Έτοιμοι για το άλμα από την «περιορισμένη τεχνητή νοημοσύνη» («narrow AI»)  στη «γενική τεχνητή νοημοσύνη» («general AI») υποστηρίζουν ότι βρίσκονται οι τεχνο-ιδεαλιστές, οι μηχανικοί της τεχνητής νοημοσύνης.

Τον ενθουσιασμό αυτών δεν συμμερίζονται οι σκεπτικιστές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια  φλύαρη διαφημιστική εκστρατεία. Σε κάθε όμως περίπτωση η AI είναι μια νέα παγκόσμια δύναμη που απαιτεί την προσοχή μας.

Πάντως ακόμα και ο «γερόλυκος» της αμερικανικής πολιτικής, Χένρι Κίσινγκερ, που φημιζόταν πάντα για τον κυνισμό του, έκρινε σκόπιμο να παρέμβει με άρθρο του που έχει τον δυσοίωνο τίτλο «Πώς τελειώνει ο Διαφωτισμός» και να δηλώσει άκρως ανήσυχος για το ότι οι έξυπνες μηχανές που μαθαίνουν και επικοινωνούν μόνες τους, χωρίς πλέον καμία ανθρώπινη παρέμβαση, μπορεί να εγκαινιάσουν μια τελείως νέα και επικίνδυνη φάση στην ανθρώπινη ιστορία. Επικρίνει μάλιστα τον επιστημονικό και τον τεχνολογικό κόσμο ότι σκέφτονται μόνο με τεχνικούς και οικονομικούς όρους, αλλά και τον πολιτικό κόσμο ότι ασχολείται κυρίως με τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης σε θέματα ασφάλειας, κατασκοπείας κ.α.

«Όπλα τρόμου»

Γεγονός είναι ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει τη δυνατότητα να μετασχηματίσει θεμελιωδώς την πολιτική και στρατιωτική ζωή τις επόμενες δεκαετίες. Αποδεδειγμένα, τα τελευταία χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε ένα βασικό «γρανάζι» της τεχνολογίας του πολέμου και της εθνικής ασφάλειας σ’ όλο τον κόσμο.

Το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ ετοιμάζει επενδύσεις 885 εκατ. δολαρίων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, θέλοντας να ανταγωνιστεί τις Κίνα και Ρωσία στο πεδίο της στρατιωτικής τεχνολογίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post, το πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης, γνωστό και ως «AI», θα ασκεί καθήκοντα εποπτείας και αναγνώρισης ύποπτων αντικειμένων, ενώ θα συνδράμει τις υψηλού επιπέδου επιχειρησιακές δράσεις των στρατιωτών.

Η Κίνα έχει ήδη αναπτύξει αυτόνομα υποβρύχια, τα οποία θα τεθούν σε λειτουργία στις αρχές της δεκαετίας του 2020, ενώ η Ρωσία έχει προχωρήσει στη χρηματοδότηση ερευνών για την ανάπτυξη ρομπότ.

Ενδεικτική της προοπτικής είναι η διαβεβαίωση της Google ότι δεν προτίθεται πλέον να χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για την ανάπτυξη «έξυπνων» οπλικών συστημάτων ή κατασκοπευτικών συστημάτων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Σουντάρ Πιντσάι, παρουσιάζοντας την πολιτική και τις αρχές της Google σχετικά με τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, δήλωσε ότι «θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με κυβερνήσεις και το στρατό σε πολλές άλλες περιοχές» όπως η κυβερνοασφάλεια, η έρευνα και διάσωση, η επιλογή νέου προσωπικού από το στρατό κ.α.

Η αμερικανική εταιρεία τον τελευταίο καιρό είχε δεχθεί έντονες επικρίσεις ακόμη και από 4.600 εργαζομένους της που είχαν υπογράψει σχετική διαμαρτυρία, ενάντια σε ένα συμβόλαιο που είχε συνάψει πέρυσι με το Πεντάγωνο των ΗΠΑ και το οποίο αφορά την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στο Πρόγραμμα Maven, έτσι ώστε τα στρατιωτικά drones να αναγνωρίζουν καλύτερα τους επίγειους στόχους τους.

Αλλά καθώς άλλες μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες όπως η Amazon και η Microsoft έχουν ήδη ανοίξει παρτίδες με το Πεντάγωνο, η διοίκηση της Google δύσκολα θα θελήσει να μείνει έξω από το κερδοφόρο παιγνίδι των αμυντικών προμηθειών.

Παράλληλα, το Προωθημένο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κορέας (KAIST) και η εταιρεία αμυντικού εξοπλισμού Hanwha Systems, ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές οπλικών συστημάτων στη Νότια Κορέα, ανακοίνωσαν ότι δημιουργούν ένα κοινό κέντρο ερευνών για τη σύγκλιση της έρευνας στα πεδία άμυνας και τεχνητής νοημοσύνης. Μεταξύ άλλων, στόχος είναι η ανάπτυξη «έξυπνων» και αυτόνομων συστημάτων διοίκησης και λήψης αποφάσεων, αλγορίθμων για μη επανδρωμένα υποθαλάσσια σκάφη, συστημάτων ανίχνευσης και αναγνώρισης κ.α.

