Η λέξη καβγατζής είναι τουρκική και σημαίνει τον ερειστικό, αυτόν που φιλονικεί διαρκώς. Ανακατεύεται οπουδήποτε μυρίζει προβλήματα και φασαρίες, προσπαθώντας να επιβληθεί στους άλλους. Δεν ησυχάζει ποτέ και δεν αφήνει τους γύρω του σε ησυχία. Τους καβγατζήδες είτε τους αποφεύγεις είτε μπλέκεσαι αναγκαστικά σε καβγά μαζί τους προσπαθώντας να τους «βάλεις στη θέση τους».
 
Μια ερειστική εξωτερική πολιτική

Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ερειστική, προκλητική, επιθετική και αναθεωρητική, κοντολογίς «καβγατζίδικη». Σίγουρα όχι ως φιλειρηνική   και σταθεροποιητική. Τα παραδείγματα είναι πολλά, Από τη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο Καραμπάχ, την Κύπρο, την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι και το Αιγαίο, η πολιτική της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια είναι συγκρουσιακή με όλους σχεδόν τους γείτονές της. Η Άγκυρα καλλιεργεί τεταμένες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, αλλά και τις περισσότερες αραβικές χώρες και ιδιαίτερα με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Μοιάζει σαν να απέχει έτη φωτός η εποχή κατά την οποία ο Αχμέτ Νταβούτογλου διακήρυττε την αρχή των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», ως βασικό δόγμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
 
Το αφήγημα της «παραπαίουσας Δύσης»

Με την Ρωσία, έναν παραδοσιακό εχθρό της εδώ και 250 χρόνια, η Τουρκία έχει βρει ένα ιδιότυπο modus vivendi, το οποίο έχει ως κύριο χαρακτηριστικό του την εκμετάλλευση του κενού γεωπολιτικής ισχύος, το οποίο δημιούργησε η απόφαση της διακυβέρνησης Τραμπ να περιορίσει την εμπλοκή των ΗΠΑ στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής και να στρέψει την προσοχή της προς  την ανατολική Ασία, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις τάσεις του αμερικανικού απομονωτισμού. Αυτό ενίσχυσε το αφήγημα του Ερντογάν περί κατακερματισμένης και παρακμάζουσας Δύσης, η οποία χάνει την πρωτοκαθεδρία της στον παγκόσμιο σύστημα, προς όφελος άλλων, παλιών και νέων, ανερχόμενων δυνάμεων, που εντοπίζονται κυρίως στην Ασία.

Η Τουρκία, σύμφωνα με την κοσμοαντίληψη Ερντογάν που αποτελεί κυρίαρχο αφήγημα στη γειτονική μας χώρα μετά το 2016, καλείται να διαδραματίσει έναν ανεξάρτητο ρόλο στον κόμβο της Ευρασίας και της λεγόμενης «Ενδιάμεσης Περιοχής», όπως και στην εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ισορροπώντας κυριολεκτικά στην «κόψη του ξυραφιού» μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ριψοκίνδυνο εγχείρημα, αναμφίβολα, αλλά με πολλαπλά οφέλη, σε περίπτωση που πετύχει.
 
Ευρωπαϊκές κυρώσεις: σπρώξιμο στο βάραθρο

Η εκλογή ωστόσο του Μπάιντεν, στην θέση του νέου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν αποτέλεσε μια χαρμόσυνη είδηση για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις περιφερειακές του φιλοδοξίες. Αντίθετα, όπως φοβούνται πολλοί στην Άγκυρα, προβλέπεται να αποτελέσει τον πυροκροτητή μιας αλυσιδωτής αντίδρασης η οποία θα αυξήσει την πίεση και τελικά θα στριμώξει τον «καβγατζή της Μεσογείου» στη γωνία.

Σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες θεωρούνται πλέον σχεδόν βέβαιες έπειτα κι από την απροκάλυπτη εμπλοκή της Τουρκίας στη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, το «σόου» Ερντογάν στα Βαρώσια και την άρνηση να δεχθεί νηοψία το τουρκικό πλοίο που έπλεε προς τη Λιβύη από τις δυνάμεις της ευρωπαϊκής «Επιχείρησης Ειρήνη», αλλά και τη γενικότερη κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, ή οποία βρίσκεται στο κατώφλι του χάους, προμηνύουν ένα δύσκολο, αν όχι εφιαλτικό 2021 για την Άγκυρα. Ενδεχόμενες κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Τουρκίας, θα ισοδυναμούν με «σπρώξιμο στο βάραθρο» για την παραπαίουσα τουρκική οικονομία.
 
Το ρίσκο της επένδυσης στον νεοοθωμανισμό

Η ιδεολογικοπολιτική επένδυση του Ερντογάν στον νεοοθωμανισμό και στον εθνικισμό αποτέλεσε μια συγκυριακή «σανίδα σωτηρίας» στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο, όπου το ΑΚΡ χάνει πλέον την εμπιστοσύνη της μεσαίας τάξης και της νέας γενιάς Τούρκων, όπως προηγουμένως έχασε τη στήριξη και των Κούρδων ψηφοφόρων του συμμαχώντας με τους Γκρίζους Λύκους του Μπαχτσελί.

