«Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία προκαλεί μεγάλης κλίμακας ανθρώπινο πόνο και καταστροφή όμως ένας δρόμος για την ειρήνη απαιτεί τη συμμετοχή όλων των πλευρών», αναφέρει το τελικό ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής για την Ουκρανία που διεξήχθη στην Ελβετία.

«Ο συνεχιζόμενος πόλεμος της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον της Ουκρανίας εξακολουθεί να προκαλεί μεγάλης κλίμακας ανθρώπινο πόνο και καταστροφή, και να προκαλεί κινδύνους και κρίσεις με παγκόσμιες επιπτώσεις», τονίζει η τελική διακήρυξη.

Περίπου 80 χώρες συμφώνησαν στην Ελβετία ότι ο «διάλογος ανάμεσα σε όλα τα μέρη» και ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί για να μπει τέλος στον πόλεμο που άρχισε πριν από περισσότερο από δύο χρόνια με τη ρωσική εισβολή.

Η πλειονότητα των χωρών που εκπροσωπήθηκαν στη σύνοδο κορυφής του Μπούργκενστοκ υποστήριξε την τελική διακήρυξη, στην οποία διατυπώνεται επίσης έκκληση για την επιστροφή χιλιάδων παιδιών της Ουκρανίας που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία και για μια πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου.

Όμως ούτε η Ρωσία ούτε η Κίνα εκπροσωπήθηκαν και το ανακοινωθέν δεν υποστηρίχθηκε από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Ινδία, η Νότια Αφρική, η Ταϊλάνδη, η Ινδονησία, το Μεξικό, η Βραζιλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Τα κύρια σημεία του τελικού ανακοινωθέντος

Ένας ρωσικός πόλεμος
Η Ρωσία θεωρείται υπεύθυνη ότι άρχισε αυτό τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας το Φεβρουάριο 2022 και το τελικό έγγραφο της συνόδου κορυφής αναφέρεται στις καταστροφικές συνέπειες της σύγκρουσης και καλεί για τη «συνολική» διευθέτησή της

«Ο πόλεμος της Ρωσικής Ομοσπονδίας εναντίον της Ουκρανίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, συνεχίζει να προκαλεί βάσανα στους ανθρώπους και καταστροφές σε μεγάλη κλίμακα, ενώ δημιουργεί επίσης κινδύνους και κρίσεις με παγκόσμιο αντίκτυπο», αναφέρεται στο ανακοινωθέν.

Εδαφική ακεραιότητα
Οι υπογράφουσες χώρες δηλώνουν ότι «επαναλαμβάνουν την υποστήριξή τους στις αρχές της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών, περιλαμβανομένης της Ουκρανίας, μέσα στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορά τους».

Η Ρωσία ελέγχει αυτή τη στιγμή σχεδόν 20% του ουκρανικού εδάφους, περιλαμβανομένης της Κριμαίας την οποία προσάρτησε το 2014.

Παιδιά και αιχμάλωτοι
Το έγγραφο περιλαμβάνει επίσης έκκληση για πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου και για την επιστροφή στην Ουκρανία χιλιάδων παιδιών που μεταφέρθηκαν στη Ρωσία και τα εδάφη που αυτή ελέγχει.

Το Κίεβο έχει κατηγορήσει τη Μόσχα ότι έχει απαγάγει σχεδόν 20.000 παιδιά από την αρχή της εισβολής της. Το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι τα μετέφερε για να τα προστατεύσει.

«Όλοι οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει να απελευθερωθούν μέσω μιας πλήρους ανταλλαγής», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.

«Όλα τα παιδιά της Ουκρανίας, που απελάθηκαν και μεταφέρθηκαν παρανόμως, και όλοι οι άλλοι ουκρανοί άμαχοι, που συνελήφθησαν παρανόμως, πρέπει να σταλούν πίσω στην Ουκρανία», προστίθεται.

Πυρηνική ασφάλεια
Η σύνοδος κορυφής ζητεί να τεθεί υπό τον «πλήρη και κυρίαρχο» έλεγχο της Ουκρανίας ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ρωσικό έλεγχο.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ενός μείζονος πυρηνικού ατυχήματος αφότου οι ρώσοι στρατιωτικοί κατέλαβαν αυτό το σταθμό στην αρχή του πολέμου.

«Οι ουκρανικοί πυρηνικοί σταθμοί και εγκαταστάσεις, περιλαμβανομένου του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, πρέπει να λειτουργούν με τρόπο ασφαλή υπό τον πλήρη έλεγχο της Ουκρανίας», αναφέρεται στο τελικό ανακοινωθέν.

Οι υπογράφουσες χώρες εξέφρασαν επίσης την ανησυχία τους όσον αφορά το ενδεχόμενο προσφυγής στα πυρηνικά όπλα.

«Κάθε απειλή προσφυγής και κάθε προσφυγή στα πυρηνικά όπλα μέσα στο πλαίσιο του πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη εναντίον της Ουκρανίας είναι απαράδεκτες», αναφέρεται στο κείμενο.