Όμως 59 ακαδημαϊκοί και άλλοι ειδικοί, με επικεφαλής τον Τόμπι Γουόλς του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ, δήλωσαν ότι αρνούνται να συνεργασθούν με το KAIST, να το επισκεφθούν ή να φιλοξενήσουν επισκέπτες από αυτό, προβάλλοντας τους φόβους τους ότι επιταχύνεται η κούρσα για την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων με τη δική τους νοημοσύνη. Όπως αναφέρουν, «υπάρχουν πολλά σπουδαία πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς με την τεχνητή νοημοσύνη για να σώσει ζωές», αλλά όχι αναπτύσσοντας αυτόνομα όπλα.

Ήδη περισσότερες από 20 χώρες έχουν ζητήσει να υπάρξει καθολική απαγόρευση των ρομπότ που μπορούν να σκοτώνουν, ώστε να αποφευχθούν καταστάσεις τύπου «Εξολοθρευτής» το μέλλον. Μεταξύ άλλων, υπάρχουν ανησυχίες για την ικανότητα των φονικών ρομπότ να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις την κρίσιμη στιγμή, να δρουν με πραγματική ακρίβεια και να διακρίνουν πάντα τον φίλο από τον εχθρό. Η επιστολή των ειδικών κάνει λόγο για «όπλα τρόμου» που θα «επιτρέψουν να διεξάγεται ο πόλεμος πολύ πιο γρήγορα και σε κλίμακα μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά».

Η νοτιοκορεατική Dodaam Systems ήδη κατασκευάζει ένα πλήρως αυτόνομο αλλά στατικό ρομπότ μάχης, που μπορεί να πλήξει στόχους σε απόσταση έως τριών χιλιομέτρων. Ήδη έχει αγορασθεί, μεταξύ άλλων, από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ, ενώ έχει δοκιμασθεί και στα σύνορα με τη Βόρεια Κορέα, αλλά η εταιρεία διαβεβαίωσε ότι χρειάζεται πρώτα ένας άνθρωπος να δώσει έγκριση για να εξαπολύσει το σύστημα φονικές επιθέσεις.

«Διαβάζει» τι λέμε

Ωστόσο, ακόμη και οι πιο απόλυτοι σκεπτικιστές τροφοδοτούν την ΑΙ σχεδόν κάθε λεπτό κάθε μέρα. Κάθε αναζήτηση Google, Twitter, Facebook, Amazon είναι ένα κλικ που προκαλεί βουνά δεδομένων – περίπου 2,2 δισεκατομμύρια gigabytes παράγονται παγκοσμίως κάθε μέρα – που οι εταιρείες χρησιμοποιούν για να εκπαιδεύσουν τους αλγόριθμους τους ώστε να προβλέψουν και να μιμηθούν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Αυτό δημιουργεί έναν κύκλο: Όσο περισσότεροι χρήστες ασχολούνται με πλατφόρμες καθημερινής τεχνολογίας, τόσο περισσότερα δεδομένα συλλέγονται. Όσο περισσότερα δεδομένα συλλέγονται, τόσο περισσότερο βελτιώνεται το προϊόν. Όσο πιο ανταγωνιστικό είναι το προϊόν, τόσο περισσότεροι χρήστες και δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις θα προσελκυστούν.

Έτσι ενδεικτικά, μόλις ανακοινώθηκε ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που «διαβάζει» τα χείλη καλύτερα από τους ανθρώπους. Το πρόγραμμα ανέπτυξαν ερευνητές της Google και της βρετανικής θυγατρικής της Deep Mind, η οποία πρωτοπορεί διεθνώς στην τεχνητή νοημοσύνη.  Όπως ισχυρίζονται οι κωφοί -και οι απανταχού κατάσκοποι- θα βρουν χρήσιμο το νέο πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αφού «διαβάζει» τα χείλη των ανθρώπων εξ αποστάσεως με μεγαλύτερη ακρίβεια όχι μόνο από κάθε άλλο μέχρι σήμερα, αλλά και από τους ανθρώπους με τη σχετική εξειδίκευση.

Οι ερευνητές τροφοδότησαν το σύστημά τους με 140.000 ώρες βίντεο από το You Tube που έδειχναν ανθρώπους να μιλάνε στα αγγλικά, μαζί με τα αντίστοιχα απομαγνητοφωνημένα κείμενα. Στη συνέχεια, άφησαν το σύστημα μηχανικής μάθησης μόνο του να μάθει να «παντρεύει» τις διαφορετικές κινήσεις των χειλιών με τα αντίστοιχα φωνήματα και τελικά με τις αντίστοιχες λέξεις. Αν το νέο σύστημα τελειοποιηθεί και ενσωματωθεί σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπως τα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, μπορεί μελλοντικά να προσφέρει τη δυνατότητα ανάγνωσης των χειλιών στον καθένα (κάτι που μάλλον δεν θα αρέσει σε όλους…).

