Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχει πλήθος θρησκειών με τις περισσότερες εξ αυτών να περιλαμβάνουν πολλές υπό – αιρέσεις. Στόχος όλων αυτών των θρησκειών είναι να νοηματοδοτήσουν το σκοπό της ύπαρξης των ανθρώπων στον κόσμο, να εξηγήσουν τι συμβαίνει στη μεταθάνατο ζωή, καθώς και να δηλώσουν εάν υπάρχει θεός, και αν ναι πως συνδεόμαστε με αυτόν.

Και αν πιστεύετε πως η θρησκεία ανήκει στο παρελθόν και ζούμε σε μια νέα εποχή λογικής, μάλλον κάνετε λάθος. Σύμφωνα με νέα στοιχεία που παρέθεσαν σε δημοσίευμα του Guardian, το 84% του παγκόσμιου πληθυσμού ταυτίζεται με μια θρησκευτική ομάδα. Παράλληλα πολλά νέα άτομα πιστεύουν όλο και περισσότερο, παρόλο που υπάρχουν σημαντικές γεωγραφικές διακυμάνσεις.

Ειδικότερα, τα στοιχεία του 2015 δείχνουν ότι οι χριστιανοί αποτελούν τη μεγαλύτερη θρησκευτική ομάδα με 2,3 δισεκατομμύρια υποστηρικτές ή 31,2% του παγκόσμιου πληθυσμού των 7,3 δισεκατομμυρίων. Ακολουθούν οι Μουσουλμάνοι με 1,8 δισ. ή 24,1%, οι Ινδουιστές με 1,1 δισ. ή 15,1% και οι Βουδιστές με 500 εκατ. ή 6,9%.

Στη συνέχεια της λίστας έρχονται όσοι ασπάζονται πιο παραδοσιακές θρησκείες με ποσοστό 6% του συνολικού πληθυσμού, δηλαδή σχεδόν 400 εκατομμύρια και οι υποστηρικτές θρησκευτικών ομάδων που είναι λιγότερο γνωστές, όπως του Σικισμού, των Μπαχάι και του Ζαϊνισμού, που ανέρχονται σε 58.000. Σημειώνεται επίσης, ότι υπάρχουν 14 εκατομμύρια Εβραίοι στον κόσμο, δηλαδή περίπου το 0,2% του παγκόσμιου πληθυσμού, συγκεντρωμένοι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Αλλά η τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία λείπει από την παραπάνω λίστα. Το 2015, 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο (16% του παγκόσμιου πληθυσμού), δήλωσαν ότι δεν υπάγονται σε κάποια θρησκεία. Αυτό δε σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι άθεοι. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν μια ισχυρή αίσθηση πνευματικότητας ή πίστης στον Θεό ή τις καθοδηγητικές δυνάμεις, αλλά δεν ταυτίζονται με μια οργανωμένη θρησκεία ή δεν την εφαρμόζουν.

Σχεδόν όλες οι θρησκείες έχουν υποδιαιρέσεις. Οι Χριστιανοί μπορούν να είναι Ρωμαιοκαθολικοί (η μεγαλύτερη ομάδα με σχεδόν 1,3 δισεκατομμύρια υποστηρικτές), Προτεστάντες, Ανατολικοί Ορθόδοξοι, Ελληνορθόδοξοι, Αγγλικανοί ή πολλοί άλλοι υποαιρέσεις. Οι μουσουλμάνοι μπορεί να είναι Σουνίτες (πλειοψηφία), Σιίτες, Ιμπάντι, Αχμαντίγια ή Σούφι. Ο Ινδουισμός έχει τέσσερις κύριες ομάδες: τον Βαϊσναβισμό, τον Σαϊβισμό, τον Σακτισμό και τον Σμαρτισμό, ενώ υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες στον Βουδισμό. Οι Εβραίοι από τη μεριά τους μπορούν να είναι ορθόδοξοι, συντηρητικοί, μεταρρυθμιστές ή ανήκουν σε μικρότερες ομάδες.

Η γεωγραφία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη θρησκεία. Η Ασία είναι η πολυπληθέστερη περιοχή στον κόσμο, αλλά και η πιο θρησκευτική. Σήμερα φιλοξενεί το 99% των Ινδουιστών, το 99% των Βουδιστών και το 90% των λαϊκών ή παραδοσιακών θρησκειών. Η περιοχή φιλοξενεί επίσης το 76% των ανθρώπων που δεν συνδέονται με κάποια θρησκεία, 700 εκατομμύρια των οποίων είναι Κινέζοι.

