Η επίσημη ανακοίνωση την Τετάρτη από τον υπουργό Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σοϊγκού για την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την κατεχόμενη πόλη της Χερσώνας, με στόχο να σχηματίσουν γραμμή άμυνας στην απέναντι όχθη του ποταμού Δνείπερου, συνιστά την τρίτη μεγάλη ρωσική υποχώρηση κατακτημένων ουκρανικών εδαφών, μετά την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου.

Η πρώτη ήταν στην περιφέρεια του Χάρκοβο και την αποχώρηση από την πόλη Ιζιούμ, η δεύτερη από το Κράσνι Λιμάν και η τρίτη – και σοβαρότερη – από την πόλη, αλλά όχι την Περιφέεια, της Χερσώνας.

Σοβαρότερη διότι η Περιφέρεια της Χερσώνας γειτνιάζει με την Κριμαία και το Κίεβο δημιουργούσε πολλά προβλήματα στην χερσόνησο μετά την προσάρτησή της στην Ρωσία το 2014, με το σημαντικότερο, την κατασκευή φραγμάτων που εμπόδιζαν τα νερά του Δνείπερου να ποτίσουν τις καλλιέργειες.

Γι’ αυτό και η κατάκτησή της ήταν από τους πρώτους ρωσικούς στόχους, όπως και συνέβη στις 2 Μαρτίου, που συνοδεύτηκε και με την ανατίναξη αυτών των φραγμάτων και την επαναφορά του νερού στα διψασμένα χωράφια της Κριμαίας.

Στρατηγική απώλεια

Όπως αναφέρουν σε ανάλυσή του οι Financial Times, εκτός από τη συμβολική της αξία ως η μόνη επαρχιακή πρωτεύουσα που κατελήφθη από τη Ρωσία στην οκτώ και πλέον μηνών εισβολή της και παρέμενε υπό την κυριαρχίας της, η Χερσώνα έχει μεγάλη αξία ως στρατηγική τοποθεσία από όπου η Ουκρανία μπορεί να αναβαθμίσει και κλιμακώσει εκ νέου την αντεπίθεσή της.

Η ευρύτερη περιοχή της Χερσώνας συνδέει την ηπειρωτική Ουκρανία με τη ρωσοκρατούμενη χερσόνησο της Κριμαίας και η πόλη βρίσκεται περίπου 100 χιλιόμετρα από τον ισθμό που παρέχει στη Ρωσία έναν στενό χερσαίο διάδρομο για τον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων της από τις μεγάλες βάσεις της εκεί.

Αυτό θα έθετε σημαντικούς δρόμους ανεφοδιασμού και μια σειρά από ρωσικές τοποθεσίες διοικητικής μέριμνας και αποθήκες πυρομαχικών, εντός εμβέλειας του συστήματος πυραύλων υψηλής ακρίβειας της Ουκρανίας που προμηθεύεται από τη Δύση, απειλώντας μια κρίσιμη οδό εφοδιασμού για τα ρωσικά στρατεύματα γύρω και μέσα στην Κριμαία.

Η Χερσώνα είναι «στρατηγικά σημαντική από στρατιωτική άποψη, καθώς μας δίνει τον έλεγχο ισχύος πυρός των δρόμων από την Κριμαία που χρησιμοποιούνται ως γραμμές ανεφοδιασμού από τους Ρώσους», δήλωσε ο Σέρχι Κουζάν, σύμβουλος στο υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας. «Θα είναι ένα πολύ μεγάλο πλήγμα για τις ρωσικές δυνάμεις».

Επιπλέον, αυτή η εγγύτητα με την Κριμαία θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει τη Ρωσία να μετατοπίζει περισσότερες δυνάμεις προς τον Νότο για να προστατεύσει την  προσαρτημένη χερσόνησο από την ουκρανική προσέγγιση, δεδομένου ότι η Κριμαία είναι εκτός κάθε σκέψης για απώλεια από τον Πούτιν, αφού συνιστά την πιο σημαντική στρατιωτική του κατάκτηση στη διακυβέρνησή του για περισσότερο από δύο δεκαετίες. Η Κριμαία είναι επίσης η έδρα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

Η Χερσώνα «είναι ο μοναδικός στόχος που πέτυχε η Ρωσία μεταξύ όλων των σχεδίων της», δήλωσε ο Ben Wallace, υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου. «Και τώρα την παράτησαν. Κάτι που πρέπει να θέτει το ερώτημα στο Κρεμλίνο: για ποιον λόγο έγιναν όλα αυτά, όλες αυτές οι χαμένες ζωές Ρώσων;».

