Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία επανέρχεται στο προσκήνιο μετά την αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσε ένας νέος συνασπισμός ανταρτών, σαρώνοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι.

Με την επίθεση, που ουσιαστικά ξεκίνησε την περασμένη Τετάρτη, για πρώτη φορά οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης καταλαμβάνουν έδαφος στο Χαλέπι από το 2016, ενεργοποιώντας εκ νέου έναν αδιέξοδο πόλεμο που επισήμως δεν έληξε ποτέ.

Στο μεταξύ, ιρακινές πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν πέρασαν στην ανατολική Συρία κατά τη διάρκεια της νύχτας της Κυριακής σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τις μαχόμενες δυνάμεις που είναι πιστές στη Δαμασκό.

Αξιωματικός του συριακού στρατού δήλωσε στο Ρόιτερς ότι οι ιρακινές παραστρατιωτικές δυνάμεις που διέσχισαν τα σύνορα είναι «νέες ενισχύσεις που αποστέλλονται για να βοηθήσουν τους συντρόφους μας στις γραμμές του μετώπου στο βορρά».

Οι Ιρακινοί μαχητές, στους οποίους περιλαμβάνονται μαχητές από τις ομάδες Κατάιμπ Χεζμπολάχ και Φατεμιγιούν, έφτασαν κοντά στην ανατολική συριακή πόλη Μπουκαμάλ κατά τη διάρκεια της νύχτας για να ενωθούν με μονάδες που έχουν ήδη αναπτυχθεί εντός της Συρίας για την υποστήριξη της Δαμασκού, σύμφωνα με το Associated Press.

Οι δυνάμεις που είναι πιστές στον πρόεδρο, Μπασάρ αλ Άσαντ, σαρώθηκαν απροσδόκητα από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας το Σαββατοκύριακο μετά από μια επίθεση στην οποία πρωτοστάτησαν ισλαμιστές μαχητές της Χαγιάτ Ταχίρ αλ-Σαμ, οι οποίοι διεκδίκησαν εκτάσεις νέων εδαφών σε ολόκληρη τη βόρεια Συρία μαζί με ομάδες ανταρτών που υποστηρίζονται από την Τουρκία.

Η εκδίωξη των δυνάμεων του συριακού στρατού από το Χαλέπι, εν μέσω αναφορών ότι οι αμυντικές τους γραμμές κατέρρευσαν μπροστά στην προέλαση, υπονόμευσε τον ήδη κατακερματισμένο έλεγχο της χώρας από τον Άσαντ, ο οποίος στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην υποστήριξη της Μόσχας και της Τεχεράνης.

Καθώς οι μάχες αναζωπυρώνονται στη βορειοδυτική Συρία με τους αντάρτες να προσπαθούν να κινηθούν νότια, οι σύμμαχοι του Άσαντ προσπάθησαν να ενισχύσουν την υποστήριξη προς τη Δαμασκό, τροφοδοτώντας έναν ήδη πολυετή πόλεμο δι’ αντιπροσώπων.

Η ξαφνική απώλεια του Χαλεπιού

Η ξαφνική απώλεια του Χαλεπιού άφησε τον Άσαντ και τους περιφερειακούς εταίρους του, καθώς και τους αντιπάλους τους, να προσπαθούν να προσαρμοστούν στην ξαφνική αλλαγή των ισορροπιών.

Μετά τη συνάντησή του με τον Άσαντ στη Δαμασκό το βράδυ της Κυριακής, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί, χαρακτήρισε τις συνομιλίες τους «χρήσιμη, ειλικρινή και φιλική» συζήτηση, προσθέτοντας ότι ο Σύρος πρόεδρος είχε «αξιοθαύμαστο θάρρος και πνεύμα».

Ο Ιρακινός πρωθυπουργός, Μοχάμεντ Σία αλ Σουντάνι, συζήτησε επίσης τις ξαφνικές αλλαγές στη Συρία με τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα Β΄, λέγοντάς του ότι: «Η ασφάλεια και η σταθερότητα της Συρίας είναι στενά συνδεδεμένες με την εθνική ασφάλεια του Ιράκ και διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην περιφερειακή ασφάλεια», σύμφωνα με το γραφείο του.

Ο Αραγκτσί έφτασε στην Άγκυρα για συνομιλίες με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, νωρίς το πρωί της Δευτέρας. Η Άγκυρα είχε προηγουμένως κάνει δημόσια ανοίγματα προς τη Δαμασκό σε μια προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων, ενώ υποστηρίζει ομάδες ανταρτών κατά μήκος των βόρειων συνόρων της Συρίας.

«Δεν θέλουμε να δούμε κλιμάκωση του εμφυλίου πολέμου στη Συρία», δήλωσε ο Φιντάν μετά τη συνάντησή τους, υποστηρίζοντας ότι το συριακό καθεστώς στη Δαμασκό πρέπει να «συμφιλιωθεί με τον ίδιο του το λαό και τη νόμιμη αντιπολίτευση».

Πρόσθεσε ότι η Άγκυρα δεν θέλει να δει περαιτέρω εκτοπισμό αμάχων και ότι «η ροή των προσφύγων πρέπει να σταματήσει και να αντιστραφεί».

Το υπουργείο Άμυνας στη Δαμασκό δήλωσε ότι έχει αναπτύξει στρατιωτικές ενισχύσεις στη Χάμα και σε άλλα σημεία αιχμής καθώς προσπαθούν να οργανώσουν αντεπίθεση, εν μέσω αναφορών για περαιτέρω συριακές και ρωσικές αεροπορικές επιδρομές στην Ιντλίμπ, το κέντρο ελέγχου της Χαγιάτ Ταχίρ αλ-Σαμ.

