Τον προβληματισμό διεθνολόγων φαίνεται να προκαλούν οι εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μετά τις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου  Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πως «για εμένα δεν υπάρχει πια ο Μητσοτάκης. Δεν θα δεχθώ να συναντηθώ ποτέ μαζί του» στον απόηχο της επίσκεψης του Έλληνα πρωθυπουργού στις ΗΠΑ.

Διαβάστε επίσης: Ερντογάν: Δεν υπάρχει για μένα Μητσοτάκης [Βίντεο]

Ο Τούρκος πρόεδρος αντιδρώντας στην ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη, μιλώντας μετά την ολοκλήρωση του υπουργικού συμβουλίου την Δευτέρα 23 Μαϊου, ξεκαθάρισε πως «δεν θα συμφωνήσει ποτέ να κάνει συνάντηση μαζί του» κατηγορώντας τον για την ομιλία του στο Κογκρέσο που «έκανε συστάσεις για τη μη πώληση F-16 στην Τουρκία». Ο Τούρκος πρόεδρος προσέθεσε μάλιστα ότι «οι ΗΠΑ είναι πιθανό να αποφασίσουν να πουλήσουν F-16 στην Τουρκία χωρίς να χρειάζεται να συμβουλευτούν τον Έλληνα πρωθυπουργό».

Μιλώντας στο tvxs.gr ο επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς Διονύσης Τσιριγώτης υπογραμμίζει ότι αυτή «η διακήρυξη του Ερντογάν να διακόψει κάθε δίαυλο επικοινωνίας σε ανώτατο επίπεδο με την Αθήνα, προδηλώνει την πάγια στρατηγική της Τουρκίας  να είναι οδηγός των εξελίξεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, διαμορφώνοντας την αντζέντα των διμερών ζητημάτων με την Ελλάδα και διατηρώντας τον έλεγχο  στην οποία διαπραγματευτική διαδικασία».

Ο Τούρκος πρόεδρος υποστήριξε πως είχε συμφωνήσει με τον Έλληνα ομόλογό του να μην συμπεριλάβουν τρίτες χώρες στη «διαμάχη» τους «παρόλα αυτά, όπως καταγγέλει «την περασμένη εβδομάδα, πραγματοποίησε επίσκεψη στις ΗΠΑ και μίλησε στο Κογκρέσο και τους προειδοποίησε να μην μας δώσουν F-16», είπε ο Ερντογάν. «Δεν υπάρχει πλέον για μένα. Δεν θα συμφωνήσω ποτέ να συναντηθώ μαζί του. Θα συνεχίσουμε τον δρόμο μας με αξιότιμους πολιτικούς» κατέληξε.

Η θέση αυτή του Τούρκου προέδρου σύμφωνα με τον κ. Τσιριγώτη «διαδηλώνει, επίσης, την αξίωσή της Τουρκίας να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού το γόητρο-κύρος της ως περιφερειακή δύναμη, αποτρέποντας  εκ προοιμίου οποιαδήποτε αμερικανική παρέμβαση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις» τονίζει ο καθηγητής.

«Ο Μητσοτάκης δεν ξέρει τη θέση του»

Εκ πρώτης όψεως, μπορεί από όσα δηλώνει ο Ταγίπ Ερντογάν να δίνει ίσως την εικόνα του επιπόλαιου, αλλά σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου Μάριο Ευρυβιάδη αυτά μπορεί ενδεχομένως να εξυπηρετούν και κάποιες σκοπιμότητες εσωτερικής πολιτικής. «Ο Ερντογάν μας φαίνεται ανερμάτιστος», λέει ο κ. Ευρυβιάδης, όχι και τόσο όμως «αν δούμε τα λεγόμενα του για τα διεθνή δρώμενα από τη σκοπιά του να διασκεδάζει τη δεξιά του», δηλαδή τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί και την ισλαμιστική ακροδεξιά.

