Ήταν 25 Μαϊου του 2020, όταν η αστυνομία της Μινεάπολης των ΗΠΑ ειδοποιείται ότι ένας Αφροαμερικανός, ο Τζορτζ Φλόιντ, φέρεται να χρησιμοποίησε πλαστό 20δόλαρο σε μίνι μάρκετ.

Επί τόπου σπεύδουν τέσσερις αστυνομικοί.

Συλλαμβάνουν τον πολίτη Τζορτζ Φλόιντ και παρά το γεγονός ότι δεν έφερε αντίσταση, ο ένας εκ των αστυνομικών, ο Ντέρεκ Σάβιν (λευκός) ακινητοποιεί τον Φλόιντ με το γόνατό του στον λαιμό.

Οι συνάδελφοί του προσπαθούν να απωθήσουν τον κόσμο που συρρέει με τα κινητά να βιντεοσκοπούν, ακούγοντας τον Φλόιντ να ψελλίζει στους αστυνομικούς την φράση που «σφράγισε» ακόμη ένα αστυνομικό έγκλημα, αυτή τη φορά σε δημόσια θέα, αλλά και ένα ολόκληρο κίνημα: «Δεν μπορώ να αναπνεύσω».

Χρειάστηκαν 8 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα βασανιστικής ασφυξίας για να αφήσει ο Φλόιντ την τελευταία του πνοή κάτω από την αστυνομική μπότα και να μετατραπεί σε σύμβολο μιας ολόκληρης γενιάς.

Αυτό που ακολούθησε θα καταγραφόταν στην αμερικανική συλλογική συνείδηση ως ακόμη ένα τεκμήριο συστημικής βίας, κυρίως σε βάρος του φτωχού, μη λευκού πληθυσμού.

Μαζικότατες διαδηλώσεις συγκλόνισαν τις ΗΠΑ – και όχι μόνο – ενώ το πολιτικό σύστημα ετεροκαθορίστηκε από το εν δυνάμει ακροατήριό του:

Ο τότε πρόεδρος Τραμπ διέταξε την Εθνοφρουρά να ματοκυλήσει τους δρόμους, ενώ οι Δημοκρατικοί βρήκαν την ευκαιρία να επαναλάβουν ανέξοδες υποσχέσεις.

Έναν χρόνο μετά, τον Ιούνιο του 2021, ο Σόβιν καταδικάστηκε σε κάθειρξη 22 ετών και έξι μηνών για τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ.

Μετά την ανακοίνωση της απόφασης πλήθος κόσμου βγήκε στους δρόμους της Μινεάπολης για να πανηγυρίσει.

Ο συνήγορος της οικογένειας, Μπεν Κραμπ, χαιρέτισε αμέσως την ιστορική απόφαση που, όπως είπε ο ίδιος, επιτρέπει στους οικείους του 40χρονου και στις ΗΠΑ «να κάνουν ένα βήμα παραπάνω προς τη συμφιλίωση», έπειτα από σχεδόν 1 χρόνο με αρκετές ταραχές.

Ο Τζο Μπάιντεν χαιρέτισε κι εκείνος την καταδίκη, η οποία «φαίνεται δίκαιη», ενώ σίγουρα πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση, αφού πριν από τον Ντέρεκ Σόβιν, μόνο περίπου δέκα Αμερικανοί αστυνομικοί είχαν τιμωρηθεί με ποινή εγκλεισμού για φόνους που διέπραξαν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Ωστόσο, οι οικείοι του Φλόιντ και πολλοί ακτιβιστές υπογράμμισαν πως χρειάζεται κάτι περισσότερο από μια ετυμηγορία για να υπάρξουν αλλαγές σε βάθος στη χώρα. «Θέλω να υψώσετε το ανάστημά σας και να δώσετε μάχη» για περισσότερη ισότητα, είπε ο αδελφός του, Φιλονίζ Φλόιντ.