Ωστόσο, αν δεν έχει άμεσα και απτά αποτελέσματα στο πεδίο, και όχι απλά εντυπωσιακούς τίτλους για «μεγάλες επιτυχίες» στα ελεγχόμενα φιλοκυβερνητικά Μέσα, κινδυνεύει να καταλήξει «φούσκα», που θα εκραγεί και θα καταστρέψει το καθεστωτικό αφήγημα του Ερντογανισμού, το οποίο επιχειρεί προσπαθεί να αποδομήσει τον Κεμαλισμό, να αποδεσμεύσει την Τουρκία από τη Δύση και να την καταστήσει «ηγέτιδα δύναμη» στον μουσουλμανικό κόσμο.
 
Τα αδύναμα σημεία της ερντογανικής Τουρκίας

Το αδύνατο σημείο του Ερντογάν στο εσωτερικό είναι η τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική οικονομία, με την φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του τουρκικού λαού, την υποτίμηση της τουρκικής λίρας και τον ορατό κίνδυνο χρεοκοπίας. Οι επενδύσεις σε νέα όπλα π.χ. ρωσικοί S-400 και στην αμυντική βιομηχανία, μπορεί να αυξάνουν το γόητρο, αλλά απειλούν ακόμη περισσότερο την εύθραυστη οικονομία της. Τα γεωπολιτικά ρίσκα που έχει αναλάβει, με χαρακτηριστικότερο την επιθετική εμπλοκή του στην Ανατολική Μεσόγειο, απωθούν πιθανούς επενδυτές και δανειστές, που προέρχονται κυρίως από την Ευρώπη. Επίσης, οι γενικότερες αντιδημοκρατικές και αυταρχικές πολιτικές καταστολής που εφαρμόζει το καθεστώς Ερντογάν, και απωθούν ειδικά τους νεότερους, που βλέπουν τη χώρα τους να απομακρύνεται από την Ευρώπη και να μετατρέπεται σ’ ένα είδος «Ιράν».

Στο εξωτερικό, το αδύναμο σημείο είναι ότι η χώρα, αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απομονωμένη, διαθέτει πολύ λίγους συμμάχους και υπερβολικά πολλούς απέναντι της, οι οποίοι και οργανώνονται σε «αντιτουρκικούς» συνασπισμούς, προκειμένου να ανακόψουν τον επεκτατισμό και νεοοθωμανισμό του Ερντογάν. Ακόμη και η Δύση, η οποία υπήρξε επί δεκαετίες ένα «ασφαλές καταφύγιο» για την Τουρκία, στέκεται όλο και πιο επικριτική απέναντί της, χωρίς ωστόσο να ρισκάρει να πάρει ένα οριστικό «διαζύγιο» με μια μεγάλη και τόσο, γεωστρατηγικά σημαντική, χώρα.
 
Η τελευταία «επίθεση φιλίας» του Ερντογάν

Ο Ερντογάν δεν έχει άγνοια όλων αυτών των προκλήσεων, αν και τείνει συχνά να τις υποτιμά, ποντάροντας στη γεωστρατηγική θέση και στο μέγεθος της χώρας του, που δεν επιτρέπει εύκολα τη  Δύση να της γυρίσει την πλάτη. Γι’ αυτό αναφέρεται συχνά σε «στρατηγικό συνεταιρισμό», προβάλλοντας τα κοινά γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα με τη Δύση, έτσι ώστε ζητήματα διεθνούς δικαίου, σχέσεων καλής γειτονίας (με την Ελλάδα και την Κύπρο), αλλά και καταπάτηση δημοκρατικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών της Τουρκίας, να υποβαθμιστούν, να περάσουν σε «δεύτερο πλάνο», και να μην καθορίζουν τις συνολικές σχέσεις της χώρας του με τη Δύση.

Ταυτόχρονα έκανε και μια τελευταία «επίθεση φιλίας» προς την Ε.Ε. δηλώνοντας ότι «το μέλλον της Τουρκίας βρίσκεται στην Ευρώπη» και ότι είναι πάντα ανοικτός σε διάλογο (άνευ όρων φυσικά). Ελπίζει να προκαλέσει ρήγματα στο κοινό μέτωπο υπέρ των κυρώσεων κατά της Τουρκίας, που έχει ενισχυθεί τους τελευταίους μήνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα μέτωπο στο οποίο η Γαλλία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, με τον Μακρόν να θεωρεί πως η Άγκυρα δεν πρέπει να κατευνάζεται αλλά να συνειδητοποιήσει πως οι πολιτικές της έχουν σημαντικό κόστος, αρχικά οικονομικό και στη συνέχεια γεωπολιτικό.

Ένας έμπειρος ιδιοκτήτης ταβέρνας ξέρει πολύ καλά πως τον μεθυσμένο καβγατζή, δεν τον καθησυχάζεις. Απλά δεν του ξαναπουλάς αλκοόλ και τον απειλείς ότι δεν θα ξαναπατήσει ποτέ το πόδι του στην ταβέρνα σου. Βέβαια η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι «ταβέρνα», αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…