Η οξίνιση των ωκεανών έχει ήδη ξεπεράσει το κρίσιμο όριο για την προστασία του πλανήτη, σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα επιστημόνων που καταγράφει έρευνα που δημοσίευσε την Δευτέρα (9/6) η βρετανική εφημερίδα The Guardian.

Οι ωκεανοί του πλανήτη βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από ότι είχε εκτιμηθεί, σύμφωνα με σημερινές δηλώσεις επιστημόνων, οι οποίοι προειδοποιούν ότι μια βασική μέτρηση δείχνει ότι «ο χρόνος τελειώνει» για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Η οξίνιση των ωκεανών, που συχνά αποκαλείται το «κακό δίδυμο» της κλιματικής κρίσης, προκαλείται όταν το διοξείδιο του άνθρακα απορροφάται γρήγορα από τον ωκεανό, όπου αντιδρά με τα μόρια του νερού, οδηγώντας σε πτώση του pH του θαλασσινού νερού.

Προκαλεί ζημιά στους κοραλλιογενείς υφάλους και σε άλλους ωκεάνιους οικοσυστήματα και, σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να διαλύσει τα κελύφη των θαλάσσιων οργανισμών.

Μέχρι τώρα, η οξίνιση των ωκεανών δεν είχε θεωρηθεί ότι είχε ξεπεράσει το «πλανητικό όριο». Τα όρια του πλανήτη είναι τα φυσικά όρια των βασικών παγκόσμιων συστημάτων – όπως το κλίμα, το νερό και η βιοποικιλότητα – πέρα από τα οποία η ικανότητά τους να διατηρήσουν έναν υγιή πλανήτη κινδυνεύει να αποτύχει.

Έξι από τα εννέα όρια είχαν ήδη ξεπεραστεί, σύμφωνα με επιστήμονες πέρυσι. Ωστόσο, μια νέα μελέτη του Plymouth Marine Laboratory (PML) του Ηνωμένου Βασιλείου, της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας με έδρα την Ουάσινγκτον και του Συνεργατικού Ινστιτούτου Μελετών Θαλάσσιων Πόρων του Πανεπιστημίου του Όρεγκον διαπίστωσε ότι το «όριο» της οξίνισης των ωκεανών είχε επίσης επιτευχθεί πριν από περίπου πέντε χρόνια.

Η οξίνιση των ωκεανών δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική κρίση – είναι μια ωρολογιακή βόμβα για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις παράκτιες οικονομίες», δήλωσε ο καθηγητής Στιβ Γουίντικομ του PML, ο οποίος είναι επίσης συμπρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου Παρατήρησης της Οξίνισης των Ωκεανών.

Η μελέτη βασίστηκε σε νέες και ιστορικές φυσικές και χημικές μετρήσεις από πυρήνες πάγου, σε συνδυασμό με προηγμένα υπολογιστικά μοντέλα και μελέτες της θαλάσσιας ζωής, που έδωσαν στους επιστήμονες μια συνολική εκτίμηση των τελευταίων 150 ετών.

Διαπίστωσε ότι έως το 2020 η μέση κατάσταση των ωκεανών σε όλο τον κόσμο ήταν ήδη πολύ κοντά – και σε ορισμένες περιοχές πέρα – από το όριο του πλανήτη για την οξίνιση των ωκεανών. Αυτό ορίζεται ως η συγκέντρωση ανθρακικού ασβεστίου στο θαλασσινό νερό που είναι περισσότερο από 20% κάτω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.

Όσο πιο βαθιά έψαχναν στον ωκεανό, τόσο χειρότερα ήταν τα ευρήματα, ανέφεραν οι επιστήμονες. Σε βάθος 200 μέτρων κάτω από την επιφάνεια, το 60% των παγκόσμιων υδάτων είχε υπερβεί το «ασφαλές» όριο οξίνισης.

«Το μεγαλύτερο μέρος της θαλάσσιας ζωής δεν ζει μόνο στην επιφάνεια», δήλωσε η καθηγήτρια Έλεν Φίντλει του PML.

