Από τότε που το Facebook μπήκε στην καθημερινότητά μας, όλο και περισσότερες αρνητικές πτυχές του έρχονται σταδιακά στην επιφάνεια. Αυτή τη φορά, μια ψυχολογική έρευνα αποκαλύπτει ότι το Facebook και οι άλλοι χώροι κοινωνικής δικτύωσης είναι πλατφόρμες που εντείνουν την εμμονή του ανθρώπου για την εικόνα του και δημιουργούν ρηχές φιλίες.

Ads

 
Οι ερευνητές δημιούργησαν έναν δείκτη που συνδέει τον αριθμό των φίλων που έχουμε στο Facebook με τον «κοινωνικό ναρκισσισμό» μας, επιβεβαιώνοντας τα συμπεράσματα διάφορων σκεπτικιστών κοινωνικών επιστημόνων. Οι άνθρωποι που «σκοράρουν» μεγαλύτερα ποσοστά σε αυτό το ιδιότυπο «ερωτηματολόγιο ναρκισσισμού» είναι αυτοί που έχουν περισσότερους φίλους στο Facebook, κάνουν tag το όνομά τους πιο συχνά και ενημερώνουν διαρκώς την ροή ειδήσεων.
 
Η έρευνα έρχεται στην επιφάνεια, όταν ολοένα και αυξάνονται οι ενδείξεις για τις αυξανόμενες ναρκισσιστικές τάσεις των νέων. Η τελευταία μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personality and Individual Differences, διαπίστωσε επίσης ότι οι ναρκισσιστές αντιδρούν πιο επιθετικά για τα υποτιμητικά σχόλια που έγιναν στο Wall τους και αλλάζουν διαρκώς τις φωτογραφίες προφίλ. Μια σειρά από προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει και αυτές την χρήση του Facebook με τον ναρκισσισμό, αλλά αυτή είναι η πρώτη απόδειξη μιας άμεσης σχέσης μεταξύ τους.
 
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Δυτικού Ιλινόι μελέτησαν τις διαδικτυακές συνήθειες 294 ατόμων, ηλικίας 18 με 65, και μέτρησε δύο στοιχεία του ναρκισσισμού «κοινωνικά διασπαστικά»: μεγαλειώδη επιδειξιομανία (GE) και τάσεις εκμετάλλευσης (ΕΕ). Το GE σχετίζεται με την ματαιδοξία, την υπεροψία και επιδεικτικές τάσεις, ενώ τα άτομα που την παρουσιάζουν θέλουν να είναι συνεχώς στο επίκεντρο της προσοχής. Λένε συχνά σκανδαλώδη πράγματα και αποκαλύπτουν πράγματα για τον εαυτό τους, γιατί δεν μπορούν να χάνουν καμία ευκαιρία αυτοπροβολής. Το ΕΕ, από την άλλη, δημιουργεί την αίσθηση ότι το άτομο αξίζει το σεβασμό από τους γύρω του και γι’ αυτό είναι επιτρεπτό να χειραγωγεί και να επωφελείται από τους άλλους. Αυτοί οι άνθρωποι δέχονται όλα τα αιτήματα φιλίας, με σκοπό να γίνουν περισσότερο κοινωνικά αποδεκτοί, αλλά δεν στέλνουν σχεδόν κανένα.Η έρευνα αποκαλύπτει ακόμα ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των φίλων του στο Facebook, τόσο υψηλότερα σκοράρει κάποιος στο δείκτη GE.
 
Ο Carol Craig, κοινωνικός επιστήμονας και διευθύνων σύμβουλος του βρετανικού «Centre for Confidence and Well-being», ισχυρίζεται πως οι νέοι στη Βρετανία γίνονται ολοένα και πιο ναρκισσιστές και το Facebook προσφέρει μια πλατφόρμα ανάπτυξης της διαταραχής.
 
«Ο τρόπος εκπαίδευσης των παιδιών εστιάζει όλο και περισσότερο στη σημασία της αυτοεκτίμησης και του πώς αυτά φαίνονται στα μάτια των άλλων. Αυτή η μέθοδος διδασκαλίας έχει εισαχθεί από τις ΗΠΑ και είναι της λογικής “όλα για μένα”», εξηγεί. «Το Facebook επιτρέπει στους ανθρώπους να αυτοπροωθούνται, αλλάζοντας το προφίλ και τις εικόνες τους, δείχνοντας πόσες εκατοντάδες φίλους έχουν. Ξέρω μερικούς που έχουν περισσότερους από 1000».  
 
Ο δρ Viv Vignoles, λέκτορας κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex αναφέρει ότι υπάρχουν σαφείς ενδείξεις από αμερικανικές μελέτες, που δείχνει ότι οι φοιτητές των κολεγίων επιδεικνύουν ολοένα και πιο ναρκισσιστική συμπεριφορά. Ωστόσο προσθέτει πως δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το ίδιο ισχύει και για άλλους σπουδαστές ή νέους σε άλλες χώρες, καθώς «χωρίς μια βαθύτερη κατανόηση των αιτιών που έφεραν ιστορικές αλλαγές στους φοιτητές των ΗΠΑ, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν αυτές έχουν να κάνουν με την αμερικανική κουλτούρα ή αν είναι πιο γενικές και επεκτείνονται στη χρήση νέων τεχνολογιών».
 
Ο Vignoles επισημαίνει επίσης πως η έρευνα για το Facebook είναι δύσκολη στην ερμηνεία, καθώς τα στοιχεία δεν επιτρέπουν στους επιστήμονες δεν μπορούν να ξέρουν με βεβαιότητα αν η ατομική ναρκισσιστική συμπεριφορά αποτυπώνεται σε ορισμένες συμπεριφορές στο Facebook, αν το ίδιο το Facebook μας οδηγεί σε αλλαγή ψυχοσύνθεσης ή αν συμβαίνουν και τα δύο.
 
Ο Christopher Carpenter, επικεφαλής της έρευνας, δήλωσε πως «σε γενικές γραμμές, η “σκοτεινή” πλευρά του Facebook απαιτεί περισσότερη μελέτη, προκειμένου να κατανοήσουμε κοινωνικά τόσο τις επωφελείς, όσο και τις επιζήμιες πλευρές του, ώστε να ενισχύσουμε τις πρώτες και να περιορίσουμε τις δεύτερες» και συμπληρώνει πως «εάν το Facebook εξελίσσεται σε μέρος όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν ώστε να “επισκευάσουν” το εγώ τους και να βρουν κοινωνική αποδοχή, είναι ζωτικής σημασίας να ανακαλύψουμε τα αρνητικά στοιχεία του και τα είδη των ανθρώπων που ενδέχεται να τα υιοθετήσουν».