Πολλοί χαρακτήρισαν το ξήλωμα του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζον Μπόλτον από τον Ντόναλντ Τραμπ σαν κεραυνό εν αιθρία. Στα αλήθεια όμως δεν ήταν κάτι τέτοιο, αλλά η τελευταία πράξη ενός power game που παιζόταν στη σκηνή της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών, εδώ και πολύ καιρό.

Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την Τρίτη την απομάκρυνση του Τζον Μπόλτον, δηλώνοντας ότι «διαφώνησαν έντονα» σε σημαντικά ζητήματα. «Πληροφόρησα χθες το βράδυ τον Τζον Μπόλτον πως δεν θα χρειαστούμε πλέον τις υπηρεσίες του στον Λευκό Οίκο. Διαφώνησα έντονα με πολλές από τις προτάσεις του, κάτι που συνέβη και με άλλα μέλη της Διοίκησης και επομένως ζήτησα την παραίτησή του, την οποία και μου υπέβαλε σήμερα το πρωί. Ευχαριστώ τον Τζον για τις υπηρεσίες του. Θα ανακοινώσω το όνομα του νέου συμβούλου εθνικής ασφάλειας την επόμενη εβδομάδα», έγραψε συγκεκριμένα ο Τραμπ σε ανάρτησή του στο Twitter. Ο Μπόλτον από την πλευρά του αμφισβήτησε την εκδοχή του Αμερικανού προέδρου, λέγοντας ότι ήταν ο ίδιος που αποφάσισε να παραιτηθεί.

Ανεξάρτητα από το τι πραγματικά συνέβη, ένα από πιο ισχυρά γεράκια του Λευκού, βρίσκεται πλέον εκτός της αμερικανικής διοίκησης. Ο Μπόλτον ανέλαβε τον ρόλο του συμβούλου του προέδρου Τραμπ για την Εθνική Ασφάλεια τον Απρίλιο του 2018. Πριν πάρει αυτή τη νευραλγική θέση ήταν σχολιαστής στο Fox News. Είχε όμως διατελέσει πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ από τον Αύγουστο του 2005 έως τον Δεκέμβριο του 2006 και υφυπουργός Εξωτερικών από το 2001 έως το 2005, ενώ νωρίτερα συμμετείχε και στις κυβερνήσεις των πρώην προέδρων Ρόναλντ Ρίγκαν και Τζορτζ Μπους. Αυτό που έμεινε απαράλλακτο στον χρόνο, ωστόσο, ήταν πως σε όλη του την πορεία παρέμεινε ο άνθρωπος για τη «βρόμικη» δουλειά, ο χρήσιμος «κακός μπάτσος».  Ρόλο που δεν έχει απλώς αποδεχτεί, έχει επιβάλλει.

Τότε η επιλογή του χαρακτηρίστηκε έκπληξη, καθώς φάνταζε φαινομενικά ακατάλληλη για τις απομονωτικές διακηρύξεις του προέδρου που έλεγε και ξαναέλεγε το σύνθημα «η Αμερική πρώτα». Οι αναλυτές που τον γνώριζαν καλά τον χαρακτήριζαν ως «τον θεό του πολέμου». Μάλιστα μετά από μια συνεδρίαση στο οβάλ γραφείο, ο Τραμπ είχε δηλώσει αστειευόμενος πως «δεν υπάρχει πόλεμος που να μην αρέσει στον Μπόλτον». Τα μεταξύ τους αστειάκια τελείωσαν όμως σύντομα, όταν στο τραπέζι άρχισαν να πέφτουν τα σημαντικά θέματα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Το χάσμα μεταξύ Τραμπ και Μπόλτον για τους συμμάχους και τους εχθρούς της χώρας αποδείχτηκε πως απειλούσε να προκαλέσει έναν πόλεμο μεταξύ τους… και ίσως όχι μόνο.

Ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ ήταν αδιαμφισβήτητα η σπίθα που έβαλε φωτιά στις ήδη επιβαρυμένες σχέσεις των ΗΠΑ με το Ιράν. Ήταν αυτός που τίναξε στον αέρα τις ιστορικές διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Κορέα. Ενορχήστρωσε την αποτυχημένη απόπειρα ανατροπής του Μαδούρο στη Βενεζουέλα. Ο Μπόλτον δεν δίστασε να σκιαγραφήσει τους Βλαντιμίρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως δικτάτορες, την ώρα μάλιστα που ο Τραμπ έχτιζε γέφυρες μαζί τους. Οι εμπρηστικές δημόσιες δηλώσεις του ήταν πολλές φορές αντιδιαμετρικά αντίθετες με αυτές του Τραμπ, γεγονός που καλλιεργούσε την εικόνα ενός προέδρου που… δεν γνωρίζει η δεξιά του τι ποιεί η αριστερά του.

Αφγανιστάν: Ο κόμπος που έφτασε στο χτένι

Το γεγονός που έφτασε τον κόμπο στο χτένι, ήταν η πρόσφατη ανοιχτή ρήξη του Τζον Μπόλτον με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο για τις ειρηνευτικές συνομιλίες που είχαν ξεκινήσει με τους Ταλιμπάν.

Ο Μπόλτον υποστήριζε πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να διατηρήσουν περίπου 8.600 στρατιώτες στο Αφγανιστάν και να συνεχίσουν την αντιτρομοκρατική τους επιχείρηση χωρίς να υπογράψουν ειρηνευτική συμφωνία με τους Ταλιμπάν. Ο Τραμπ από την πλευρά του είχε ανακοινώσει πως θα συναντούσε τους ηγέτες των Ταλιμπάν στο Camp David το περασμένο Σαββατοκύριακο και η οποία τελικά ακυρώθηκε μετά από μία νέα επίθεση στην Καμπούλ, στην οποία έχασε τη ζωή του ένας Αμερικανός στρατιώτης. Μέχρι τότε ωστόσο ο Μπόλντον είχε «φάει πόρτα» από τις συζητήσεις που γινόντουσαν στον Λευκό Οίκο για το ζήτημα και δεν έχανε ευκαιρία να εκφράζει την αντίθεσή του στα αμερικανικά σχέδια.

Ο γερουσιαστής Lindsey Graham, δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρεί πως η διαφωνία του Μπόλτον σχετικά με τη συνάντηση με τους Ταλιμπάν, «ξεπέρασε κάθε όριο».

Ιράν: Ένας πόλεμος που ήθελε πολύ

Ο Μπόλτον πάντα ήθελε ένα πόλεμο με το Ιράν και ποτέ δεν το έκρυψε άλλωστε. «Έχει τέτοια εμμονή με το Ιράν που παραλογίζεται» είχε αναφέρει μάλιστα αξιωματούχος που συνεργαζόταν με τον Μπόλτον επί προεδρίας Μπους. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν ανέλαβε και την «αρχιτεκτονική» των διπλωματικών σχέσεων με την Τεχεράνη, προσπαθώντας με κάθε μέσο να ανατινάξει την  «πυριτιδαποθήκη» της Μέσης Ανατολής .
Ήταν ο Μπόλτον που είχε χαρακτηρίσει την πυρηνική συμφωνία του 2015 της διοίκησης Ομπάμα με το Ιράν «αποκρουστική» και αυτός που «έσπρωξε» τον Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία και να επαναφέρει τις κυρώσεις εναντίον της Τεχεράνης.

Όταν πριν λίγο καιρό, οι ιρανικές δυνάμεις κατέρριψαν ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος και ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε γνωστό ότι ακύρωσε μια πυραυλική επίθεση στο Ιράν δέκα λεπτά μόλις πριν «πατήσει το κουμπί», κανένας αναλυτής δεν είχε καμία αμφιβολία ότι ο Τζον Μπόλτον ήταν αυτός που του συνέστησε τους βομβαρδισμούς. Βρέθηκε πιο κοντά από ποτέ στην εκπλήρωση του «οράματός» του κι έφερε ολόκληρη την ανθρωπότητα πιο κοντά από ποτέ αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου.