Το γεωπολιτικό σκηνικό και το ιδεολογικό πεδίο

Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του Stratfor, ο ανταγωνισμός για την υπεροχή στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι ήδη σκληρός, κυρίως μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Η Δύση νιώθει επιτακτική την ανάγκη να κρατήσει την «ευαίσθητη» αυτήν  τεχνολογία μακριά από τα χέρια των Κινέζων και η Κίνα από την άλλη έχει θέσει στόχο να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το 2030, ρίχνοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στην εκπλήρωση της αποστολής αυτής, μέσω κρατικών εταιρειών αλλά και ανταμείβοντας ολοένα και περισσότερες σχετικές νεοσύστατες επιχειρήσεις.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, από την άλλη πλευρά, αντί του κράτους που αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στη χρηματοδότηση έρευνας υψηλού κινδύνου και μεγάλης επίδρασης στις αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως και στο παρελθόν, οι ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας βρίσκονται στο κάθισμα του οδηγού.

Η ανάπτυξη της AI δημιουργεί ένα νέο ιδεολογικό πεδίο μάχης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Ήδη το αναπτυξιακό σχέδιο της Κίνας 2017 AI περιγράφει νέες ευκαιρίες για κοινωνική κατασκευή, μέσω ενός «συστήματος κοινωνικών πιστώσεων», το οποίο θα αποδίδει μια βαθμολογία βασισμένη στις καθημερινές δραστηριότητες του πολίτη, προσβλέποντας στους ιδανικούς για το κράτος πολίτες. Η ικανότητα να αξιοποιούν τα στοιχεία αναγνώρισης προσώπου και παρακολούθησης που βασίζονται σε AI για να διαμορφώσουν την κοινωνική συμπεριφορά είναι ένα ελκυστικό εργαλείο, όχι μόνο για το Πεκίνο αλλά και για άλλες πολιτικά παρανοϊκές πολιτείες. Το Πεκίνο ήδη εξαγάγει το μοντέλο του Great Firewall.

Η Ευρώπη παρακολουθεί

Η Ευρώπη και η Ρωσία σπεύδουν να καλύψουν τη διαφορά, αλλά για την ώρα αγωνίζονται για να συμβαδίσουν με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ενδεικτικά ότι όποιος κυβερνά την τεχνητή νοημοσύνη θα κυβερνήσει τον κόσμο.

Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι διοργάνωσε συνάντηση υψηλού επιπέδου για την τεχνητή νοημοσύνη με 12 εκπροσώπους ευρωπαϊκών τεκτονικών (μασονικών), ανθρωπιστικών και άλλων οργανώσεων, με αντικείμενο την αντιμετώπιση των δεοντολογικών και κοινωνικών προκλήσεων της τεχνητής νοημοσύνης και πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του αντιπροέδρου της Κομισιόν ‘Αντρους ‘Ανσιπ. Στη συνεδρίαση εξετάσθηκαν οι πιθανές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως όσον αφορά την ιδιωτική ζωή, την αξιοπρέπεια, την προστασία του καταναλωτή και την καταπολέμηση των διακρίσεων. Επίσης, εξετάσθηκε η κοινωνική διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως σχετικά με τις επιπτώσεις της στην κοινωνική ένταξη και στο μέλλον της εργασίας.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία έχει τρία σκέλη, με στόχο την αύξηση των δημόσιων και των ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, την προετοιμασία για τις επερχόμενες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές και τη διασφάλιση του κατάλληλου δεοντολογικού και νομικού πλαισίου. Η Κομισιόν θα υποβάλει, μέχρι τα τέλη του 2018, δεοντολογικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, με βάση τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Για να συμβάλει στην εκπόνηση αυτών των κατευθυντηρίων γραμμών και να διατυπώσει συστάσεις, η Επιτροπή όρισε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων με αντικείμενο την τεχνητή νοημοσύνη.

Ο μηχανικός της Microsoft Τζέιμς Γουιτάκερ, αρχιτέκτονας της διαδικτυακής πλατφόρμας Bing, πρώην συνεργάτης της Google και του FBI, είπε ότι είμαστε η πρώτη γενιά που φτιάχνει πιο έξυπνα μηχανήματα από εμάς – και ίσως αρκετά χαζή για να το κάνει.

Ο διακεκριμένος μαθηματικός, καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Επιστήμης Υπολογιστών του πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, Κωνσταντίνος Δασκαλάκης ζήτησε «να είμαστε λίγο πιο προσγειωμένοι» σχετικά με τις σημερινές δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης, για την οποία είπε ότι «έρχεται, αλλά δεν έχει έλθει ακόμη», όταν όμως αυτό συμβεί, τότε θα αλλάξει δραματικά τη ζωή μας.

Σκεφτείτε το…