Αποτέλεσε τελικά επιτυχία η συμβιβαστική συμφωνία για το κλίμα που επιτεύχθηκε στο Κανκούν ή μπορούμε να μιλάμε για την «Κοπεγχάγη ΙΙ»; Περιβαλλοντολόγοι έσπευσαν να την υποστηρίξουν, τονίζοντας ότι μια συμφωνία, έστω και ανίσχυρη είναι καλύτερη από το τίποτα. Η Βολιβία πάλι αποκάλεσε το τελικό κείμενο «μια κούφια νίκη που επιβλήθηκε χωρίς consensus και θα στοιχίσει ανθρώπινες ζωές». Το σίγουρο είναι πάντως πως η ανάγκη αποτελεσματικής δράσης, δεδομένης της σημερινής κατάστασης του πλανήτη μας, είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτική!

Ads

Η αποτυχία των διαπραγματεύσεων στην Κοπεγχάγη τον περσινό Δεκέμβριο περιόρισε σε σημαντικό βαθμό τις προσδοκίες για αποτελεσματική συμφωνία στη φετινή σύνοδο στο Μεξικό. Το αποτέλεσμα ήταν ακόμη και οι περισσότερο αισιόδοξοι να μείνουν έκπληκτοι όταν τελικά την τελευταία ημέρα οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη κατέληξαν στη – συμβιβαστική έστω – συμφωνία. Πολλά σημεία της συμφωνίας που παρουσιάστηκε στο Κανκούν την περασμένη Παρασκευή έμοιαζαν απαράδεκτα για χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Αυτές οι δύο χώρες, ωστόσο, οι οποίες αποτελούν τους μεγαλύτερους ρυπαντές, βγήκαν τελικά νικητές από τη σύνοδο. Αν αποφασιστεί τελικά η επέκταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο στη συνδιάσκεψη της Ντούρμπαν το 2011, η Κίνα θα συνεχίσει να μην υποχρεούται να δεσμευτεί για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το ίδιο και οι ΗΠΑ, η μοναδική βιομηχανική χώρα που δεν έχει επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο.

Σε μια προσπάθεια να μην κάνουμε λόγο άλλη μια χρονιά για αποτυχία της διεθνούς κοινότητας αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος, αρκετοί περιβαλλοντολόγοι έσπευσαν να υπερασπιστούν τη συμφωνία στο Κανκούν, επιμένοντας ότι μια ανίσχυρη συμφωνία είναι καλύτερη από το τίποτα, καθώς επιτρέπει στη διεθνή διαδικασία να προχωρήσει μπροστά. Επίσης, επιτρέπει στους ακτιβιστές να συνεχίσουν τον αγώνα τους για καλύτερα αποτελέσματα σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων το 2011 στη Νότιο Αφρική. Ελλείψει συμφωνίας, υποστηρίζουν, θα «πάγωνε» τη διαδικασία.

Παρόλα αυτά, γεγονός είναι ότι η μινιμαλιστική συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι ανεπαρκής απέναντι στην κλιματική κρίση. Μπορεί να αναγνωρίζει ότι δραστικές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι απαραίτητες, αλλά δεν θέτει δεσμευτικούς στόχους. Ευθύνη για το τελευταίο φέρουν σε μεγάλο βαθμό οι ΗΠΑ, που επιμένουν να διαφωνούν σε υποχρεωτικούς περιορισμούς.

Η συμφωνία προβλέπει την ίδρυση του Πράσινου Κλιματικού Ταμείου, με στόχο την ενίσχυση των φτωχότερων χωρών προς καθαρότερες τεχνολογίες. Και πάλι, όμως, δεν ξεκαθαρίζονται οι πηγές χρηματοδότησης αυτού του ταμείου ή ο τρόπος ελέγχου της χρηματοδότησης. Οι κυβερνήσεις συμφώνησαν να δώσουν έναν προσωρινό ρόλο θεματοφύλακα στην Παγκόσμια Τράπεζα, μια κίνηση που προκάλεσε την οργή ομάδων του νότου ημισφαιρίου που έχουν βιώσει τις πολιτικές της Τράπεζας, αλλά και ακτιβιστών που αντιτίθενται στις πολιτικές της γενικότερα.

Στην τελική συμφωνία περιλαμβάνεται και μια πολιτική «μετριασμού της αποψίλωσης των δασών», αποκαλούμενη REDD (Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation in Developing Countries). Η τελευταία παρέχει τη δυνατότητα στους ρυπαντές του βόρειου ημισφαιρίου να εξαγοράσουν τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα με αντάλλαγμα την προστασία των δασών στο νότιο ημισφαίριο. Η Βολιβία, αλλά και οι περισσότερες οργανώσεις που βρέθηκαν στο Κνακούν εξέφρασαν την έντονη διαφωνία τους προς την πολιτική αυτή, υποστηρίζοντας ότι εμπορευματοποιεί τα δάση του Νότου, θέτει σε κίνδυνο τον έλεγχο των αυτόχθονων πληθυσμών στα δάση και το δικαίωμά τους στη ζωή, και επιτρέπει στους βόρειους ρυπαντές να συνεχίσουν να ρυπαίνουν. Ο Βολιβιανός διαπραγματευτής Πάμπλο Σόλον δήλωσε πως διανέμοντας τα δικαιώματα εκπομπής αερίων για την προστασία των δασών διευκολύνονται πολύ τα βιομηχανικά κράτη να πετύχουν τους στόχους εκπομπών τους χωρίς να λαμβάνουν δράση στο εσωτερικό τους για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. «Θέλουμε να σώσουμε τα δάση και όχι τις ανεπτυγμένες χώρες από την ευθύνη τους να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων», τόνισε.

Η άρνηση της Βολιβίας να συνταχθεί με τους υπολοίπους στη συμφωνία ενόχλησε αρκετά. «Οι ειδικοί που γνωρίζουν τι σημαίνει κλιματική αλλαγή ξέρουν ότι έχουμε δίκιο», υπογράμμισε ο Σόλον. «Η συμφωνία αυτή δεν θα σταματήσει την άνοδο της θερμοκρασίας κατά τουλάχιστον 4 βαθμούς Κελσίου, το οποίο δεν είναι βιώσιμο. Αλλά θέλουν απλώς μια συμφωνία, οποιαδήποτε συμφωνία, οπότε και την προωθούν».