Η συριακή πολιτική άμυνα, γνωστή ως Λευκά Κράνη, δήλωσε ότι η Δαμασκός πραγματοποίησε αρκετές επιδρομές σε γειτονιές στο Ιντλίμπ, σκοτώνοντας πέντε αμάχους και τραυματίζοντας άλλους 30. Με τους μαχητές της ισλαμιστικής αντιπολίτευσης να ελέγχουν πλέον το Χαλέπι, τα Λευκά Κράνη δήλωσαν ότι έχουν επεκτείνει τις προσπάθειες διάσωσης εκεί μετά τα συριακά και ρωσικά πλήγματα στην πόλη.

Παρά τις αεροπορικές επιδρομές που πλήττουν περιοχές του Χαλεπιού και του Ιντλίμπ, τα Λευκά Κράνη δήλωσαν ότι είχαν επίσης διευρύνει τις επιχειρήσεις τους για να προσπαθήσουν να βοηθήσουν δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένους να επιστρέψουν στα σπίτια τους σε όλη τη βορειοδυτική Συρία, ενώ προειδοποίησαν τους ανθρώπους να μην επιστρέψουν σε περιοχές που βομβαρδίζονται.

«Η υποστήριξη της επιστροφής των βίαια εκτοπισμένων Σύρων στα σπίτια τους είναι μία από τις κορυφαίες προτεραιότητές μας», ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους.

Η Οουμπάντα Αλβάν, εκπρόσωπος των Λευκών Κράνων, δήλωσε ότι είχαν υποστηρίξει την προσοχή κατά την επιστροφή τους λόγω διάσπαρτων πυρομαχικών που δεν έχουν ακόμα εκραγεί – παραμένουν δηλαδή ενεργά.

«Οι ομάδες μας εργάζονται για να καθαρίσουν και να ασφαλίσουν τις περιοχές μετά από επιθέσεις, αλλά φυσικά με τόσες πολλές επιθέσεις που έχουν λάβει χώρα, είναι [οι νάρκες] διασκορπισμένες», είπε.

Ο Φουάντ, καθηγητής πανεπιστημίου που ζει στο δυτικό Χαλέπι και ζήτησε ψευδώνυμο για την ασφάλειά του, είπε ότι οι νέοι κυβερνήτες του Χαλεπιού ζήτησαν από τους ανθρώπους να παραμείνουν στα σπίτια τους «για την ασφάλειά τους και για να προστατεύσουν την περιουσία τους … οι άνθρωποι είχαν τη δυνατότητα να βγουν έξω για να πάρουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης».

«Άκουσα ότι έδωσαν διαβεβαιώσεις στους κατοίκους ότι θα είναι ασφαλείς, κάτι που είναι πραγματικά σημαντικό σε αυτό το στάδιο, καθώς ο κόσμος είναι φοβισμένος», είπε.

Αναζωπύρωση της σύγκρουσης

Στο αποκορύφωμα της Αραβικής Άνοιξης το 2011, διαδηλωτές υπέρ της δημοκρατίας κατέβηκαν στους δρόμους της Συρίας ζητώντας την απομάκρυνση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, αλλά οι διαδηλώσεις αυτές καταπνίγηκαν από τις δυνάμεις του Άσαντ.

Καθώς οι δυνάμεις του Άσαντ συνέτριψαν το φιλοδημοκρατικό κίνημα, άρχισε να σχηματίζεται μια ένοπλη αντιπολίτευση που αποτελούνταν από μικρές οργανικές πολιτοφυλακές και ορισμένους αποστάτες του συριακού στρατού.

Η αναταραχή που προέκυψε οδήγησε σε ένοπλη εξέγερση που τελικά μετατράπηκε σε έναν κατακερματισμένο εμφύλιο πόλεμο με πολλές στρατιωτικές φατρίες, υποστηριζόμενες από περιφερειακούς παράγοντες με ανταγωνιστικές ατζέντες, και τα αρχικά αιτήματα για μια νέα, πλουραλιστική διευθέτηση επισκιάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από εξτρεμιστικές τζιχαντιστικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας θυγατρικής της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους.

Η Δαμασκός χρησιμοποίησε αεροπορική υποστήριξη από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης μάχης για την ανακατάληψη του Χαλεπιού που έληξε το 2016, ενώ ο Άσαντ χρησιμοποίησε επίσης χημικά όπλα και τακτικές πολιορκίας εναντίον του ίδιου του λαού του.

Η Δαμασκός παρέμεινε εξαρτημένη από τα χερσαία στρατεύματα του Ιράν, καθώς και από την υποστήριξη των ιρακινών πολιτοφυλακών που έχουν συμμαχήσει με το Ιράν για να στηρίξουν τις εξασθενημένες δυνάμεις του συριακού στρατού στην προσπάθειά του να διατηρήσει τον έλεγχο της χώρας.

Η αναζωπύρωση της σύγκρουσης, η οποία έχει σκοτώσει περισσότερους από 300.000 νεκρούς και έχει στείλει σχεδόν 6 εκατομμύρια πρόσφυγες εκτός της χώρας, έχει επίσης ευρείες προεκτάσεις σε ολόκληρη την περιοχή και πέραν αυτής.

Το 2020, η Ρωσία και η Τουρκία συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός στην τελευταία εναπομείνασα επαρχία που κατείχε η αντιπολίτευση, την Ιντλίμπ, συμφωνώντας να δημιουργήσουν έναν διάδρομο ασφαλείας με κοινές περιπολίες.

Έκτοτε δεν υπήρξαν σημαντικές αναζωπυρώσεις, αλλά η κυβέρνηση της Συρίας δεν ανέκτησε ποτέ όλο το έδαφός της. Και όπως δείχνουν τα γεγονότα στο Χαλέπι, η ένοπλη αντίσταση δεν έπαυσε ποτέ.