Είναι το τέταρτο μικρότερο κράτος στον κόσμο στον κόσμο, κατοικείται από 11.000 ανθρώπους και η έκταση του είναι μόλις 26 τ.χλμ. Σε λίγο καιρό όμως δεν πρόκειται να υπάρχει γιατί… βυθίζεται.

Ο λόγος για το Τουβαλού, ένα μικρό νησιωτικό κράτος 1.000 χλμ. βορείως των Νησιών Φίτζι, στο οποίο οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς ίσως όσο πουθενά αλλού, καθώς βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Ήδη, δύο από τα εννέα νησιά του Τουβαλού είναι στα πρόθυρα να εξαφανιστούν, καθώς η θάλασσα είναι έτοιμη να τα καταπιεί. Τα περισσότερα νησιά στέκουν πια μόλις 3 μέτρα πάνω από τη στάθμη του νερού και κατά τη διάρκεια των καταιγίδων, τα κύματα αγκαλιάζουν το νησί από την ανατολή και τη δύση, σχεδόν εξαφανίζοντάς το.

Οι κάτοικοι έχουν χάσει πια τον ύπνο τους κι όταν καταφέρνουν να κοιμηθούν, βλέπουν εφιάλτες ότι η θάλασσα τους ρουφάει. Ακόμα κι όταν ξυπνάνε όμως καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται για ένα όνειρο που πάει, αλλά για έναν πραγματικό κίνδυνο που απειλεί αν όχι τους ίδιους τα παιδιά τους. Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι το Τουβαλού θα μπορούσε να καταστεί ακατοίκητο τα επόμενα 50 έως 100 χρόνια. Οι ντόπιοι λένε ότι αισθάνονται ότι αυτό θα γίνει πολύ νωρίτερα.

Η Nausaleta Setani, μια ηλικιωμένη γυναίκα που έχει ζήσει όλη της τη ζωή εκεί δεν πίστευε στην κλιματική αλλαγή, όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι της ηλικίας της στο νησί. Μέρα με τη μέρα και βλέποντας τη ζωή της να γίνεται όλο και δυσκολότερη όμως άλλαξε γνώμη. «Ο καιρός αλλάζει πολύ γρήγορα, καθημερινά, από ώρα σε ώρα», λέει στον Guardian, που την συνάντησε στην καλύβα της, λίγα μόλις μέτρα μακριά από τον ωκεανό. «Έχω μάθει ότι αυτά τα φαινόμενα είναι το αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας και ειδικά άλλων χωρών. Με θλίβει. Αλλά καταλαβαίνω ότι οι άλλες χώρες κάνουν ό, τι είναι καλύτερο για τους ανθρώπους τους. Είμαι από μια μικρή χώρα. Το μόνο που θέλω είναι οι μεγαλύτερες χώρες να μας σεβαστούν και να σκεφτούν τη ζωή μας», σημειώνει.

Τα Ηνωμένα Έθνη κατατάσσουν το Τουβαλού στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και το έχουν χαρακτηρίσει εξαιρετικά ευάλωτο στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το έδαφος του έχει καταστεί πλέον σχεδόν άχρηστο για καλλιέργεια και οι κάτοικοι αναγκάζονται να εισάγουν τα βασικά είδη διατροφής τους. Ακόμα κι αν οι ντόπιοι μπορούσαν όμως να φυτέψουν, πολύ δύσκολα θα διατηρούσαν τους κήπους τους, εξαιτίας της ξηρασίας που κάνει με ανησυχητική συχνότητα την εμφάνισή της στο νησί.

Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα για την αλιεία, καθώς τα ψάρια προσβάλλονται από την τοξίνη Ciguatera. Πρόκειται για μια ουσία που παράγεται από μικροφύκη που ευδοκιμούν στα ζεστά νερά των κοραλλιογενών υφάλων του Ειρηνικού Ωκεανού. Η συγκεκριμένη τοξίνη είναι σταθερή στην θερμοκρασία γι’ αυτό δεν καταστρέφεται με το μαγείρεμα ή την κατάψυξη και επιπλέον επειδή είναι άχρωμη, άοσμη και άγευστη δεν είναι εύκολα αντιληπτή η ύπαρξη της. Έτσι πολλοί δηλητηριάζονται χωρίς καν να το καταλάβουν.

Στο τοπικό νοσοκομείο έχει συσταθεί ειδικευμένο τμήμα για τη μελέτη και διαχείριση ασθενειών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Οι ασθένειες που σχετίζονται με το κλίμα, αυξάνονται τα τελευταία δέκα χρόνια ακολουθώντας την πορεία της μεταβολής του καιρού. Αυτές περιλαμβάνουν τη γρίπη, τις μυκητιακές ασθένειες, την επιπεφυκίτιδα και τον πυρετό του δάγκου, σύμφωνα με έρευνα του νοσοκομείου. Επίσης οι υψηλές θερμοκρασίες θέτουν τους ανθρώπους σε καθημερινό κίνδυνο αφυδάτωσης, θερμοπληξίας και εξανθήματος. Κι αν κάποιοι είναι δύσκολο να καταλάβουν τη σύνδεση της υγείας μας με την κλιματική αλλαγή, όταν αυτή σου χτυπήσει την πόρτα την καταλαβαίνεις στο πετσί σου.