«Αποδόθηκε Δικαιοσύνη, αλλά όχι αρκετή» σχολίασε επίσης ένας ανιψιός του Φλόντ. «Ωστόσο, θα γιορτάσω την απόφαση ενοχής ενός αστυνομικού, γιατί πάρα πολλές φορές μας σκοτώνουν και βλέπουμε να την γλιτώνουν», πρόσθεσε.

«Πόσοι αστυνομικοί έχουν καταδικαστεί στις ΗΠΑ γιατί σκότωσαν Αφροαμερικανό; Όχι αρκετοί. Αυτός (σ.σ. Σόβιν) είναι ένας από τους λίγους ή ο πρώτος» είπε ένας άλλος διαδηλωτής.

Δεν άλλαξε τίποτα

Τέσσερα χρόνια μετά, όπως τεκμηριώνει και το σχετικό αφιέρωμα του Reuters, δεν άλλαξε τίποτα.

Ο Stevante Clark ένιωσε μια αχτίδα ελπίδας όταν οι διαδηλώσεις σάρωσαν τον κόσμο το 2020 μετά τη δολοφονία του George Floyd από την αστυνομία.

Ο δικός του αδελφός, ο Stephon Clark, σκοτώθηκε από την αστυνομία του Σακραμέντο τον Μάρτιο του 2018, η οποία τον πυροβόλησε 20 φορές, στην αυλή του σπιτιού του παππού και της γιαγιάς του νεαρού μαύρου άνδρα.

Η αστυνομία δήλωσε ότι «φοβήθηκε» πως ο πιτσιρικάς είχε όπλο. Όμως διαπιστώθηκε ότι κρατούσε μόνο ένα κινητό τηλέφωνο.

Ο θάνατος του 22χρονου προκάλεσε διαμαρτυρίες και εκκλήσεις για μεταρρύθμιση.

Οδήγησε επίσης σε έναν νέο αυστηρότερο νόμο για τη χρήση βίας στην Καλιφόρνια.

Ωστόσο, δεν προέκυψε καμία συνολική αλλαγή σε εθνικό επίπεδο.

Έτσι, ο Κλαρκ πίστευε ότι η δολοφονία του Φλόιντ και πολλών άλλων μαύρων Αμερικανών από την αστυνομία το 2020 θα έφερνε επιτέλους την ουσιαστική μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης που ο ίδιος και άλλοι επιζητούσαν εδώ και χρόνια.

Αλλά ενώ ο θάνατος του Floyd έγινε μια κραυγή συσπείρωσης για φυλετική ισότητα και δικαιοσύνη, τέσσερα χρόνια αργότερα ο δρόμος προς μια συνολική μεταρρύθμιση της αστυνόμευσης δεν κατέληξε πουθενά ουσιαστικά.

Η δυναμική έχει μειωθεί και οι νομοθετικές προσπάθειες έχουν σταματήσει, αφήνοντας τις κοινότητες, τα κινήματα και τις οικογένειες που έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα απογοητευμένους.

«Δεν μπορείς να τιμήσεις τη ζωή και την κληρονομιά του Τζορτζ Φλόιντ χωρίς να περάσεις μια ολοκληρωμένη πολιτική και νομοθετική αλλαγή για να αποτρέψεις γεγονότα ανάλογα του Τζορτζ Φλόιντ», δήλωσε ο Κλαρκ στο Reuters.

«Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ήταν αρκετά επιθετική όταν πρόκειται για αυτή την κρίση – και αυτός δεν είναι μόνο ένας αγώνας των Μαύρων – είναι για όλους. Οι άνθρωποι έχουν απευαισθητοποιηθεί από τις δολοφονίες που προκαλούν οι αστυνομικοί».

Παρά το αρχικό κύμα των εκκλήσεων για αλλαγή, οι ομοσπονδιακές προσπάθειες για μια ευρεία μεταρρύθμιση ήταν ως επί το πλείστον ανεπιτυχείς.

