To συριακό καθεστώς κατέρρευσε σε δύο εβδομάδες. Την περασμένη εβδομάδα το Χαλέπι καταλήφθηκε μέσα σε 24 ώρες και οι ισλαμιστές αντάρτες προχώρησαν σε όλη τη Συρία με ιλιγγιώδη ταχύτητα, καταλαμβάνοντας τελικά τη Δαμασκό. Πώς έγιναν όλα τόσο γρήγορα;

Η σημερινή κατάσταση αποτελεί την κορύφωση μιας σειράς παραγόντων που έχουν επηρεάσει την πολιτική και κοινωνική δομή της Συρίας τα τελευταία χρόνια.

Διαβάστε: Συρία / Μεταβατική κυβέρνηση από τους αντάρτες

Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ξεκίνησε το 2011, όταν οι διαδηλωτές ζήτησαν μεταρρυθμίσεις και δημοκρατία. Η εξέγερση αντιμετωπίστηκε με βία από το καθεστώς, οδηγώντας σε μια παρατεταμένη σύγκρουση που έχει προκαλέσει εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτεταμένες ανθρωπιστικές κρίσεις.

Παρά τις επανειλημμένες στρατιωτικές παρεμβάσεις από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η Ρωσία και το Ιράν, το καθεστώς του Άσαντ δεν έχει καταφέρει να εδραιώσει την εξουσία του, όπως στο παρελθόν.

Ένας από τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν την τρέχουσα κατάσταση είναι η οικονομική κατάρρευση της Συρίας. Σύμφωνα με τον Charles Lister, ειδικό στις συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής, η αξία του συριακού νομίσματος (λίρα) έχει καταρρεύσει, με την ισοτιμία να φτάνει από 1,150 λίρες ανά δολάριο το 2020 σε 17,500 λίρες πρόσφατα.

Η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει το 90% του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας, γεγονός που έχει εντείνει την κοινωνική αναταραχή και τη δυσφορία κατά του καθεστώτος.

Επιπλέον, η στρατηγική που ακολούθησε ο Άσαντ, να στηριχθεί στην οργανωμένη εγκληματικότητα, την παραγωγή και το εμπόριο ναρκωτικών, όπως η κατασκευή του καπταγόν, έχει αποδείξει ότι δεν είναι βιώσιμη.

Ο στρατός του Άσαντ, και ειδικότερα η 4η Ταξιαρχία που διοικείται από τον αδελφό του, Μαχέρ, έχει εμπλακεί σε αυτή τη δραστηριότητα, υπονομεύοντας την εικόνα του καθεστώτος και την υποστήριξη που έχει από τον πληθυσμό.

Σε άρθρο του στο Foreign Polisy, o Lister αναφέρει ότι οι πρόσφατες επιτυχίες των αντιπολιτευτικών ομάδων, όπως η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), οφείλονται σε ουσιαστική προετοιμασία και στην ενίσχυση των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων.

Η HTS έχει αναπτύξει νέες μονάδες και έχει χρησιμοποιήσει drones για να πλήξει στρατηγικούς στόχους, αποδεικνύοντας ότι η τακτική τους έχει εξελιχθεί σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους.

Η Τουρκία είναι ο κύριος υποστηρικτής του Συριακού Εθνικού Στρατού (SNA), μιας από τις ομάδες που συμμετέχουν στην επίθεση κατά του Ασαντ. Έδωσε το πράσινο φως για την επίθεση γιατί θέλει να αποτρέψει την ίδρυση κουρδικού κράτους. Από την άλλη πλευρά, φοβάται το νέο κύμα προσφύγων, που έχουν φτάσει σήμερα τα 300.000 άτομα.

Το βασικό όμως πρόβλημα για τον Άσαντ είναι ότι έχασε την ενεργή υποστήριξη από τη Ρωσία και το Ιράν, η προσοχή των οποίων αποσπάται από τις πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και με το Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ, που είχε επίσης σταθεί σταθερά στο πλευρό του, είναι σήμερα αποδυναμωμένη και επικεντρωμένη στις εξελίξεις στον Λίβανο.

Το 2015, την τελευταία φορά που ο Άσαντ κινδύνευσε σοβαρά, η Ρωσία έπρεπε να παρέμβει στρατιωτικά για να τον σώσει. Δεν υπάρχει τέτοιος σωτήρας σήμερα.