Ποιος δεν θα ήθελε να ξημερώνει Δευτέρα και να μην είναι υποχρεωμένος να ξυπνήσει νωρίς για να πάει στο γραφείο του έχοντας υποστεί ακόμη μία φορά το μαρτύριο της μετακίνησης; Ακόμη περισσότερο, ποιος δεν ονειρεύεται αυτές τις ημέρες να πάρει μια «άδεια από τη σημαία» και να παρατείνει για λίγες ημέρες την παραμονή του στο χωριό απολαμβάνοντας τη ζωή στην ύπαιθρο μακριά από την ένταση της πόλης; Ενας αμερικανός δημοσιογράφος πρότεινε για πλάκα στον αρχισυντάκτη του να εργασθούν όλοι οι συνάδελφοί του από το σπίτι τους και παραδόξως η πρότασή του υιοθετήθηκε.

Από το Βήμα της 03/04/2010.

Η εξ αποστάσεως εργασία θεωρείται ακόμη συνώνυμη της τεμπελιάς. Ωστόσο πρόκειται για μια μορφή εργασίας η οποία διευρύνεται όλο και περισσότερο, δίνοντας τη δυνατότητα σε πλήθος εργαζομένων να παρέχουν εργασία ενώ πίνουν τον καφέ τους στο σπίτι. Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε χώρες του ΟΟΣΑ δείχνει ότι σχεδόν το 20% του ενεργού πληθυσμού στην Ευρώπη απασχολείται με τη μέθοδο της τηλεργασίας, η οποία είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και στη χώρα μας. Είναι ένας τρόπος εργασίας απολύτως «φιλικός προς το περιβάλλον» καθώς περιορίζει σημαντικά την ενέργεια που καταναλώνεται για τη μετακίνηση από τον τόπο διαμονής στον χώρο εργασίας, ενώ επιτρέπει σε όσους το ονειρεύονται να εργάζονται στην πόλη και να κατοικούν μακριά από τα αστικά κέντρα.

Την περασμένη εβδομάδα ένας από τους συντάκτες του αμερικανικού επιχειρηματικού περιοδικού «Ιnc.» έριξε για πλάκα την ιδέα σε συναδέλφους και αρχισυντάκτες: «Τι λέτε, να μην έρθουμε για δουλειά τον άλλο μήνα;» . Ούτε και ο ίδιος πίστευε ότι το τρελό του όνειρο (και ασφαλώς όχι μόνο δικό του) θα γινόταν τόσο εύκολα πραγματικότητα. «Νόμιζα ότι θα χρειάζονταν τόσες πολλές αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας που δεν θα μπορούσε να γίνει ποτέ κάτι τέτοιο» είπε ο Μαξ Τσάφκιν στους «Νew Υork Τimes. Και όμως, όχι μόνο η συντακτική επιτροπή αλλά όλοι οι αρθρογράφοι και οι γραφίστες συμφώνησαν να εφαρμόσουν στην πράξη το βασικό θέμα του περιοδικού στο επόμενο τεύχος, που είναι τα λεγόμενα «εικονικά γραφεία» ή αλλιώς η εργασία από το σπίτι χωρίς τη φυσική παρουσία στο γραφείο. Οι λεγόμενες νέες τεχνολογίες αντικατέστησαν τη διά ζώσης επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων του εντύπου που αντάλλαξαν υλικό και ιδέες μέσω Skype και msn, έστω και για ένα μόνο τεύχος. Το «Ιnc.» θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη Τρίτη στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα είναι γραμμένο και «στημένο» (όρος της δημοσιογραφικής αργκό που συνοψίζει την εικαστική και γραφιστική δουλειά) μακριά από τα γραφεία του εντύπου στο κέντρο του Μανχάταν. «Το γραφείο πέθανε, ζήτω το γραφείο» αυτό είναι το μότο της βιομηχανίας του Τύπου, λέει ο 27χρονος Τσάφκιν.