Επικοινωνιακή απώλεια

Σε επικοινωνιακό επίπεδο το πλήγμα για τη Μόσχα είναι ακόμη μεγαλύτερο, αφού, ενώ οι πολύχρωμες πινακίδες που έστησαν οι ρωσικές δυνάμεις στη Χερσώνα καυχόνταν ότι θα ήταν μια ρωσική πόλη «για πάντα», στην πραγματικότητα, αυτό μόλις περισσότερο από οκτώ μήνες.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα και πέρα από την προπαγάνδα, οι περισσότερο παρατηρητικοί διέκριναν ήδη από το καλοκαίρι και πριν την ουκρανική αντεπίθεση του Σεπτεμβρίου σε όλο το μέτωπο, ότι η αποχώρηση από τη Χερσώνα ήταν ένα σενάριο πάνω στο τραπέζι του ρωσικού επιτελείου.

Αυτό διότι – όπως συμφωνούν και δυτικοί αναλυτές – το γεγονός ότι πίσω από την πόλη της Χερσώνας υπάρχει ο Δνείπερος, δυσκολεύει κάθε στρατό στους ελιγμούς του σε περίπτωση που χρειαστεί υποχώρηση και σε συνδυασμό με τους μαζικούς ουκρανικούς βομβαρδισμούς, από τα μέσα Οκτωβρίου ακόμη, του υδροηλεκτρικού φράγματος Καχόβσκι, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα στον Δνείπερο από τη Χερσώνα, υπήρχει ο κίνδυνος να προκληθούν πλημμύρες, οι οποίες θα επιφέρουν σημαντικές απώλειες.

Αυτό απειλεί να απομονώσει τα ρωσικά στρατεύματα στη δεξιά όχθη του Δνείπερου.

Επιπλέον, οι ρωσικές μονάδες κοντά και γύρω από τη Χερσώνα αντιμετωπίζουν δυσκολίες ανεφοδιασμού, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο επικεφαλής των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, Σεργκέι Σουροβίκιν, λόγω των χτυπημάτων του ουκρανικού πυροβολικού σε διαδρόμους μεταφοράς.

Προσεκτικοί πανηγυρισμοί

Αυτό που δυσκολεύει ακόμη και τους Ουκρανούς επιτελείς και αναλυτές – όπως και τους δυτικούς – να πανηγυρίζουν, είναι το γεγονός, ότι η Χερσώνα είναι πλέον μια πόλη – φάντασμα, αφού εκκενώθηκε, μετά από εντολή του ρωσικού στρατού, από το σχεδόν μισό του πληθυσμού της – πάνω από 110.000 άμαχοι – εδώ και αρκετές εβδομάδες, με τον περισσότερο κόσμο να κατευθύνεται στην Κριμαία, αλλά και στο υπό ρωσικό έλεγχο Ντονιέτσκ.

Φοβούνται λοιπόν αυτό που είπε ήδη δημόσια ο Μ. Ποντολιάκ, ο σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου, Β. Ζελένσκι, πως η Ρωσία μετατρέπει τη Χερσώνα σε «πόλη θανάτου» και κατηγόρησε τη Μόσχα ότι ναρκοθετεί τα πάντα εκεί, από διαμερίσματα μέχρι υπονόμους, και ότι σχεδιάζει να βομβαρδίσει τη Χερσώνα από την άλλη όχθη του Δνείπερου.

Επιπλέον Ουκρανοί και δυτικοί αξιωματούχοι εικάζουν εδώ και εβδομάδες ότι μια ρωσική απόσυρση από την πόλη ήταν επικείμενη, και έσπευσαν να στρέψουν την προσοχή στις συνέπειες της υποχώρησης αυτής για την Μόσχα, ενώ υποβαθμίζουν, όπως τονίζεται σε ανάλυση των Financial Times, τις ελπίδες ότι θα μπορούσε αυτό να πυροδοτήσει μια ταχεία ουκρανική προέλαση.

Αυτό διότι, ακόμα κι αν η Χερσώνα εκκενωθεί γρήγορα – και όχι συντεταγμένα όπως ξεκίνησε ήδη τις τελευταίες ώρες – είναι πολύ απίθανο να οδηγήσει στην καταστροφή των ρωσικών γραμμών.

Διότι, όπως τονίζει η ανάλυση των Financial Times, υποχωρώντας από την πόλη, η οποία βρίσκεται στη βορειοδυτική (ή δεξιά) όχθη του ποταμού Δνείπερου, κοντά στο δέλτα του στην Μαύρη Θάλασσα, η Ρωσία στοχεύει να ενισχύσει την άμυνά της στην άλλη πλευρά του ποταμού, όπου έχει χτίσει αμυντικές γραμμές εδώ και εβδομάδες, ενισχυμένες από φυσικές άμυνες όπως κανάλια και υγρό, ελώδες έδαφος.

