Μετά την απομάκρυνση του πρώην προέδρου Πέδρο Καστίγιο την περασμένη εβδομάδα, διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει σε ολόκληρη τη χώρα. Δρόμοι έχουν αποκλειστεί απο διαδηλωτές, ενώ η λειτουργία του αεροδρομίου στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Περού, την Αρεκίπα, έχει ανασταλεί. Οι αεροπορικές εταιρείες ακύρωσαν τις πτήσεις εκεί και προς το Κούσκο, την τουριστική πρωτεύουσα του Περού.

Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν το Σαββατοκύριακο σε φτωχές περιοχές στο νότιο Περού και τώρα έχουν εξαπλωθεί στο βόρειο και ανατολικό τμήμα της χώρας εν μέσω εκτεταμένων επεισοδίων, στη διάρκεια των οποίων αστυνομικά τμήματα, περιφερειακές εισαγγελίες και εφορίες πυρπολήθηκαν.

Τουλάχιστον επτά διαδηλωτές -ανάμεσά τους πέντε έφηβοι- έχουν χάσει τη ζωή τους από αστυνομικά πυρά, εκ των οποίων οι έξι από τη νότια πόλη Ανταχουάια, η οποία έγινε επίκέντρο των διαδηλώσεων.

Πώς ξεκίνησε;

Ο Καστίγιο αναγκάστηκε να αποχωρήσει μετά την προσπάθειά του να αναστείλει προσωρινά το Κογκρέσο σε μια προσπάθεια να αποφύγει την παραπομπή του για «ηθική ανικανότητα» – μια κατηγορία που απορρέει από πολλαπλές καταγγελίες για διαφθορά. Ανακοίνωσε ότι θα κυβερνούσε με διάταγμα υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης και ζήτησε νέες βουλευτικές εκλογές.

Μέσα σε λίγες ώρες, η παράνομη προσπάθεια του Καστίγιο να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας κατέρρευσε. Οι υπουργοί του τον εγκατέλειψαν άμεσα, καταγγέλλοντας το πραξικόπημά του, ενώ το παράδειγμά του ακολούθησαν πολιτικοί σύμμαχοι, οι ένοπλες δυνάμεις, η αστυνομία, ακόμη και ο δικηγόρος του.

Ο πρώην Περουβιανός πρόεδρος προσπάθησε να ζητήσει άσυλο στην πρεσβεία του Μεξικού, αλλά η ίδια του η ασφάλεια οδήγησε το αυτοκίνητό του σε ένα αστυνομικό τμήμα, όπου συνελήφθη και αργότερα κατηγορήθηκε για «εξέγερση».

Εν τω μεταξύ, το Κογκρέσο παρέλειψε την κατά κανονισμό προβλεπόμενη συζήτηση και προχώρησε κατευθείαν στην πρόταση μομφής, ψηφίζοντας με συντριπτική πλειοψηφία την καθαίρεσηή του. Η αντιπρόεδρος του Καστίγιο, Ντίνα Μπολουάρτε, ορκίστηκε ως αντικαταστάτριά του, ενώ ο εκδιωχθείς ηγέτης μεταφέρθηκε στη φυλακή Μπαρμπαντίγιο σε μια αστυνομική βάση στα περίχωρα της Λίμα, όπου επίσης διαμένει ένας άλλος πρώην πρόεδρος και πραξικοπηματίας, ο 84χρονος Αλμπέρτο Φουτζιμόρι.

Ήταν πραξικόπημα;

Πολλοί Περουβιανοί περιέγραψαν την κίνηση του Καστίγιο ως απόπειρα autogolpe, που μεταφράζεται ως «αυτοπραξικόπημα». Το 1992 ο Φουτζιμόρι έδωσε μια παρόμοια υπόσχεση, να «διαλύσει προσωρινά το Κογκρέσο» και η αίθουσα αμέσως περικυκλώθηκε από τανκς, καθώς ανέλαβε την απόλυτη εξουσία. Συνέχισε να συλλαμβάνει δημοσιογράφους και ηγέτες της αντιπολίτευσης, να λογοκρίνει εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς, ξεκινώντας ένα αυταρχικό καθεστώς που θα διαρκούσε σχεδόν μια δεκαετία.