Την Παρασκευή, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε: «Θα συνεχίσω να παροτρύνω το Κογκρέσο να στείλει στο γραφείο μου τον νόμο George Floyd Justice in Policing Act, ο οποίος διασφαλίζει τη λογοδοσία των αρχών επιβολής του νόμου».

Εκπρόσωπος της προεκλογικής εκστρατείας του Ρεπουμπλικάνου Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε στο Reuters ότι ο Τραμπ θα ακολουθήσει σκληρή προσέγγιση για τη μετανάστευση και το βίαιο έγκλημα, προσθέτοντας ότι αν επανεκλεγεί «θα αποκαταστήσει τον νόμο και την τάξη».

Ο νόμος George Floyd Justice in Policing Act – ο οποίος είχε αρχικά εισαχθεί το 2021 για να σταματήσει τις επιθετικές τακτικές επιβολής του νόμου, την κακή συμπεριφορά και τη φυλετική προκατάληψη – έχει αντιμετωπίσει επανειλημμένα εμπόδια στο Κογκρέσο και δεν έχει ακόμη προχωρήσει.

Οι προσπάθειες για την επίτευξη διακομματικής συμφωνίας για τη μεταρρύθμιση της αστυνομίας απέτυχαν το 2021, με τον Μπάιντεν να κατηγορεί τους Ρεπουμπλικάνους για την αποτυχία.

Μεταξύ των θεμάτων που συζήτησαν οι νομοθέτες ήταν οι αλλαγές στους νόμους περί «ειδικής ασυλίας» που προστατεύει τους αστυνομικούς από ορισμένες αγωγές υπερβολικής βίας.

«Ο αγώνας για Δικαιοσύνη δεν έχει ημερομηνία λήξης»

Οι ειδικοί λένε ότι ενώ οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση της ποινικής δικαιοσύνης εν μέρει τροφοδότησαν τον εκλογικό κύκλο του 2020, η αστυνόμευση είναι απίθανο να αποτελέσει κορυφαίο θέμα στις προεδρικές εκλογές του 2024.

«Άλλα ζητήματα έχουν έρθει στο προσκήνιο, ιδίως με τη σύγκρουση στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, με τη σύγκρουση στην Ουκρανία και την οικονομία», δήλωσε ο Χόρχε Καμάτσο, διευθυντής πολιτικής του Justice Collaboratory στη Νομική Σχολή του Γέιλ.

Αλλά μπορεί να είναι ένας λόγος που ο Μπάιντεν έχει ασθενέστερη υποστήριξη μεταξύ των μαύρων ψηφοφόρων, δήλωσε ο Καμάτσο, προσθέτοντας ότι οι κοινότητες των μαύρων θέλουν να δουν δράση για την αστυνόμευση.

Πρόσφατα στοιχεία δημοσκοπήσεων μιας μη κερδοσκοπικής εταιρείας δημοσκοπήσεων, της African American Research Collaborative, δείχνουν ότι οι κοινότητες των μαύρων εστιάζουν πλέον περισσότερο σε οικονομικά ζητήματα, όπως η κρίση του κόστους ζωής και οι θέσεις εργασίας.

Αφού το Κογκρέσο απέτυχε να περάσει τη νομοθεσία του Τζορτζ Φλόιντ, ο Μπάιντεν υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα τον Μάιο του 2022, το οποίο εν μέρει δημιούργησε μια νέα εθνική βάση δεδομένων για τα αστυνομικά παραπτώματα, υποχρέωσε τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες επιβολής του νόμου να ερευνούν τη χρήση θανατηφόρας βίας ή θανάτων κατά τη σύλληψη και περιόρισε τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες από τη χρήση τακτικών «πνιγμών» και εισβολών σε σπίτια «χωρίς χτύπημα».