«Τα νερά κάτω από την επιφάνεια φιλοξενούν πολύ περισσότερα είδη φυτών και ζώων. Δεδομένου ότι αυτά τα βαθύτερα νερά αλλάζουν τόσο πολύ, οι επιπτώσεις της οξίνισης των ωκεανών θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερες από ό,τι πιστεύαμε». Αυτό, πρόσθεσε, έχει τεράστιες επιπτώσεις σε σημαντικά υποβρύχια οικοσυστήματα, όπως οι τροπικοί και ακόμη και οι βαθιοί κοραλλιογενείς ύφαλοι, που παρέχουν βασικούς βιότοπους και περιοχές αναπαραγωγής για τα νεαρά πολλά είδη. Καθώς τα επίπεδα pH μειώνονται, τα ασβεστοποιούμενα είδη, όπως τα κοράλλια, τα στρείδια, τα μύδια και τα μικροσκοπικά μαλάκια γνωστά ως θαλάσσιες πεταλούδες, αγωνίζονται να διατηρήσουν τις προστατευτικές τους δομές, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των κελυφών τους, την επιβράδυνση της ανάπτυξής τους, τη μείωση της αναπαραγωγής και τη μείωση των ποσοστών επιβίωσης», υπογραμμίζει.

Οι συγγραφείς υπογράμμισαν ότι η μείωση των εκπομπών CO2 είναι ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπιση της οξίνισης σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά ότι τα μέτρα διατήρησης θα μπορούσαν και θα έπρεπε να επικεντρωθούν στις περιοχές και τα είδη που είναι πιο ευάλωτα.

Η Τζέσι Τέρνερ, διευθύντρια της Διεθνούς Συμμαχίας για την Καταπολέμηση της Οξίνισης των Ωκεανών, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Αυτή η έκθεση το καθιστά σαφές: ο χρόνος μας τελειώνει και αυτό που κάνουμε – ή δεν κάνουμε – τώρα καθορίζει ήδη το μέλλον μας. Αντιμετωπίζουμε μια υπαρξιακή απειλή, ενώ ταυτόχρονα παλεύουμε με τη δύσκολη πραγματικότητα ότι έχει ήδη χαθεί μεγάλο μέρος του κατάλληλου οικοτόπου για βασικά είδη. Είναι σαφές ότι οι κυβερνήσεις δεν μπορούν πλέον να αγνοούν την οξίνιση στις βασικές πολιτικές τους ατζέντες», τόνισε χαρακτηριστικά.

Ξεκινά στη Νίκαια της Γαλλίας η 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς

Η 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς ξεκινά σήμερα στη Νίκαια της Γαλλίας, με εκκλήσεις για την απαγόρευση της αλιείας με τράτες βυθού και την ενίσχυση της προστασίας των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών παγκοσμίως.

Η Διάσκεψη, που έχει χαρακτηριστεί σύνοδος κορυφής «κινητοποίησης», «θα αυξήσει το επίπεδο προστασίας των παγκόσμιων υδάτων», ανακοίνωσε χθες Κυριακή η Γαλλίδα υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Ανιές Πανιέ- Ρινασέρ.

Πολλά κράτη αναμένεται να ανακοινώσουν σειρά νέων δεσμεύσεων στη διάρκεια της Διάσκεψης αυτής, στην οποία πρόκειται να παραστούν 63 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητοτάκης, αλλά και πολλοί ηγέτες χωρών του Ειρηνικού Ωκεανού και της Λατινικής Αμερικής.

«Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχουν ενωθεί τόσοι πολλοί άνθρωποι για τους ωκεανούς», τόνισε χθες ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Η Σαμόα άνοιξε τον δρόμο δημιουργώντας εννέα νέα θαλάσσια πάρκα όπου απαγορεύεται η αλιεία και τα οποία καλύπτουν το 30% των εθνικών της υδάτων, 36.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η Γαλλία, που φιλοξενεί τη Διάσκεψη, ανακοίνωσε το Σάββατο τον περιορισμό της αλιείας με τράτες βυθού στις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές προκειμένου να προστατευθεί ο βυθός, αλλά δεν κατάφερε να πείσει τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες επέκριναν την «έλλειψη φιλοδοξίας» αυτών των ανακοινώσεων.

