Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών, ο πρόεδρος Ερντογάν αναγκάστηκε να παραδεχτεί αρκετές φορές ότι δεν μπόρεσε ακόμη να «επιβάλει την κυριαρχία του στους τομείς του πολιτισμού και της τέχνης», παρόλο που κυριάρχησε στην πολιτική και την οικονομία.

Ads

Ωστόσο, το κράτος είχε υποστηρίξει αρκετά έργα ισλαμιστών/συντηρητικών καλλιτεχνών, συγγραφέων, ζωγράφων, γλυπτών, σεναριογράφων, θεατρικών δημιουργών και άλλων.

Παρά την υποστήριξη και την ενθάρρυνση αυτή, κανένας ισλαμιστής/συντηρητικός καλλιτέχνης δεν έχει διακριθεί με λαμπρές παραγωγές ή έργα. Αντιθέτως, οι δήμοι υπό την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος έχουν αναθέσει σε αυτούς τους επίσημους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν παράξενα, κιτς έργα, τις περισσότερες φορές όπως γιγάντιους πλαστικούς δεινόσαυρους ή καρπούζια, ή αγάλματα ιστορικών προσώπων που δεν έχουν καμία ομοιότητα με το πρωτότυπο, ή ακόμη και φαίνονται αστεία ή παράξενα.

Από το 2002 δεν έχει υπάρξει ούτε ένας ισλαμιστής συγγραφέας, ζωγράφος, κινηματογραφιστής, γλύπτης ή απλώς ένας καλλιτέχνης που να πρόσκειται στην κυβέρνηση, ο οποίος να έχει δημιουργήσει ένα έργο που να εκτιμάται από την πλειοψηφία του πληθυσμού και τους κριτικούς στο σύνολό τους.

Ads

Η απαραίτητη προϋπόθεση της πολιτιστικής ή καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι η ελευθερία και η ανεξαρτησία. Δύο έννοιες που δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιο του Ερντογάν.  Αυτοί οι άνθρωποι είναι και αδαείς και δογματικοί. «Πιστεύουν ότι είναι αληθινοί μουσουλμάνοι, αλλά δεν ξέρουν τίποτα για το Ισλάμ», λέει ο Εσατ Τεκαντ (71), ένας σύγχρονος ζωγράφος σε αναζήτηση προστάτη.

Ο ίδιος εξηγεί ότι η κυβέρνηση, δηλαδή το Υπουργείο Πολιτισμού, οι μεγάλες βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις και ιδιαίτερα οι τράπεζες και οι δήμοι είναι οι τρεις μεγάλοι χορηγοί των ανθρώπων του πολιτισμού και της τέχνης. Αλλά υποστηρίζουν μόνο καλλιτέχνες και έργα που συμφωνούν με τον Ερντογάν. Γι’ αυτό ο πολιτισμός και η τέχνη εξαφανίζονται στην Τουρκία», λέει.

Σύμφωνα με τον Τεκαντ, η θρησκευτική εμμονή και η εχθρότητα απέναντι σε οτιδήποτε δεν είναι ισλαμικό ή ισλαμιστικό εμποδίζουν την πραγματική πολιτιστική και καλλιτεχνική δημιουργία.

Από τη μία πλευρά, το καθεστώς υποστηρίζει πολιτιστικά και καλλιτεχνικά έργα χαμηλής ποιότητας, αλλά από την άλλη, εμποδίζει ανεξάρτητες πρωτοβουλίες, χρησιμοποιώντας μερικές φορές βία. Αρκετές εκθέσεις αριστερών ζωγράφων έχουν δεχθεί επιθέσεις από φιλοκυβερνητικούς ισλαμιστές μαχητές και τα έργα τους έχουν καταστραφεί.

Τα μέσα ενημέρωσης του Ερντογάν κατήγγειλαν πρόσφατα μια έκθεση στο Feshane (ένα εργοστάσιο της οθωμανικής εποχής που παρήγαγε φέσια (καπέλα), το οποίο μετατράπηκε σε πολιτιστικό κέντρο από τον δήμο που ηγείται η αντιπολίτευση) στην Κωνσταντινούπολη. Επρόκειτο για μια έκθεση ζωγραφικής, γλυπτών και εγκαταστάσεων. 400 έργα από 300 καλλιτέχνες. Μια ομάδα ισλαμιστών μαχητών ήρθε να διαμαρτυρηθεί έξω από την αίθουσα της έκθεσης.

Πίστευαν ότι το Feshane ήταν ένας ιερός χώρος και ότι τα έργα που εκτίθεντο ήταν προπαγάνδα για την αθεΐα, τον δυτικισμό και την LGBTQ+! «Καμία σχέση με αυτό”», έγραψε ο Μπαρις Τερκογλου, δημοφιλής αρθρογράφος της κεμαλικής εφημερίδας Cumhuriyet (Δημοκρατία, 14 χιλιάδες αντίτυπα, αντιπολίτευση). Δημοσίευσε φωτογραφίες των εν λόγω έργων και συγκέντρωσε τις αντιδράσεις των καλλιτεχνών. «Αυτό που οι ισλαμιστές αποκαλούν Ναΐτες Ιππότες είναι κατσίκες. Αυτό που οι ισλαμιστές αποκαλούν σεξουαλική σχέση μεταξύ δύο ανδρών αντιπροσωπεύει την άγρια εσωτερική πάλη της ανθρωπότητας», έγραψε.

Ο αρθρογράφος Τέρκογλου ξεκινά το άρθρο του με ένα απόσπασμα από τον Κομφούκιο: «Η άγνοια είναι η νύχτα της νοημοσύνης, μια νύχτα χωρίς φεγγάρι, χωρίς αστέρια». Και τελειώνει το άρθρο του με μια προειδοποίηση:

«Αυτό που είναι χειρότερο από την άγνοια είναι η άγνοια στην πράξη. Δεν πρέπει ποτέ να την υποτιμάμε!»