Έκτοτε ο Τράμπ εξέφρασε την προθυμία του να μιλήσει με τον ηγέτη του Ιράν Χασάν Ροχανί, με μεγάλες δυνάμεις όπως η Γαλλία να μπαίνουν στη μέση αναλαμβάνοντας τον ρόλο του διαπραγματευτή που θα έκλεινε το ραντεβού.

Το γυαλί είχε ραγίσει…

Τουρκία: Ο σύμβουλος που τα έβαλε με δυο προέδρους

Άλλη μία μεγάλη εστία συγκρούσεων μεταξύ Τραμπ και Μπόλτον ήταν η Τουρκία. Η σύγκρουση του Μπόλτον δεν ήταν ανοιχτή μόνο με τον Τραμπ αλλά και με τον ίδιο τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η αποφασιστικότητα του Ερντογάν να προμηθευτεί τους ρωσικούς πυραύλους S-400, δεν κάμφθηκε από τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ – του Μπόλτον δηλαδή – ότι δεν θα παραδοθούν τα αμερικανικά F-35 που είχε παραγγείλει η Άγκυρα. Ούτε το ότι οι ΗΠΑ έβαλαν στον πάγο τους Τούρκους πιλότους που εκπαιδεύονταν σε αμερικανικές βάσεις , σταμάτησε τον Σουλτάνο. Παρόλ’αυτά, όταν ο Τραμπ θα συναντούσε τον Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου των G20 στην Ιαπωνία τον περασμένο Ιούνιο, θα δήλωνε πως «η Τουρκία είναι μια φιλική χώρα» και πως «είναι ένας πολύ σημαντικός εμπορικός εταίρος», ρίχνοντας την ευθύνη των εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών στη διοίκηση Ομπάμα. Είχε προηγηθεί μια σειρά μυστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο ισχυρών ανδρών που κατέληξαν μάλιστα και στην απελευθέρωση του Τουρκοαμερικανού επιστήμονα της NASA Σερκάν Γκέλγκε.

Τελικά η Τουρκία πήρε και τους S-400 και θα πάρει όπως όλα δείχνουν και τα F-35. Αυτή η εξέλιξη ήταν εν πολλοίς αναμενόμενη καθώς οι ΗΠΑ εμφανίζονται απρόθυμες να συγκρουστούν με έναν παραδοσιακό στρατηγικό εταίρο και σύμμαχό τους στην περιοχή και να τον εγκαταλείψουν στην αγκαλιά της Ρωσίας. Η Τουρκία, παρά τις κατά καιρούς σκέψεις περί δημιουργίας μιας «δεύτερης γραμμής» του Δυτικού συστήματος στην περιοχή, θεωρείται γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά πολύ σημαντική από την Ουάσιγκτον ώστε να εγκαταλειφθεί αμαχητί, παρά την αλλοπρόσαλλη πολιτική του Ερντογάν.

Μια τέτοια ισορροπία του τρόμου όμως δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί με σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας τον Μπόλτον, τον οποίο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε χαρακτηρίσει «βαθύ κράτος», που επηρεάζει δήθεν τον Τραμπ εναντίον της Τουρκίας.

Βόρεια Κορέα: Μια προληπτική επίθεση που ευτυχώς αποφεύχθηκε

Η Βόρεια Κορέα ήταν ένα ακόμη ζήτημα στο οποίο διαφώνησαν οι Μπόλτον και Τραμπ.

Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν διαρρεύσει στον Τύπο ότι ο Μπόλτον ήταν ο υπεύθυνος της κατάρρευσης της Συνόδου ΗΠΑ – Βόρειας Κορέας στο Ανόι, τον περασμένο Φεβρουάριο, αφού είχε συστήσει στον Αμερικανό μια δεσμίδα ιδιαίτερα σκληρών απαιτήσεων, που ήταν αναμενόμενο ότι θα την απέρριπτε ο  Κιμ Γιονγκ Ουν.

Άλλωστε, λίγο πριν διοριστεί στον Λευκό Οίκο, σε άρθρο του στη Wall Street Journal πρόκρινε μια «προληπτική επίθεση» κατά της Βόρειας Κορέας, αλλά στη συνέχεια, αναγκάστηκε να τα μαζέψει δηλώνοντας πως «πρέπει να γνωρίζει κανείς εκ των προτέρων πως οι απόψεις του προέδρου δεν συμπίπτουν πάντα με τις δικές σου».

