Την προηγούμενη εβδομάδα, στις 2 Αυγούστου, η Τουρκία μπλόκαρε την πρόσβαση στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Instagram, δημιουργώντας όχι μόνο εσωτερικό «διχασμό» περί του χρηστικού περιορισμού, αλλά και αμφιβολίες για το εάν ο Τούρκος πρόεδρος εγνώριζε πως τελικά η πλατφόρμα θα περιοριστεί – άγνωστο μέχρι πότε.

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Τούρκος αξιωματούχος επικοινωνίας, Φαχρετίν Αλτούν, επέκρινε την πλατφόρμα για την απόφασή της, όπως την χαρακτήρισε, να μπλοκάρει τις συλλυπητήριες αναρτήσεις για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, πολιτικού ηγέτη της Χαμάς.

«Πρόκειται για λογοκρισία, καθαρά και ξάστερα», δήλωσε ο Αλτούν, διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, στο X, προσθέτοντας ότι το Instagram δεν επικαλέστηκε καμία παραβίαση πολιτικής για την ενέργειά του.

Η Άγκυρα όμως ήταν απογοητευμένη από τα προφανή διπλά μέτρα και σταθμά σχετικά με τις αναρτήσεις για τη Χαμάς και το PKK, αλλά δεν είναι σαφές αν ο Ερντογάν γνώριζε ότι η πλατφόρμα θα περιοριζόταν, όπως αναφέρει το Middle East Eye.

Τον περασμένο μήνα ξέσπασε κατακραυγή στην Τουρκία όταν κάποιοι ανάρτησαν στο Instagram και σε άλλους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης τραγούδια και μουσική που συνδέονται με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK).

Δεδομένου ότι η Τουρκία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατατάσσουν το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, οι τοπικές αρχές θεώρησαν το υλικό αυτό ως «τρομοκρατική προπαγάνδα», με αποτέλεσμα να προβούν σε γρήγορες συλλήψεις, ενώ το όλο θέμα έβαλε σε σκέψεις ανώτερους Τούρκους αξιωματούχους.

Η μητρική εταιρεία του Instagram, η Meta, είχε έναν εκπρόσωπο στην Τουρκία, ο οποίος γενικά εφάρμοζε τις τοπικές διοικητικές και δικαστικές αποφάσεις σχετικά με τέτοιο περιεχόμενο. Ωστόσο, οι αρχές θεώρησαν ότι χρειάζονταν περισσότερα βήματα, όπως η αυτόματη αφαίρεση αναρτήσεων που σχετίζονται με το PKK ή λογαριασμών που συνδέονται με άλλα εγκλήματα – βήματα που η Meta φάνηκε απρόθυμη να λάβει.

Στις 31 Ιουλίου, μετά τη δολοφονία Χανίγια στην Τεχεράνη, η Meta άρχισε αυτόματα να αφαιρεί συλλυπητήρια μηνύματα στο Instagram, επικαλούμενη τον χαρακτηρισμό του παλαιστινιακού κινήματος ως «τρομοκρατικής ομάδας» από τις ΗΠΑ. Η κίνηση αυτή τροφοδότησε περαιτέρω αντιδράσεις, ειδικά από τη στιγμή που η Meta είχε ήδη αντιμετωπίσει αντιδράσεις για τον χειρισμό του περιεχομένου που σχετίζεται με τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας στην Τουρκία και όχι μόνο.

Σημαντικό περιεχόμενο και λογαριασμοί που σχετίζονταν με τη Γάζα αφαιρέθηκαν από πλατφόρμες όπως το Facebook και το Instagram, καθώς η ισραηλινή επίθεση στον παλαιστινιακό θύλακα εντάθηκε. Οι επακόλουθες αντιδράσεις οδήγησαν τη Meta να επιτρέψει περισσότερες αναρτήσεις που αναφέρουν τον πόλεμο και τις συναφείς θηριωδίες του.

Αλλά η αφαίρεση των αναρτήσεων που σηματοδοτούσαν τον θάνατο του Χανίγια ήταν μια πρόσθετη κόκκινη σημαία για την Τουρκία, υποδεικνύοντας ότι το Instagram ήταν επιλεκτικό όταν επρόκειτο για καθορισμένες «τρομοκρατικές ομάδες».

«Το TikTok, από την άλλη πλευρά, ακούει τις ανησυχίες μας», δήλωσε ένας Τούρκος αξιωματούχος, ο υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου, που αποφάσισε να θέσει το θέμα στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Συναντήθηκαν αμέσως μετά την αφαίρεση των αναρτήσεων περί Χανίγια, και ο Ουράλογλου εξέθεσε τις ανησυχίες του υπουργείου του στη Meta, ζητώντας την άδεια να αναλάβει δράση – χωρίς να διευκρινίσει τα επόμενα βήματά του.

Ο Ερντογάν έκανε δεκτό το αίτημα, αν και δεν είναι σαφές αν γνώριζε ότι ο Ουράλογλου σχεδίαζε να μπλοκάρει εντελώς το Instagram στην Τουρκία.

Παρ’ όλα αυτά, αυτό συνέβη τις πρώτες πρωινές ώρες της 2ας Αυγούστου, όταν οι Τούρκοι χρήστες άρχισαν να βρίσκουν την πρόσβασή τους στην πλατφόρμα περιορισμένη από την Αρχή Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICTA).