Σήμερα η βρετανική κυβέρνηση αναμένεται επίσης να ανακοινώσει την πρόθεσή της να απαγορεύσει την αλιεία με τράτες σε 41 προστατευόμενες περιοχές, που καλύπτουν έκταση 30.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Η αλιεία με τράτες βυθού, που έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό χάρη στο ντοκιμαντέρ «Ωκεανός» του Βρετανού φυσιοδίφη σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο, επικρίνεται για το αποτύπωμα άνθρακα και τη ζημιά που προκαλεί σε ευαίσθητα θαλάσσια περιβάλλοντα (θαλάσσιους βιότοπους, κοράλλια κ.λπ.).

Άλλες χώρες αναμένεται επίσης να ανακοινώσουν τη δημιουργία νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στα εθνικά τους ύδατα. Η διεθνής κοινότητα έχει θέσει ως στόχο την προστασία του 30% των θαλασσών έως το 2030 (ο στόχος «30×30»).

Μόνο το 8,36% των ωκεανών προστατεύονται σήμερα και με τον τρέχοντα ρυθμό αυτός ο στόχος δεν θα επιτευχθεί πριν από το 2107, σύμφωνα με την Greenpeace. Οι ανακοινώσεις που αναμένονται στη Νίκαια εκτιμάται ότι θα επιτρέψουν να αυξηθεί το ποσοστό αυτό σε πάνω από 10% παγκοσμίως, σύμφωνα την Πανιέ-Ρινασέρ.

«Ένας ιστορικός αριθμός αρχηγών κρατών συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις για τους ωκεανούς. Όλες οι χώρες πρέπει να δράσουν», προέτρεψε σε δήλωσή του ο Ένρικ Σάλα διευθυντής του έργου Pristine Seas στο National Geographic, ζητώντας «τα λόγια να μετατραπούν σε τολμηρές και φιλόδοξες πράξεις».

Η επικύρωση της Συνθήκης για την Ανοιχτή Θάλασσα

Στη διάρκεια της παγκόσμιας συνόδου κορυφής είναι πιθανό να επικυρώσουν και άλλες χώρες τη συνθήκη αυτή, η οποία έχει στόχο την προστασία των διεθνών υδάτων. Μέχρι στιγμής έχει επικυρωθεί από 31 χώρες και την ΕΕ.

Η Γαλλία ήλπιζε περισσότερες από 60 χώρες να έχουν υπογράψει τη Συνθήκη αυτή ως το τέλος Διάσκεψης του ΟΗΕ, όμως αναγκάστηκε να μετριάσει τις φιλοδοξίες της. Χθες ωστόσο ο Μακρόν υποσχέθηκε ότι θα τεθεί σε ισχύ μέχρι την επόμενη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο.

Την πρώτη ημέρα της Διάσκεψης θα γίνουν επίσης επιστημονικές ανακοινώσεις, με την έναρξη του Ipos, μιας πλατφόρμας που έχει σχεδιαστεί για να συμβουλεύει τα κράτη αναφορικά με τις δεσμεύσεις τους σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη του ωκεανού.

Παράλληλα η μη κυβερνητική οργάνωση Mercator Ocean International (MOi), με έδρα τη Γαλλία, η οποία παρακολουθεί την κατάσταση του ωκεανού για πάνω από 20 χρόνια, πρόκειται να μετατραπεί σε διεθνή οργανισμό

«Είναι ένα σημαντικό επίτευγμα. Ο ωκεανός θα βρίσκεται στο τραπέζι των διεθνών συζητήσεων», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλός της MOi Πιέρ Μπαουρέλ, παρόλο που δεν υπάρχει διεθνής οργανισμός ειδικά αφιερωμένος στους ωκεανούς.

Η Mercator εργάζεται ιδιαίτερα για την ανάπτυξη ενός «ψηφιακού διδύμου» του ωκεανού, το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει κυρίως στην κατανόηση των κυκλώνων.

Τέλος, αναμένεται να συσταθεί ένας συνασπισμός Space4Ocean για την ενίσχυση των προσπαθειών διατήρησης και προστασίας των ωκεανών.