Τον Ιούνιο, ο Μπόλτον ταξίδεψε στη Μογγολία, ενώ ο Τράμπ έφτανε στην αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη μεταξύ Βόρειας και Νότιας Κορέας για να σφίξει τα χέρια με τον Κιμ. Οι αναλυτές έγραψαν τότε ότι η κίνηση έδειχνε ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ του Μπόλτον και του Τραμπ για την πραγματοποίηση συνομιλιών με την Πιονγκγιάνγκ.

Ρωσία: Ένας προαιώνιος εχθρός

Όπως υπενθυμίζει το Al Jazeera, παρά τις προσπάθειες του Τραμπ για τη βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσία, ο Μπόλτον παρέμεινε σκληρός επικριτής του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και ήταν επίσης εναντίον της επιμονής του Τράμπ να επιτραπεί στη Μόσχα να επανέλθει στη G7.

Ο Μπόλτον ήταν ένας ένθερμος αντίπαλος των συνθηκών ελέγχου των όπλων με τη Ρωσία. Έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην απόφαση του Τραμπ να αποσυρθεί  -μετά από 32 χρόνια- από τη Συνθήκη για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Μέσου Βεληνεκούς (INF). Η Ρωσία τότε έκανε λόγο για «εντελώς ανεύθυνη» στάση των ΗΠΑ, για μονομερείς ενέργειες, αλλά, και  για μια Συνθήκη προς το συμφέρον της ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Ο Μπόλτον, σε μια ομιλία του τον Φεβρουαρίου του 2018, δύο δηλαδή μήνες πριν γίνει σύμβουλος του Τραμπ, αποκάλεσε τις ρωσικές προσπάθειες να επηρεαστούν οι προεδρικές εκλογές του 2016 μια «πράξη πολέμου». «Η προσπάθεια να υπονομευθεί το σύνταγμα της Αμερικής είναι πολύ περισσότερο από μια απλή συγκεκαλυμμένη επιχείρηση. Είναι στην πραγματικότητα ένα casus belli, μια πραγματική πράξη πολέμου και η Ουάσιγκτον δεν θα το ανεχτεί αυτό ποτέ», δήλωνε ο Μπόλτον στους αποφοίτους του Graduate School του Daniel Morgan Εθνική Ασφάλεια στην Ουάσιγκτον.

Βενεζουέλα: Πήρε τις σημειώσεις του και το όπλο του στο χέρι

Μία ακόμη «μεγάλη» στιγμή του Τζον Μπόλτον στον Λευκό Οίκο ήταν η συμβολή του στην κρίση με τη Βενεζουέλα.

Νωρίτερα φέτος και με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της χώρας, κατηγορώντας τον Νικολάς Μαδούρο ότι ανέβηκε στην εξουσία παράνομα. Ο Μαδούρο από την πλευρά του κατήγγειλε τον Γκουαϊδό αλλά και τις ΗΠΑ για πραξικόπημα.

Κι ενώ η διεθνής κοινότητα ήταν διχασμένη, ο Τζον Μπόλτον εμφανίστηκε σε συνέντευξη Τύπου για το θέμα φροντίζοντας να έχει αφήσει σε κοινή θέα τις σημειώσεις του, που έγραφαν «5.000 στρατιώτες στην Κολομβία». Στη συνέχεια δήλωσε επανειλημμένα ότι «όλες οι επιλογές ήταν στο τραπέζι», υπονοώντας μια στρατιωτική επιχείρηση στη Βενεζουέλα, αλλά ούτε αυτή τη φορά ο Τραμπ δεν του έκανε το χατίρι

Μετά από όλα αυτά και άλλα πολλά το «διαζύγιό» τους ήταν αναπόφευκτο.

Τώρα ο Τραμπ καλείται να διαχειριστεί το χάος που προκάλεσε ο ίδιος. Όταν ανακοινώσει το όνομα του νέου συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, θα φανεί και αν θα τα καταφέρει…