Το Τουβαλού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξωτερική οικονομική βοήθεια, με το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ του να προέρχεται από δωρεές του ΟΗΕ και των γειτονικών χωρών. Οι προοπτικές εκπαίδευσης και απασχόλησης στο νησί είναι περιορισμένες και η πλειοψηφία των νέων, των οποίων οι οικογένειες μπορούν να το αντέξουν οικονομικά, τους στέλνουν να σπουδάσουν στα νησιά Φίτζι, την Αυστραλία ή τη Νέα Ζηλανδία.

Αν εκείνοι επιστρέψουν πίσω νιώθουν ότι «πνίγονται». Μεταφορικά και κυριολεκτικά. Όχι μόνο δεν έχουν και πολλά να κάνουν στο νησί, αλλά συνηθισμένοι πια την άπλα των τόπων που έζησαν νιώθουν κλειστοφοβία, βλέποντας το νερό να τους πλησιάζει απειλητικά.

Η 24χρονη Tapua Pasuna έφυγε από το νησί πριν 10 χρόνια και όταν επέστρεψε αμέσως παρατήρησε τη διαφορά. «Η θερμοκρασία είναι μερικές φορές αφόρητη τώρα, και η διάβρωση είναι επίσης δραματική. Μερικά από τα αγαπημένα μου σημεία έχουν εξαφανιστεί», λέει στον Guardian. «Αισθάνομαι ότι αυτό είναι ένα μέρος δικό μου και δεν πρέπει να το αφήσω, βάζοντας το στα πόδια, ακόμα κι αν εξαφανίζεται. Δεν θα αισθανόμουν καλά να το εγκαταλείψω σε μια τέτοια εποχή, που με έχει ανάγκη. Δεν αισθάνομαι ότι μπορώ να το κάνω αυτό», συμπληρώνει.

Είναι ήδη ένας ερημωμένος τόπος άλλωστε. Όταν δεν αναμένονται αεροπλάνα, τα παιδιά κάνουν βόλτα με τα ποδήλατά τους και παίζουν βόλεϊ στο αεροδρόμιο της χώρας, ενώ τα νεαρά ζευγάρια που φλερτάρουν κάνουν τεμπέληδες γύρους με τις μοτοσικλέτες τους γύρω από αυτό. Τα απογεύματα, οι άνθρωποι αράζουν στις αιώρες τους για ώρες και φωτίζουν τις παραλίες με τις φωτιές που ανάβουν για να τηγανίσουν ψάρια και να κρατήσουν τα κουνούπια μακριά. Ένας υγρός αέρας διαπερνά την καθημερινή τους ζωή, καθώς παρακολουθούν τα κύματα να πλησιάζουν όλο και πιο κοντά τους. Πλέον έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους για το μέλλον στη μοίρα και τον Θεό.

Η κυβέρνηση έχει κάποια σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, που έχουν όμως καθυστερήσει πολύ. Ένα από αυτά είναι ένα τείχος κατά μήκος της ακτογραμμής που έχει εδώ και καιρό αρχίσει να κατασκευάζεται με χρηματοδότηση των Ηνωμένων Εθνών και θα κάνει πολύ περισσότερο καιρό ακόμα να ολοκληρωθεί. Σχεδιάζει επίσης να ανεβάσει την στάθμη του εδάφους κατά 10 μέτρα με αναχωματώσεις, ένα πανάκριβο σχέδιο που δεν έχει βρει όμως κάποιον να το χρηματοδοτήσει. Άλλες επιλογές είναι η κατασκευή ενός πλωτού νησιού ή τελικά η εκκένωσή του. Όπως συχνά- πυκνά λέει ο πρωθυπουργός της χώρας Enele Sopoaga στους διεθνείς συνομιλητές του, δεν αποκλείεται οι κάτοικοι του Τουβαλού να γίνουν οι πρώτοι κλιματικοί πρόσφυγες στον κόσμο.

Τα Φίτζι έχουν επανειλημμένα προτείνει γη στην κυβέρνηση του Τουβαλού ώστε να μεταφερθεί ο πληθυσμός του νησιού, μια πρόταση που ο Sopoaga δεν έχει αποδεχθεί. Ο πρώην πρωθυπουργός της Αυστραλίας Kevin Rudd πρότεινε στους πολίτες του Τουβαλού να τους χορηγηθεί πλήρης ιθαγένεια με αντάλλαγμα τα δικαιώματα ναυτιλίας και αλιείας της χώρας τους. Μια πρόταση που απέρριψε η κυβέρνησης του Sopoaga ως «αυτοκρατορική πρόταση».

«Η μετακίνηση εκτός του Τουβαλού δεν θα επιλύσει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής… Εάν βάλεις αυτούς τους ανθρώπους στη μέση βιομηχανοποιημένων χωρών, απλώς θα αυξήσουν την κατανάλωσή τους και θα αυξήσουν περαιτέρω τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου», λέει ο Sopoaga και ζητά παγκόσμια συνεργασία σε θέματα κλιματικής αλλαγής.

Μέχρι τότε οι κάτοικοι αυτού του παραδεισένιου νησιού θα περιμένουν το πότε θα εξαφανιστούν…

_{* Φωτογραφίες από τον Guardian}