Δεν είναι μόνον ο χώρος του Τύπου που φλερτάρει τα τελευταία χρόνια με την ιδέα της εγκατάλειψης του χώρου εργασίας, ο οποίος άλλωστε γίνεται όλο και πιο «δυσπρόσιτος» στις σύγχρονες μητροπόλεις. Στον δυτικό κόσμο οι εργαζόμενοι σπαταλούν δύο ή και περισσότερες ώρες ημερησίως για να φτάσουν από το σπίτι στη δουλειά λόγω της μεγέθυνσης του αστικού ιστού αλλά και του αυξανόμενου αριθμού των αυτοκινήτων που προκαλεί το τόσο γνώριμο στους κατοίκους των πόλεων «μποτιλιάρισμα». Εκτός από ταλαιπωρία στους οδηγούς η μετακίνηση «σπίτι- γραφείο» επιβαρύνει και το περιβάλλον με τόνους διοξειδίου του άνθρακα και άλλων σωματιδίων που εκπέμπουν τα οχήματα και τα μέσα μεταφοράς.

Σύμφωνα με την έρευνα του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών (CΕS) «Η εξέλιξη της τηλεργασίας στην ψηφιακή κοινωνία του αύριο» η οποία πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της κυβέρνησης της Γαλλίας, η τηλεργασία απασχολεί σήμερα σχεδόν το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης και περίπου το 25% των εργαζομένων στον κόσμο, με προοπτική να φτάσει το 50% μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Αναμφίβολα πρόκειται για μια ευέλικτη μορφή εργασίας η οποία προξενεί ανασφάλεια σε πολλούς εργαζομένους, οι οποίοι φοβούνται ότι με αυτόν τον τρόπο θα απασχολούνται όλη την ημέρα, αλλά και στους εργοδότες που ανησυχούν για το ακριβώς αντίθετο: ότι οι υπάλληλοί τους θα τεμπελιάζουν και θα πληρώνονται για να κάνουν βόλτες με τους φίλους τους ή για να «σερφάρουν» απλώς στο Διαδίκτυο. Και όμως πρόκειται για μια νέα μορφή οργάνωσης της εργασίας που προσφέρει, όπως επισημαίνουν και οι γάλλοι ερευνητές, ποικίλα πλεονεκτήματα στο άτομο και στην κοινωνία.

Κατ΄ αρχάς σε ατομικό επίπεδο καθώς ο εξ αποστάσεως εργαζόμενος δεν σπαταλά χρόνο για τη μετακίνησή του αφού ο χώρος εργασίας «μετακομίζει» από την έδρα της επιχείρησης στο γραφείο, στην κουζίνα ακόμη και στο υπνοδωμάτιο του υπαλλήλου. Ακόμη πιο σημαντικό στοιχείο είναι η μείωση του άγχους και όλων των αρνητικών συναισθημάτων που δημιουργούνται στους χώρους εργασίας. Ο εκνευριστικός εργοδότης δεν είναι πια «πάνω από το κεφάλι» του υπαλλήλου για να τον πιέσει να κάνει πιο γρήγορα, αλλά και ένας εξίσου ενοχλητικός υπάλληλος βρίσκεται και αυτός πολύ μακριά από τους «τηλεσυναδέλφους» του για να τους φτάσει στα άκρα με τη συμπεριφορά του.

Η έρευνα δείχνει ότι η αποδοτικότητα της εργασίας αυξάνεται όταν το προσωπικό μιας επιχείρησης έχει τη δυνατότητα να εργαστεί στο πλέον οικείο περιβάλλον. Πόσο πιο άνετα θα μπορούσε κάποιος να εργάζεται φορώντας τις πιτζάμες ή μια φόρμα γυμναστικής αντί για το στενό κοστούμι και τη σφιχτή γραβάτα που επιβάλλει ο ενδυματολογικός κώδικας του γραφείου; Και ακόμη πόσο πιο ευχάριστο είναι το διάλειμμα στο μπαλκόνι ή στο καθιστικό αντί για ένα βιαστικό τσιγάρο στο στενό καπνιστήριο της εταιρείας;

Πώς όμως θα εξασφαλίσει ο εργοδότης ότι η εταιρεία του θα συνεχίσει να παράγει έργο αν ο καθένας μπορεί να κάνει περισσότερο διάλειμμα παρά δουλειά; Στην πραγματικότητα η μέτρηση της παραγωγικότητας είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση όταν ο εργαζόμενος καλείται να αποδείξει το πόσο εργάστηκε με «χειροπιαστά» αποτελέσματα και όχι μόνο διά της φυσικής του παρουσίας. Αλλωστε η πασιέντζα δεν έγινε διάσημη από αυτούς που εργάζονται στο σπίτι αλλά μάλλον τις ώρες που ο παραδοσιακός εργαζόμενος ξεφεύγει από το άγρυπνο μάτι του προϊσταμένου του.