Τα τρία τέταρτα των θρησκευόμενων ζουν σε μια χώρα όπου αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού, ενώ οι υπόλοιποι ζουν ως θρησκευτικές μειονότητες. Για παράδειγμα, το 97% των Ινδουιστών ζουν σε τρεις χώρες ινδουιστικής πλειοψηφίας: Ινδία, Μαυρίκιος και Νεπάλ, ενώ το 87% των χριστιανών ζουν σε 157 χώρες χριστιανικής πλειοψηφίας. Τα τρία τέταρτα των Μουσουλμάνων ζουν σε χώρες με πλειοψηφία των μουσουλμάνων. Μεταξύ των θρησκευτικά μη προσυπογραφομένων, επτά στους δέκα ζουν σε χώρες στις οποίες βρίσκονται στην πλειοψηφία τους, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Βόρειας Κορέας.

Αντίθετα, οι περισσότεροι βουδιστές (72%) ζουν ως μειονότητα στις χώρες καταγωγής τους. Υπάρχουν επτά χώρες όπου οι Βουδιστές αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού: Μπουτάν, Μιανμάρ, Καμπότζη, Λάος, Μογγολία, Σρι Λάνκα και Ταϊλάνδη.

Ποιες θρησκείες αναπτύσσονται και πού;

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ανάπτυξη της θρησκείας παρουσιάζει «πτώση» στη δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική και αυξάνεται οπουδήποτε αλλού.

Η μέση ηλικία του παγκόσμιου πληθυσμού είναι 28. Δύο θρησκείες έχουν μέση ηλικία κάτω από αυτή, οι Μουσουλμάνοι (23) και οι Ινδουιστές (26). Οι βασικές θρησκείες όπως ο χριστιανισμός, ο βουδισμός και ο ιουδαϊσμός έχουν μια μεγαλύτερη μεσαία ηλικία, δηλαδή 30, 34 και 36 αντίστοιχα.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι το Ισλάμ είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη θρησκεία στον κόσμο. Μεταξύ 2015 και 2060, οι κάτοικοι του κόσμου αναμένεται να αυξηθούν κατά 32%, αλλά ο μουσουλμανικός πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί κατά 70%. Και παρόλο που οι Χριστιανοί θα ξεπεράσουν τον γενικό πληθυσμό κατά την περίοδο εκείνη, με αύξηση κατά 34%, κυρίως λόγω της αύξησης του πληθυσμού στην Αφρική νοτίως της Σαχάρας, ο Χριστιανισμός πιθανότατα θα χάσει την πρώτη θέση στον παγκόσμιο πίνακα της θρησκείας από το Ισλάμ στα μέσα του αιώνα.

Οι Ινδουιστές αναμένεται να αυξηθούν κατά 27% και οι Εβραίοι κατά 15% κυρίως λόγω του υψηλού ποσοστού γεννήσεων μεταξύ των υπερ-ορθοδόξων, ενώ οι θρησκευτικά μη προσυπογραφόμενοι θα σημειώσουν αύξηση 3%. Αλλά αναλογικά, αυτές οι θρησκευτικές ομάδες θα είναι μικρότερες από τώρα, επειδή η «επέκταση» τους είναι χαμηλότερη από την αύξηση του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού. Οι Βουδιστές πάλι προβλέπεται ότι θα μειώσουν κατά 7% τον αριθμό τους.

Ωστόσο, πρόκειται κυρίως για γεννήσεις και θανάτους, κι όχι για κάποια θρησκευτική μετατροπή. Οι μουσουλμάνες έχουν κατά μέσο όρο 2,9 παιδιά, σημαντικά πάνω από το μέσο όρο όλων των μη μουσουλμάνων στα 2,2. Και ενώ οι χριστιανές έχουν συνολικό ποσοστό γεννήσεων 2,6, αυτό είναι χαμηλότερο στην Ευρώπη όπου οι θρησκευτικοί θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά περίπου 6 εκατομμύρια μεταξύ 2010 και 2015. Τα τελευταία χρόνια οι χριστιανοί είχαν ένα δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο των θανάτων στον κόσμο (37%).

Τα στοιχεία δείχνουν ακόμα ότι το 23% των Αμερικανών μουσουλμάνων αλλάζουν την πίστη τους, ενώ και πολλοί μουσουλμάνοι πρόσφυγες γίνονται χριστιανοί στην Ευρώπη. Παράλληλα, υπάρχει μια μεγάλη «θρησκευτική μετατόπιση» στην Κίνα και πολλοί είναι αυτοί που προβλέπουν ότι θα έχει το μεγαλύτερο χριστιανικό πληθυσμό στον κόσμο έως το 2030. Ειδικότερα, ο αριθμός των κινέζων προτεσταντών αυξήθηκε κατά μέσο όρο κατά 10% ετησίως από το 1979, σε 93 έως 115 εκατομμύρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ενώ υπάρχουν περίπου 10-12 εκατομμύρια Καθολικοί.

Αντίθετα, ο χριστιανισμός βρίσκεται σε παρακμή στη Δυτική Ευρώπη. Στην Ιρλανδία, παραδοσιακά καθολική χώρα, το ποσοστό των θρησκόληπτων μειώθηκε από 84,2% σε 78,3%  σε πέντε χρόνια, ενώ οι άθεοι σημείωσαν αύξηση κατά 71,8%.