Άμεση κατακραυγή

Η κίνηση αυτή αιφνιδίασε πολλούς «υψηλά ιστάμενους» στους αρμόδιους τομείς της κυβέρνησης, καθώς εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες χρησιμοποιούν το Instagram για διάφορους σκοπούς, από την ψυχαγωγία μέχρι την εκπαίδευση και το εμπόριο.

Ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ETID), Εμρέ Εκμετσί, δήλωσε στο τηλεοπτικό κανάλι CNBC-e ότι η ημερήσια εμπορική απώλεια στην πλατφόρμα ήταν περίπου 1,9 δισ. τουρκικές λίρες, ή 56,5 εκατ. δολάρια.

Η απαγόρευση προκάλεσε την άμεση κατακραυγή της τουρκικής αντιπολίτευσης, γεγονός που ώθησε τους αξιωματούχους και τη Meta να πραγματοποιήσουν συναντήσεις για την επίλυση της κρίσης, ενώ Τούρκοι αξιωματούχοι κατηγόρησαν τη Meta ότι εφαρμόζει διπλά μέτρα και σταθμά στις «τρομοκρατικές ομάδες».

«Οι αξιωματούχοι της Meta λένε ότι έπρεπε να αφαιρέσουν τα τουρκικά μηνύματα για τον Χανίγια από την πλατφόρμα επειδή είναι τρομοκρατική ομάδα σύμφωνα με τον αμερικανικό νόμο», δήλωσε ένας αξιωματούχος. «Αλλά το PKK είναι επίσης τρομοκρατική ομάδα σύμφωνα με τον αμερικανικό νόμο και η Meta δεν αφαιρεί αυτόματα αυτό το περιεχόμενο».

Δεν είναι σαφές αν ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνώριζε ότι το Instagram επρόκειτο να μπλοκαριστεί όταν επέτρεψε στον υπουργό Μεταφορών Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου να ενεργήσει.

Οι μάνατζερ της Meta κατηγόρησαν τα ευρωπαϊκά κεντρικά τους γραφεία ότι δεν παρακολούθησαν σωστά το θέμα, και διαβεβαίωσαν τις τουρκικές αρχές ότι θα «έπαιρναν μέτρα» για περιεχόμενο που σχετίζεται με το PKK.

Ωστόσο, οι Τούρκοι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι η Meta προσφέρθηκε μόνο να αποκρύψει τις αναρτήσεις που συνδέονται με το PKK στο Instagram για τους χρήστες που εδρεύουν στην Τουρκία, αφήνοντας το περιεχόμενο προσβάσιμο σε όσους βρίσκονται εκτός της χώρας.

Οι αξιωματούχοι θεώρησαν την προσφορά αυτή ανεπαρκή, επισημαίνοντας ότι το περιεχόμενο που σχετίζεται με τη Χαμάς είχε αφαιρεθεί παγκοσμίως, όχι μόνο στις ΗΠΑ.

Ένας αξιωματούχος της Meta αρνήθηκε ότι η εταιρεία εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά για τη Χαμάς και το PKK.

«Οι ίδιοι κανόνες εφαρμόζονται παγκοσμίως και στις δύο ομάδες», δήλωσε ο αξιωματούχος, επικαλούμενος την πολιτική του Instagram για επικίνδυνες οργανώσεις και άτομα, η οποία, όπως λέει, απαγορεύει την εξύμνηση ή την υποστήριξη οποιασδήποτε ομάδας.

Παρά την προφανή υποστήριξη των περιορισμών του Instagram μεταξύ ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων, προέκυψε συζήτηση κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου τη Δευτέρα, όπου ο Ερντογάν, σύμφωνα με δύο πηγές, εμφανίστηκε διχασμένος.

«Μας έβαλες σε ένα τεράστιο πρόβλημα», φέρεται να είπε ο Ερντογάν στον Ουράλογλου. «Αφού προκαλέσαμε όλη αυτή τη φασαρία, είναι καλύτερα να έχουμε κάποια συγκεκριμένα αποτελέσματα πριν άρουμε τον αποκλεισμό», είπε ο Ερντογάν.

Αλλά οι απόψεις διίστανται, καθώς άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν δεν ήταν θυμωμένος με τον υπουργό, αλλά στην πραγματικότητα έκανε χιούμορ, ενώ ήταν ο Ουράλογλου αυτός που έθεσε το θέμα κατά τη διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου, και κανένας από τους υπουργούς δεν επέκρινε την απαγόρευση.

«Ένας υπουργός είχε μάλιστα προτείνει να απαγορευτούν όλες οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μέχρι να εφαρμόσουν τον τουρκικό νόμο», δήλωσε ένας αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η Μέτα και η Άγκυρα βρίσκονται σε τακτική επαφή για την αποκατάσταση του ζητήματος, και η Μέτα έχει ήδη κάνει κάποια θετικά βήματα.

«Ωστόσο, φαίνεται ότι θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να βρεθούμε ‘στην ίδια σελίδα’ μαζί τους», δήλωσε.

Εκπρόσωπος της Meta δήλωσε επίσης ότι εκατομμύρια άνθρωποι στην Τουρκία στερούνται τους συνήθεις τρόπους σύνδεσης με την οικογένεια και τους φίλους τους και οι επιχειρήσεις αγωνίζονται να προσεγγίσουν τους πελάτες τους με τον ίδιο τρόπο.

«Θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποκαταστήσουμε τις υπηρεσίες μας», δήλωσε ο εκπρόσωπος.