Επίσης, ο καθηγητής, που έχει χρηματίσει και σύμβουλος της Κυπριακής Προεδρίας, υπογραμμίζει στο tvxs.gr και μια άλλη πτυχή των δηλώσεων Ερντογάν, που αφορά όμως την πολιτική κουλτούρα. Όπως αναφέρει, ο Τούρκος ηγέτης «διακατέχεται επίσης από το σύνδρομο του Reis -ηγέτη της Μεγάλης (buyuk) Τουρκίας- έναντι του οποίου ο καθένας πρέπει να γνωρίζει τη θέση του (haddini bil)» και προσθέτει πως ο Ερντογάν θεωρεί πως ο Μητσοτάκης «δεν γνωρίζει τη θέση του και αυθαδιάζει, όπως γενικά όλοι οι Έλληνες».

Ωστόσο, ο καθηγητής δεν αποκλείει στη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με Ερντογάν στη Κωνσταντινούπολη, ο Μητσοτάκης να του είπε πως όλα θα λυθούν σε διμερές επίπεδο και μετά να πήγε να ανακατέψει τρίτους στο Κογκρέσο και να καταγγέλλει την Τουρκία». Αυτό ίσως να προκάλεσε την μήνη του Τούρκου προέδρου που θέλει να αποφύγει την επέμβαση τρίτων στα ελληνοτουρκικών και να τα περιορίσει σε διμερές επίπεδο.

Επίσης, ο κ. Ευρυβιάδης, πιστεύει πως ο Τούρκος ηγέτης πρέπει να ενοχλήθηκε και από το γεγονός ότι οι ΗΠΑ «δεν του δείχνουν σεβασμό διότι ουδέποτε θα τον καλέσουν να μιλήσει» στη χώρα. Παρόλα αυτά, ο διακεκριμένος καθηγητής θεωρεί ότι το πιο πιθανό είναι να ισχύει το σενάριο της διαφύλαξης της εικόνας του Τούρκου ηγέτη, της εικόνας του σαν Reis που εξορισμού «απαιτεί σεβασμό από τους μη ισότιμους του».

Νέος κύκλος εντάσεων και για Κύπρο

Ωστόσο, αυτή η τουρκική στάση θα έχει συνέπειες και για την Κυπριακή Δημοκρατία καθώς ο Τούρκος ηγέτης, θέλοντας να δικαιολογήσει την κατασκευή νέων τουρκικών όπλων, εκτόξευσε βολές τόσο εναντίον Ελλάδας και Κύπρου, λέγοντας ότι «ο κακός γείτονας μάς έκανε ιδιοκτήτη αμυντικής βιομηχανίας». Η δήλωσή του έγινε στο πλαίσιο τελετής καθέλκυσης του υποβρυχίου Hızırreis στο ναυπηγείο Γκιολτσούκ της Κωνσταντινούπολης.

«Η στάση Ερντογάν εγκαινιάζει έναν νέο κύκλο εντάσεων και προβολής ισχύος από μέρους της Τουρκίας» υποστηρίζει στο tvxs ο δρ. Ζήνωνας Τζιάρρας, Ερευνητής, PRIO Cyprus Centre και συγγραφέας του βιβλίου «8+2 Μύθοι για την Τουρκική Εξωτερική Πολιτική».

Για τον κ. Τζιάρρα αυτός ο νέος κύκλος εντάσεων έχει ήδη ξεκινήσει να είναι αισθητός «τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο με το άνοιγμα νέας παραλίας στα Βαρώσια και την κάθοδο του νέου τουρκικού πλοίου-γεωτρύπανου (Alp Arslan) στην Αττάλεια που αναμένεται να ξεκινήσει νέες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ το καλοκαίρι».

Ο δρ. Τζιάρρας πιστεύει ότι αυτές οι δυναμικές «εντάσσονται στο πλαίσιο μια νέας συναλλακτικής διαδικασίας που θέλει να προωθήσει ο Ερντογάν στις τουρκο-δυτικές σχέσεις ώστε να μην περιθωριοποιηθεί από τον ενισχυόμενο ρόλο της Ελλάδας και να λάβει ανταλλάγματα» που όπως υποστηρίζει ο διεθνολόγος «θα τον βοηθήσουν στο εσωτερικό μέτωπο και κυρίως στις εκλογές του 2023».

*O Βαγγέλης Γεωργίου είναι ερευνητής δημοσιογράφος. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το βιβλίο του «ΕΛΛΑΣ-ΕΟΚ: Εμπιστευτικό» αποκαλύπτοντας το πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ/ΕΕ μέσα από τα αρχεία του ΥΠΕΞ που έρχονται στο φως για πρώτη φορά.