση τέτοιων πρακτικών.