Εκτιμάται επίσης ότι η επέκταση της εξ αποστάσεως εργασίας ωφελεί τον κορμό του κοινωνικού ιστού, δηλαδή την οικογένεια. Το ζευγάρι έχει πλέον περισσότερο χρόνο να περάσει μαζί ακόμη και αν σε αυτό το διάστημα χρειάζεται να είναι και οι δύο προσηλωμένοι στις οθόνες του υπολογιστή τους. Τα παιδιά περνούν μεγαλύτερο μέρος της ημέρας με τους γονείς και μάλιστα βλέπουν από κοντά πώς εργάζονται, κάτι που, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, συντελεί στην πνευματική τους ανάπτυξη.

Εκτός από αυτό η τηλεργασία αποδεικνύεται συμφέρουσα για τον εταιρικό αλλά και για τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Ο επιχειρηματίας δεν χρειάζεται να δαπανά υπέρογκα ποσά για ενοικίαση γραφείων και εξοπλισμό, ενώ ο υπάλληλος επωφελείται από την περικοπή του εξόδου για τη φύλαξή των παιδιών (ελλείψει βοήθειας από τον παππού ή τη γιαγιά).

Αλλά τι γίνεται όταν κάποιος δεν θέλει να βλέπει τον/τη σύζυγό του όλη μέρα και εκνευρίζεται με τα παιδιά που περιφέρονται συνεχώς στα πόδια του; Τότε μπορεί πολύ εύκολα να βγει για ένα καφέ με τους συναδέλφους του επικαλούμενος το αντίθετο επιχείρημα από αυτό που χρησιμοποιούσε ως σήμερα για τον ίδιο ακριβώς λόγο: αντί για έκτακτη σύσκεψη στο γραφείο, συνάντηση των «τηλεσυναδέλφων» στην καφετέρια της γειτονιάς.

Αλλωστε, όπως ομολογεί μεγάλο μέρος των ερωτηθέντων της έρευνας του CΕS, η συνύπαρξη με τους συναδέλφους δεν είναι πάντοτε αιτία εκνευρισμού ή πίεσης. Κάθε άλλο μάλιστα, καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που βρίσκουν νόημα στη ζωή τους στις ώρες που αφιερώνουν στον χώρο εργασίας. Και είναι άλλοι για τους οποίους ο κύκλος των γνωριμιών από τη δουλειά αποτελεί σημαντικό παράγοντα κοινωνικοποίησης. Εκτός από την αποξένωση, η επί μακρόν παραμονή του εργαζόμενου στο σπίτι τον καθιστά πιο «ευάλωτο» απέναντι στον ασύδοτο εργοδότη καθώς διασπάται ο δεσμός της συναδελφικής αλληλεγγύης. Μπορεί ο συνδικαλισμός να μην είναι ελκυστικός όσο παλιά, αλλά και μόνο η συμβίωση στον χώρο εργασίας συμβάλλει στην αλληλοϋποστήριξη μεταξύ του προσωπικού μιας επιχείρησης.

Επιπλέον οι επιχειρηματίες διστάζουν να «ανοιχτούν» σε αυτή τη μορφή εργασίας φοβούμενοι όχι μόνο τη ροπή (των εργαζομένων) προς την τεμπελιά αλλά τους ακόμη πιο επικίνδυνους ηλεκτρονικούς ιούς. Σύμφωνα με βρετανική έρευνα για την ασφάλεια των ηλεκτρονικών υπολογιστών, αποδεικνύεται ότι το 80% των Βρετανών που εργάζεται κατ΄ οίκον δεν λαμβάνει κανένα μέτρο προστασίας έναντι του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Με βάση τα ίδια στοιχεία οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν την τηλεργασία υφίστανται σε πολύ υψηλό βαθμό τις συνέπειες του ηλεκτρονικού εγκλήματος, αφού πέφτουν συχνότερα θύματα υποκλοπών.