Ο Καστίγιο αντέγραψε την ίδια φράση αλλά συγκριτικά, το δικό του «αυτοπραξικόπημα» παραπέμπει σε φάρσα, ωθώντας τον πολιτικό αναλυτή Ιβάν Λανγκέα να σχολιάσει:

«Ο Πέδρο Καστίγιο ήταν δικτάτορας μόνο για δύο ώρες».

Για πολλούς, ήταν ένα ταιριαστό τέλος σε μια καταστροφική 17μηνη θητεία. Ο πρώην δάσκαλος πέρασε από περίπου 80 υπουργούς και καταδιώκεται από κατηγορίες για διαφθορά, με έξι συνεχιζόμενες έρευνες από τον γενικό εισαγγελέα της χώρας.

Συνταγματολόγοι λένε ότι η ανακοίνωση του Καστίγιο ήταν μια παράνομη κατάληψη εξουσίας, αλλά οι κυβερνήσεις της Αργεντινής, της Βολιβίας, της Κολομβίας και του Μεξικού αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τον Μπολουάρτε ως νόμιμο αρχηγό του κράτους του Περού.

Γιατί τόση κοινωνική οργή;

Η προσπάθεια του ίδιου του Καστίγιο να καταλάβει την εξουσία δεν μείωσε καθόλου την οργή για την εκδίωξή του, η οποία προκάλεσε σοκ στα προπύργιά του στις αγροτικές Άνδεις και στις φτωχότερες γειτονιές της πρωτεύουσας. Οι υποστηρικτές του κατηγορούν το απεχθές Κογκρέσο ότι οργάνωσε πραξικόπημα εναντίον του ηγέτη τους, γιου αγράμματων αγροτών και μέλους της φτωχοποιημένης αγροτικής κοινότητας της χώρας που έγινε πρόεδρος της χώρας.

«Υπάρχει ζήλος να πιστέψει κανείς στον Καστίγιο», δήλωσε ο Ομάρ Κορονέλ, καθηγητής Κοινωνιολογίας και του Ποντιφικού Καθολικού Πανεπιστημίου του Περού.

«Είναι ευκολότερο να πιστέψει κανείς στον Καστίγιο τον φυλακισμένο, τον Καστίγιο τον μάρτυρα, παρά στον Καστίγιο που περιβάλλεται από κάθε είδους κατηγορίες για διαφθορά», εκτίμησε.

Τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Οι διαμαρτυρίες μπορεί τελικά να έχουν σύντομο τέλος καθώς οι πόροι εξαντλούνται, οι διακοπές των Χριστουγέννων πλησιάζουν και τα οδοφράγματα ανεβάζουν τις ήδη διογκωμένες τιμές βασικών αγαθών όπως το ρύζι, το μαγειρικό λάδι και το σιτάρι.

Αλλά τα θεμελιώδη προβλήματα που οδηγούν στις ταραχές δεν θα εξαφανιστούν: ένα αβυσσαλέο χάσμα παραμένει μεταξύ της ισχυρής πρωτεύουσας, της Λίμα, και μεγάλου μέρους της υπόλοιπης χώρας που ταυτίστηκε με τον Καστίγιο και αισθάνεται παραμελημένο από τους θεσμούς της και, κυρίως, το εξαιρετικά αντιδημοφιλές της Κογκρέσο, το οποίο θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ως φωλιά οχιάς διεφθαρμένων λόμπι και συμφερόντων.

Ο Μπολουάρτε μπορεί να επέλεξε ορισμένους ικανούς υπουργούς, αλλά η πολιτική κρίση έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις προκλήσεις της καθημερινής διακυβέρνησης. Οι παρασκηνιακές μηχανορραφίες θα συνεχιστούν και η ίδια η Μπολουάρτε θα μπορούσε να βρεθεί στο στόχαστρο μιας ψηφοφορίας μομφής.

Οι αναλυτές μιλούν εδώ και καιρό για το περουβιανό παράδοξο – τη συνύπαρξη πολιτικής αστάθειας και οικονομικής σταθερότητας, αλλά αυτό μπορεί να αποτελέσει παρελθόν. Το διαλυμένο πολιτικό σύστημα του Περού θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μείωση των ξένων επενδύσεων – από τις οποίες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η οικονομία – και η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμη χειρότερη.

Πηγή: Guardian