Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθεί η παγκόσμια κοινή γνώμη τις μαζικότατες κινητοποιήσεις πολιτών στο Χογκ Κογκ ενάντια στο αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που προβλέπει την έκδοση υπόπτων στην ηπειρωτική Κίνα.

Και μπορεί η χθεσινή ανακοίνωση της αναβολής της συζήτησης του επίμαχου νομοσχεδίου χαρακτηρίζεται από πολλούς ως προσωρινή νίκη των διαδηλωτών, μετά από τέσσερις μέρες  άγριας καταστολής και βίαιων συγκρούσεων ακόμη και μπροστά από το Κοινοβούλιο, κανείς δε μοιάζει σίγουρος πως η ηρεμία θα επανέλθει.

Όπως επισημαίνει το BBC, η συμμετοχή ενός εκατομμυρίου διαδηλωτών που βγήκε στους δρόμους τις τελευταίες μέρες, καθιστά την εν λόγω κινητοποίηση τη μαζικότερη  όλων των εποχών σε μια περιοχή, η οποία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια στον κόσμο, ενώ είναι κομβικής σημασίας για την Κίνα, καθώς από εκεί διενεργείται το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της. Σύμφωνα μάλιστα με διεθνείς αναλυτές, σε αυτήν ακριβώς την εξέλιξη της «σχέσης» με το Πεκίνο κρύβεται η ουσιαστική αιτία των έντονων αντιδράσεων των κατοίκων του Χογκ Κογκ.

Μια χώρα, δυο συστήματα

Για να έχουμε όμως πιο καθαρή εικόνα της κατάστασης, αξίζει να κάνει κανείς μια μικρή ιστορική αναδρομή στο «ειδικό καθεστώς» που υπάρχει στην συγκεκριμένη περιοχή των 7,5 εκατ. κατοίκων.

Κι αυτό γιατί το Χογκ Κογκ υπήρξε για περισσότερα από 150 χρόνια βρετανική αποικία, συγκεκριμένα από το 1842 μέχρι το 1997, οπότε και η κυριαρχία του μεταβιβάστηκε «μετά βαϊων και κλάδων» από τη Βρετανία στη Κίνα. Είχαν προηγηθεί έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών, οι οποίες κατέληξαν στην υπογραφή συμφωνίας το 1984. Αυτή προέβλεπε έναν σχετικά υψηλό βαθμό  αυτονομίας για το Χογκ Κογκ μέχρι και  το 2047 , η οποία αφορούσε το νόμισμα, την τελωνειακή πολιτική, τις πολιτιστικές αντιπροσωπείες, τις διεθνείς αθλητικές ομάδες του αλλά και τους νόμους σχετικά με τη μετανάστευση.

Κάπως έτσι, την ώρα που το ειδικό καθεστώς του Χογκ Κόγκ καθιερώθηκε υπό τον όρο  «μια χώρα, δύο συστήματα», συνέχιζαν να ενυπάρχουν διάφορα ιδιαίτερα «προνόμια» αναφορικά με ζητήματα δημοκρατικών ελευθεριών. Για παράδειγμα, το Χογκ Κογκ εξακολουθεί να είναι μια από τις λίγες περιοχές στην Κίνα όπου μπορεί κάποιος να μνημονεύει τα γεγονότα της πλατείας Τιενανμέν.

Οι καταγγελίες για παραβίαση των δημοκρατικών ελευθεριών και το ελεγχόμενο σύστημα διακυβέρνησης

Παρ’ όλα αυτά, τα πράγματα φαίνεται να αλλάζουν επί τα χείρω τα τελευταία χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, με τις σχετικές καταγγελίες να πληθαίνουν. Για παράδειγμα, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζουν ανησυχίες για την τύχη πέντε βιβλιοπωλών, οι οποίοι εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς. Το ίδιο ισχύει και με την περίπτωση ενός επιχειρηματία, ο οποίος όμως μετά από λίγες βδομάδες «επανεμφανίστηκε» υπό κράτηση από τις κινέζικές αρχές.