Ακόμα μία ημέρα πριν από την επέτειο του θανάτου του Φλόιντ, ο βετεράνος υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων αιδεσιμότατος Αλ Σάρπτον, κάλεσε το Κογκρέσο να ψηφίσει το νομοσχέδιο.

«Ο νόμος για τη δικαιοσύνη στην αστυνόμευση του Τζορτζ Φλόιντ εκπληρώνει μια υπόσχεση που δώσαμε πριν από τέσσερα χρόνια στη δική του και σε κάθε οικογένεια μαύρου άνδρα ή γυναίκας που σκοτώθηκε από την επιβολή του νόμου», δήλωσε, προσθέτοντας ότι θα εκπληρώσει αυτό για το οποίο «έχουμε περάσει δεκαετίες διαδηλώνοντας».

Μία από τις μεγαλύτερες αλλαγές που έκανε η κυβέρνηση Μπάιντεν όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της αστυνομίας, δήλωσε ο Ρασόν Ρέι, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Brookings, ήταν η ανάκληση μιας πολιτικής της εποχής Τραμπ που περιόριζε τη χρήση των αποφάσεων συναίνεσης για την αντιμετώπιση της αστυνομικής βίας.

Η Nina Patel, Ανώτερο Συμβούλιο Πολιτικής στην Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών, δήλωσε ότι «υπήρξαν επιτεύγματα όσον αφορά τη λογοδοσία της αστυνομίας, αλλά είχαν πολύ μικρότερη επιρροή από ό,τι θα θέλαμε».

Πρόσθεσε ότι οι πολιτικές σε πολιτείες όπως η Λουιζιάνα, η Αριζόνα και η Τζόρτζια δυσχεραίνουν την βιντεοσκόπηση της αστυνομίας, παρόλο που τα βίντεο των παρευρισκομένων συχνά φέρνουν στο φως περιπτώσεις βιαιοπραγιών.

«Η θέση μας είναι ότι η μεταρρύθμιση δεν είναι αρκετή», δήλωσε η Cicley Gay, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της οργάνωσης Black Lives Matter, προσθέτοντας ότι η σταδιακή μεταρρύθμιση είναι ανεπαρκής. «Ακούμε από πρώτο χέρι από πολλές οικογένειες όχι μόνο για όσα βίωσαν, αλλά και για την έλλειψη προόδου και για την αλλαγή πολιτικής».

Το Κίνημα για τις Ζωές των Μαύρων, ένα εθνικό δίκτυο περισσότερων από 150 οργανώσεων, προωθεί τώρα το νόμο The People’s Response Act, ο οποίος εισήχθη από τη βουλευτή Κόρι Μπους πέρυσι.

Το νομοσχέδιο επικεντρώνεται στην κρατική και τοπική χρηματοδότηση για «περιεκτική, ολιστική και υγειονομική προσέγγιση» στη δημόσια ασφάλεια και θα δημιουργούσε εναλλακτικές λύσεις στην αστυνομική παρέμβαση μέσω του Υπουργείου Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών.

Το νομοσχέδιο είναι πιθανό να συναντήσει σημαντική αντίσταση από τους Ρεπουμπλικανούς και τους κεντρώους Δημοκρατικούς, λένε οι ειδικοί.

Ωστόσο, οι υποστηρικτές δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν να πιέζουν.

«Οι εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο πυροδοτήθηκαν από ένα τόσο τραγικό περιστατικό που ήταν μέρος ενός μοτίβου περιπτώσεων αστυνομικών δολοφονιών, αστυνομικής βίας, στις οποίες οι κοινότητές μας εφιστούν την προσοχή και προσπαθούν να καταπολεμήσουν για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε η Amara Enyia, διευθύντρια πολιτικής και έρευνας στο Κίνημα για τις Ζωές των Μαύρων.

«Το εύρος του έργου μας δεν αφορά μόνο εμάς, αυτό είναι μέρος ενός μεγαλύτερου έργου δικαιοσύνης στο οποίο δεν υπάρχει ημερομηνία λήξης».