Κυρώσεις σε δύο υψηλόβαθμους ισραηλινούς κυβερνητικούς αξιωματούχους επέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο, σε συνεργασία με την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νορβηγία, λόγω της προκλητικής στάσης τους και των δηλώσεών τους για την Γάζα και τους Παλαιστίνιους.

Πρόκειται για τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβίρ και τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμοτρίχ.

Οι κυρώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων, αποτελούν άμεση απάντηση σε αυτό που τα πέντε κράτη χαρακτήρισαν ως «τερατώδεις» δηλώσεις των δύο υπουργών σχετικά με τη Λωρίδα της Γάζας και τις προσπάθειες επέκτασης των ισραηλινών εποικισμών στη Δυτική Όχθη.

Η κοινή δήλωση των υπουργών Εξωτερικών των χωρών αυτών ανέδειξε ρητά την καταδίκη της «ακραίας εποικιστικής βίας» και της επέκτασης των εποικισμών ως «κινδύνων» για την επίτευξη της λύσης των δύο κρατών.

Η κίνηση εντάσσεται σε ευρύτερες διπλωματικές προσπάθειες των δυτικών χωρών να ασκήσουν πίεση στην κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου για τον πόλεμό του στη Γάζα, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναμένεται να παραμείνουν εκτός αυτής της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας.

Οι κατηγορίες εναντίον του Σμοτρίχ εστιάζουν τόσο σε πράξεις όσο και σε επικίνδυνες ρητορικές δηλώσεις. Ο Σμοτρίχ, ο οποίος διατηρεί σημαντικό έλεγχο επί των διοικητικών θεμάτων στη Δυτική Όχθη, έχει εγκρίνει επέκταση ισραηλινών εποικισμών σε κατεχόμενες παλαιστινιακές περιοχές, πράξη που διεθνώς θεωρείται παράνομη.

Επιπλέον, έχει καταδικαστεί για την εκστρατεία του κατά της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Τον Μάιο του 2024, ο ίδιος δήλωσε ρητά ότι θα επέτρεπε «ούτε κόκκο σιταριού» να εισέλθει στη ζώνη του πολέμου.

Σε ακόμη πιο ακραία παρατήρησή του, στις 6 Μαΐου 2024, ο Σμοτρίχ δήλωσε: «Η Γάζα θα καταστραφεί ολοσχερώς, οι πολίτες θα σταλούν…νότια σε μια ανθρωπιστική ζώνη χωρίς Χαμάς ή τρομοκρατία, και από εκεί θα αρχίσουν να φεύγουν σε μεγάλους αριθμούς σε τρίτες χώρες».

Επιπρόσθετα, σε μια τοποθέτηση που προκάλεσε καταδίκη ακόμη και από τη Γερμανία, έναν από τους στενότερους συμμάχους του Ισραήλ, ο Σμοτρίχ είχε δηλώσει το 2024 σε συνέδριο της εφημερίδας Israel Hayom ότι οι πιθανοί θάνατοι 2 εκατομμυρίων Παλαιστινίων στη Γάζα από πείνα θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι δικαιολογημένοι: «Δεν μπορούμε, στην τρέχουσα παγκόσμια πραγματικότητα, να διαχειριστούμε έναν πόλεμο. Κανείς δεν θα μας αφήσει να προκαλέσουμε τον θάνατο 2 εκατομμυρίων πολιτών από την πείνα, παρόλο που θα μπορούσε να είναι δικαιολογημένο και ηθικό μέχρι να επιστραφούν οι όμηροί μας».

Ο Μπεν Γκβίρ έχει επίσης στοχοποιηθεί για πράξεις και δηλώσεις που οι κυρώσεις χαρακτηρίζουν ως πρόκληση βίας και σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.

Μία από τις πιο ακραίες πράξεις του υπήρξε η εισβολή του στο ιερό τέμενος Αλ-Άκσα στην Ιερουσαλήμ στις 26 Μαΐου. Ο Γκβίρ δεν έχει κρύψει τις απόψεις του ότι το τζαμί πρέπει να αντικατασταθεί με συναγωγή.

Κατά την διάρκεια της αιφνίδιας «επίσκεψής» του στο τέμενος, και απευθυνόμενος στο πλήθος μιλώντας για την Γάζα, ο υπουργός είπε πως «θα μπούμε στη Γάζα και θα θριαμβεύσουμε».

Στη συνέχεια, ο ίδιος παρέθεσε μια στιχομυθία που είχε με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, όπως μετέδωσε το Al Jazeera: «Λέω στον πρωθυπουργό: ‘Αγαπητέ πρωθυπουργέ, δεν πρέπει να τους δώσουμε ανθρωπιστική βοήθεια. Δεν πρέπει να τους δώσουμε καύσιμα…’Οι εχθροί μας αξίζουν μόνο μια σφαίρα στο κεφάλι!».

Παράλληλα, ο Γκβίρ έχει επανειλημμένα ζητήσει την εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας. Τον προηγούμενο χρόνο, είχε δηλώσει ρητά: «Πρέπει να ενθαρρύνουμε τη μετανάστευση, να ενθαρρύνουμε την εθελούσια μετανάστευση των κατοίκων της Γάζας». Αυτές οι δηλώσεις για «εθελούσια μετανάστευση» ερμηνεύονται ευρέως ως έμμεση έκκληση για εθνοκάθαρση.