Την ίδια στιγμή, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες αλλά και συγγραφείς καταγγέλλουν φαινόμενα λογοκρισίας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απαγόρευσης εισόδου σε δημοσιογράφο των Financial Times, επειδή είχε πάρει συνέντευξη από ακτιβιστή υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής.

Ένα ακόμη σημείο τριβής είναι η μεταρρύθμιση του συστήματος διακυβέρνησης, καθώς ο αρχηγός της κυβέρνησης του Χογκ Κόγκ εκλέγεται από ειδική εκλεκτορική επιτροπή 1200 μελών, εκ των οποίων οι περισσότεροι ορίζονται από το Πεκίνο.  Κάτι ανάλογο ισχύει με τα 70  μέλη που έχουν την ευθύνη του νομοθετικού έργου. Υπήρξαν δε περιπτώσεις μελών που αποπέμφθηκαν επειδή αρνήθηκαν να εκφωνήσουν τον όρκο πίστης στο κινέζικο καθεστώς (ένα κείμενο που οφείλουν να επαναλαμβάνουν οι κρατικοί αξιωματούχοι και δηλώνει την υποταγή στην κινεζική κυβέρνηση), ενώ κάποιοι άλλοι αποκλείστηκαν, καθώς εμφανίστηκαν για να δηλώσουν ευθαρσώς ότι «το Χογκ Κογκ δεν είναι Κίνα».

Κι όλα αυτά πάρα το γεγονός ότι το λεγόμενο «μίνι Σύνταγμα», το βασικό νομοθέτημα βάσει του οποίου κυβερνάται το Χογκ Κογκ κι εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο της Κίνας το 1990, προέβλεπε  απευθείας εκλογή της ηγεσίας από τον λαό, καθώς προέκυψαν διαφορές στην «ερμηνεία» της  εν λόγω πρόβλεψης.

Επιπλέον, το 2014 όταν και πάλι είχαν λάβει χώρα μαζικές κινητοποιήσεις, η κυβέρνηση της Κίνας είχε υποσχεθεί να επιτρέψει την απευθείας από τον λαό εκλογή του αρχηγού της κυβέρνησης του Χογκ Κόγκ, αλλά από μια λίστα προσώπων, η οποία θα είχε πάρει τη δική της έγκριση. Η συγκεκριμένη πρόταση δέχτηκε ιδιαίτερη κριτική ως «κολοβή δημοκρατία» και τελικά απορρίφθηκε από το νομοθετικό σώμα.

Σήμερα, και με τη λήξη της ισχύος του «μίνι Συντάγματος» το 2047, παραμένει ασαφές τι θα συμβεί με το καθεστώς αυτονομίας του Χογκ Κογκ.

Η «συνήθεια» των μαζικών διαδηλώσεων και μια υπόσχεση που τηρήθηκε

Την ίδια ώρα, καταγράφεται μια όλο και μεγαλύτερη «απόσταση» των κατοίκων του Χογκ Κογκ από την Κίνα. Οι πλέον πρόσφατες πανεπιστημιακές έρευνες κατέδειξαν πως μόλις ένα 15% των πολιτών του Χογκ Κογκ αυτοπροσδιορίζονται ως Κινέζοι. Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση αναφορικά με τους νέους, με ένα 3% των ερωτηθέντων ηλικίας 18-29 ετών να δηλώνουν Κινέζοι.

Σε κάθε περίπττωση, το Χογκ Κογκ είναι αρκετά εξοικειωμένο με δυναμικές κινητοποιήσεις.

• το 1966 μαζικές διαδηλώσεις ακύρωσαν αύξηση των ναύλων των Ferry Boat
• τo 2003 περίπου 500 χιλιάδες  πολίτες συγκεντρώθηκαν στη μνήμη των θυμάτων της πλατείας Τιενανμέν
• το 2014 δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βρέθηκαν επί 79 μέρες στους δρόμους ενάντια στη μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, η οποία ενίσχυε το ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στην επιλογή των υποψήφιων εκπροσώπων

Τότε μάλιστα, στην τελευταία διαδήλωση οι δρόμοι γέμισαν με σημειώματα στα οποία ήταν γραμμένη η φράση: «Θα επιστρέψουμε». Και φαίνεται πως ήταν μια υπόσχεση που έμελλε να τηρήσουν..