Ως εκ τούτου, οι δυτικοί αξιωματούχοι αναμένουν ότι ενώ η Ουκρανία θα είναι σε θέση να ανακαταλάβει τη βορειοδυτική όχθη του Δνείπερου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου, η Ρωσία θα είναι σε θέση να κρατήσει την άλλη πλευρά, η οποία, παρεμπιπτόντως, διοικητικά ανήκει επίσης στην Περιφέρεια της Χερσώνας.

Μιλώντας σε εκδήλωση στη Νέα Υόρκη, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, Μαρκ Μίλεϊ (Mark Milley), εκτίμησε ότι η Ρωσία έχει έως και 30.000 στρατιώτες βόρεια του Δνείπερου, στην στην περιοχή της Χερσώνας και «θα τους πάρει μέρες και ίσως ακόμη και εβδομάδες για να τραβήξουν αυτές τις δυνάμεις νότια αυτού του ποταμού».

Κλειδί το «πώς»

Στρατιωτικοί αναλυτές θεωρούν ότι ο τρόπος με τον οποίο θα αποσυρθεί η Ρωσία από την Χερσώνα θα είναι το κλειδί για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Μόσχας στη νοτιοανατολική Ουκρανία.

«Εάν η Ρωσία μπορέσει να αποσύρει τις μονάδες της χωρίς μεγάλες απώλειες, πιθανότατα θα είναι σε ισχυρότερη θέση για να διατηρήσει τις υπάρχουσες γραμμές στο μέτωπο», εκτιμά ο Ρομπ Λι, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής που εδρεύει στις ΗΠΑ. «Γι’ αυτό το πώς γίνεται η απόσυρση είναι κρίσιμο».

Προς το παρόν, ο ουκρανικός στρατός δεν βιάζεται να προχωρήσει στην ανακατάληψη της Χερσώνας, φοβούμενος παγίδα.
Ουκρανοί αξιωματούχοι ζήτησαν προσοχή την Τετάρτη σχετικά με το κατά πόσο είναι αληθινή η ρωσική αποχώρηση.

Ο Ρώσος στρατηγός Σουροβίκιν, ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία είχε στην πραγματικότητα αποκρούσει επιτυχώς τις ουκρανικές επιθέσεις και είχε προκαλέσει σημαντικές απώλειες στα στρατεύματα του Κιέβου και ότι η απόσυρση θα «απελευθερώσει δυνάμεις και εξοπλισμό που θα χρησιμοποιηθεί για την ανάληψη δράσεων, συμπεριλαμβανομένων επιθετικού χαρακτήρα, σε άλλες περιοχές όπου διεξάγεται η επιχείρηση».

Πρόκειται για έναν ισχυρισμό που, πέρα από δικαιολογία, οι Ουκρανοί επιτελάρχες δεν είναι έτοιμοι να απορρίψουν εντελώς.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο Βρετανός υπουργός Άμυνας χαρακτήρισε «απόλυτα λογικό μέτρο» την αποχώρηση.

Ο δε Κουζάν εφιστά την προσοχή στο ότι, ενώ η Ρωσία έχει «ήδη αποχαιρετήσει την πόλη της Χερσώνας ως διοικητικό κέντρο» έχοντας τις προηγούμενες εβδομάδες διώξει το μη στρατιωτικό προσωπικό της, ενίσχυσε ταυτόχρονα τα στρατεύματα γύρω από την πόλη και κατά μήκος της πρώτης γραμμής στην δυτική πλευρά του Δνείπερου.

«Οι καλύτερες χερσαίες δυνάμεις τους παρέμειναν. Αλλά μετακίνησαν το πυροβολικό τους στην ανατολική πλευρά του ποταμού Ντνίπρο, από όπου μπορούν να φτάσουν στις πρώτες γραμμές», είπε ο ανώτατος αξιωματούχος στο ουκρανικό υπουργείο Άμυνας.

Ακόμη πάντως και αν η σύγκρουση στη νοτιοανατολική Ουκρανία βυθιστεί σε αδιέξοδο λόγω του επερχόμενου Χειμώνα, όπως θεωρούν ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι, η ανακατάληψη της Χερσώνας θα ενισχύσει το Κίεβο στην πίεσή του προς τις δυτικές κυβερνήσεις να αυξήσουν τις προμήθειες όπλων και πυρομαχικών, αλλά  και την οικονομική υποστήριξή τους.