Οι αρχαιότερες και πιο σύχρονες θρησκείες

Η παλαιότερη θρησκεία στον κόσμο θεωρείται ο Ινδουισμός, ο οποίος χρονολογείται περίπου από το 7.000 π.Χ. Ο Ιουδαϊσμός είναι ο επόμενος παλαιότερος, που χρονολογείται από το 2.000 π.Χ. και ακολουθεί ο Ζωροαστρισμός, που ιδρύθηκε επίσημα στην Περσία τον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά οι ρίζες του χρονολογούνται από το 1500 π.Χ. Ο Βουδισμός και ο Ταοϊσμός χρονολογούνται γύρω στα 500-700 π.Χ., ενώ ο κατόπιν ήρθε ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ.

Ανά καιρούς στην σύγχρονη ιστορία έχουν δημιουργηθεί διάφορες νέες θρησκείες ή αιρέσεις. Η νεότερη από αυτές (που από τους περισσότερους δεν θεωρείται επίσημη θρησκεία, αλλά περισσότερο εναλλακτική θρησκεία) είναι οι Τζεντάι, που ακολουθούν τις αρχές της πίστης από τις ταινίες Star Wars. Παρόλο που απέτυχαν στην προσπάθεια τους  να αναγνωριστούν ως θρησκευτικός οργανισμός στις δύο τελευταίες απογραφές, οι Τζεντάι ήταν η πιο δημοφιλής εναλλακτική θρησκεία με περισσότερους από 390.000 ανθρώπους (0.7% του πληθυσμού).

Ο αντίκτυπος της θρησκείας στον κόσμο

Φυσικά η θρησκεία έχει τεράστιες συνέπειες. Αρχικά, οι αμέτρητοι πόλεμοι και συγκρούσεις είχαν μια εμφανή ή συγκεκαλυμμένη θρησκευτική διάσταση σε όλη την ιστορία μέχρι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει τους ισλαμιστές εξτρεμιστές να διεξάγουν πόλεμο στη Μέση Ανατολή, τους διωγμούς των μουσουλμάνων Rohingya στη Μιανμάρ, την Μπόκο Χάραμ στη Νιγηρία και τις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των χριστιανών και Μουσουλμάνων στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Επίσης, πολλές γυναίκες και άτομα της  LGBT κοινότητας  διώκονται, βασανίζονται και δολοφονούνται στο όνομα της θρησκείας.

Παράλληλα, υπάρχει κι ο πολιτικός αντίκτυπος. Ο Τραμπ κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2016 με την συντριπτική υποστήριξη των λευκών ευαγγελικών χριστιανών, οι νομοθέτες στην Αργεντινή ψήφισαν πρόσφατα κατά της νομιμοποίησης της έκτρωσης υπό την πίεση των Καθολικών επισκόπων και του Πάπα, ενώ ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπάν, αναφέρθηκε στην ανάγκη να προστατευθεί η «χριστιανική κουλτούρα» της χώρας του για να δικαιολογήσει τις πολιτικές κατά της μετανάστευσης.

Ωστόσο, υπάρχει κι ο θετικός αντίκτυπος. Εκατομμύρια πιστοί σε όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε προγράμματα κοινωνικής δράσης για να βοηθήσουν τους φτωχούς και τους περιθωριοποιημένους. Υπάρχουν για παράδειγμα πολλές εκκλησίες, τζαμιά και συναγωγές που δραστηριοποιούνται για τη συλλογή τροφίμων, φαρμάκων ή ρουχισμού για τους άπορους και συμμετέχουν σε προγράμματα για την υποστήριξη των προσφύγων ή άλλα φιλανθρωπικά προγράμματα.

Τι συμβαίνει μετά;

Περισσότερες προκαταλήψεις και διώξεις. Οι οπαδοί των περισσότερων μεγάλων θρησκειών αναφέρουν ότι υπάρχει αύξηση της εχθρότητας και της βίας. Οι χριστιανοί έχουν εξοντωθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Μέση Ανατολή, ενώ την ίδια στιγμή ο αντισημιτισμός και η ισλαμοφοβία αυξάνονται στην Ευρώπη.

Μια από τις μεγαλύτερες αναταραχές στο θρησκευτικό τοπίο τα επόμενα χρόνια είναι πιθανότατα ο θάνατος (ή ενδεχομένως η συνταξιοδότηση) του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος είναι 81 και έχει πολλά προβλήματα υγείας. Οι προσπάθειές του να μεταρρυθμίσει το Βατικανό και την εκκλησία έχουν οδηγήσει σε μια σημαντική αντίδραση από συντηρητικές δυνάμεις, οι οποίες οργανώνουν εναντίον του και προετοιμάζονται για τη στιγμή που η θέση θα μείνει κενή.