Κοινή δήλωση

Η κοινή δήλωση του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι και των ομολόγων του από την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία και τη Νορβηγία εξέφρασε κατηγορηματικά την αντίθεσή τους στις δηλώσεις και τις πράξεις των δύο υπουργών, ενώ επανέλαβε βασικές πολιτικές θέσεις.

«Είμαστε ακλόνητα αφοσιωμένοι στη διπλή λύση και θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τους εταίρους μας για την εφαρμογή της», ανέφεραν.

«Είναι ο μόνος τρόπος για να εγγυηθούμε την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια για Ισραηλινούς και Παλαιστινίους και να εξασφαλίσουμε μακροπρόθεσμη σταθερότητα στην περιοχή, αλλά κινδυνεύει από την ακραία εποικιστική βία και την επέκταση των εποικισμών».

Η δήλωση ήταν ξεκάθαρη στις αιτίες των κυρώσεων: «Ο Ιταμάρ Μπεν Γκβίρ και ο Μπεζαλέλ Σμοτρίχ έχουν προκαλέσει ακραία βία και σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων. Αυτές οι ενέργειες δεν είναι αποδεκτές. Γι’ αυτό έχουμε ενεργήσει τώρα – για να κρατήσουμε υπεύθυνους αυτούς που ευθύνονται».

Παράλληλα, οι πέντε χώρες εξέφρασαν τις στρατηγικές τους προτεραιότητες: «Θα αγωνιστούμε να επιτύχουμε άμεση εκεχειρία στη Γάζα, την άμεση απελευθέρωση των υπολοίπων ομήρων από τη Χαμάς, η οποία δεν μπορεί να έχει κανένα μελλοντικό ρόλο στη διακυβέρνηση της Γάζας, μια έκρηξη στη βοήθεια και μια διαδρομή προς τη διπλή λύση».

Αντίδραση της ισραηλινής κυβέρνησης

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκίντεον Σάαρ δήλωσε ότι η κυβέρνηση ενημερώθηκε περί της απόφασης το μεσημέρι της Τρίτης και χαρακτήρισε το γεγονός ως «παράλογο».

«Είναι παράλογο που εκλεγμένοι αντιπρόσωποι και μέλη της κυβέρνησης διολισθαίνουν σε τέτοιου είδους μέτρα», τόνισε ο Σάαρ. Επιβεβαίωσε επίσης ότι έχει συζητήσει το θέμα με τον Νετανιάχου και ότι η κυβέρνηση θα συγκαλέσει ειδικό συμβούλιο υπουργών νωρίς την ερχόμενη εβδομάδα για να αποφασίσει την απάντησή της σε αυτήν την «απαράδεκτη» απόφαση.

Αυτή η απάντηση αναμένεται να διαμορφωθεί στο ειδικό συμβούλιο υπουργών και θα αποτελέσει σημαντικό δείκτη των διπλωματικών σχέσεων του Ισραήλ με τα συγκεκριμένα κράτη.

Τι λέει η Βρετανική κυβέρνηση για τις κυρώσεις

Το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών διευκρίνισε ότι οι κυρώσεις αφορούν τις επαναλαμβανόμενες ενέργειες των δύο υπουργών για πρόκληση βίας κατά παλαιστινιακών πολιτών και ισχύουν άμεσα.

Σε επίσημη δήλωσή του, το υπουργείο ανέφερε: «Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει γνωστοποιήσει δημόσια και ιδιωτικά στην κυβέρνηση Νετανιάχου ότι το Ισραήλ πρέπει να παύσει την επέκταση των παράνομων εποικισμών που υπονομεύουν το μέλλον παλαιστινιακό κράτος, να καταστείλει την εποικιστική βία και να καταδικάσει εριστικές και ακραίες δηλώσεις τόσο από ιδιώτες όσο και από αξιωματούχους».

Η δήλωση υπογράμμισε την ευρύτερη σημασία των μέτρων: «Τα μέτρα που ανακοίνωσαν σήμερα οι διεθνείς εταίροι αποδεικνύουν τη δέσμευση να διασφαλιστεί ότι τα άτομα θεωρούνται υπεύθυνα για την ενθάρρυνση και την πρόκληση παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Επίσης, αποκαλύφθηκε ότι οι βρετανοί υπουργοί είχαν τη δυνατότητα να επιβάλουν κυρώσεις στους δύο υπουργούς για περισσότερο από ένα χρόνο, αλλά μόλις πριν δύο εβδομάδες αποφάσισαν να αναστείλουν την ενέργεια, καθώς χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για να εξασφαλίσουν διεθνή στήριξη για την κίνηση. Ο ίδιος ο Λάμι είχε χαρακτηρίσει τις δηλώσεις του Σμοτρίχ ως «τερατώδεις» και «αποκρουστικές» στη Βουλή των Κοινοτήτων πριν δύο εβδομάδες, αλλά τότε είχε αποφανθεί να μην επιβάλει κυρώσεις στους ίδιους τους υπουργούς. Αντ’ αυτού, είχε επιβάλει κυρώσεις σε μια μικρή ομάδα ισραηλινών εποικιστών και είχε ανακοινώσει ότι δεν θα υπάρξουν περαιτέρω συζητήσεις για μια διευρυμένη εμπορική συμφωνία με το Ισραήλ.