Επισιτιστική ασφάλεια
«Η επισιτιστική ασφάλεια δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χρησιμοποιείται σαν όπλο. Τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα πρέπει να παραδίδονται ελεύθερα και με ασφάλεια στις ενδιαφερόμενες τρίτες χώρες», αναφέρεται στο έγγραφο.

Η Ουκρανία είναι ένας από τους κύριους εξαγωγούς σιτηρών στον κόσμο, όμως η ρωσική εισβολή έχει εμποδίσει τις εξαγωγές της μέσω της Μαύρης Θάλασσας, η οποία έχει γίνει πολεμική ζώνη.

«Έχουν ουσιώδη σημασία η ελεύθερη εμπορική ναυσιπλοΐα, πλήρης και ασφαλής, όπως και η πρόσβαση στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Αζόφ», αναφέρεται.

«Οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία μέσα στα λιμάνια και κατά τον πλου τους, καθώς και εναντίον πολιτικών λιμανιών και των υποδομών τους, είναι απαράδεκτες», προστίθεται επίσης στη διακήρυξη.

Να περιληφθεί η Ρωσία
Στο έγγραφο αναφέρεται επίσης πως μελλοντικές διαπραγματεύσεις για ένα ειρηνευτικό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνουν τη Ρωσία.

«Έχουμε την πεποίθηση ότι, για να φθάσουμε στην ειρήνη, χρειάζονται η συμμετοχή και ο διάλογος όλων των μερών», αναφέρουν οι υπογράφουσες χώρες.

Οι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής «αποφάσισαν να αναλάβουν στο μέλλον συγκεκριμένα διαβήματα στους προαναφερθέντες τομείς, με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των μερών».

Μάχη για συναίνεση

Δυτικές δυνάμεις και άλλες χώρες ασκούσαν την Κυριακή πίεση προς την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία στη διάρκεια της συνόδου κορυφής που διεξάγεται στην Ελβετία, όμως ορισμένες χώρες τελικά δεν δέχτηκαν να στηρίξουν τα τελικά συμπεράσματα και δεν υπάρχει σαφήνεια για το αν συνομιλίες στο μέλλον θα περιλαμβάνουν τη Ρωσία.

Περισσότερες από 90 χώρες συμμετείχαν στις διήμερες συνομιλίες στο θέρετρο Μπούργκενστοκ των Άλπεων που διοργανώθηκαν κατόπιν επιθυμίας του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Όμως η Μόσχα, που δεν προσκλήθηκε και κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε να συμμετάσχει, χαρακτήρισε τη σύνοδο χάσιμο χρόνου και διατύπωσε αντίπαλες προτάσεις από μακριά. Η Κίνα υπήρξε άλλη μία αξιοσημείωτη απουσία.

Η διάσκεψη υπογράμμισε ωστόσο την ευρεία υποστήριξη που εξακολουθεί να απολαμβάνει η Ουκρανία από τους συμμάχους της αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός που θα έχει διάρκεια, με τις ουκρανικές δυνάμεις σε θέση άμυνας έπειτα από πρόσφατες στρατιωτικές ήττες και την καθυστέρηση της δυτικής βοήθειας. Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% της Ουκρανίας.

Προσχέδιο της τελικής διακήρυξης που είδε το Reuters αναφερόταν στη ρωσική εισβολή ως «πόλεμο» –έναν χαρακτηρισμό που απορρίπτει η Μόσχα– και καλεί για αποκατάσταση του ουκρανικού ελέγχου στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια και στα ουκρανικά λιμάνια στην Αζοφική.

Το προσχέδιο, που φέρει ημερομηνία 13 Ιουνίου, καλεί σε σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

‘Όμως σε συμφωνία με τους πιο μετρημένους δηλωθέντες σκοπούς της διάσκεψης, παραλείπει πιο σκληρά θέματα για το πώς θα μοιάζει μια μεταπολεμική διευθέτηση γα την Ουκρανία, το αν η Ουκρανία μπορεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ ή το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια αποχώρηση στρατευμάτων και από τις δύο πλευρές.

Η σύνοδος κορυφής φιλοδοξούσε επίσης να κατονομάσει τον οικοδεσπότη άλλης μίας τέτοιας συνάντησης –πιθανόν η Σαουδική Αραβία– όμως ο Νεχάμερ είπε πως είναι πολύ νωρίς για να ειπωθεί ποια μορφή μπορεί να λάβει μια τέτοια σύνοδος κορυφής και αν η Ρωσία θα είναι εκεί. Μία ακόμη ενδιάμεση διάσκεψη χωρίς τη συμμετοχή της Μόσχας μπορεί να χρειαστεί, είπε.

«Κατά τη γνώμη μου, η ανακοίνωση δεν θα υπογραφεί από όλους, επειδή και πάλι είναι ένα θέμα ειδικής επιλογής των λέξεων, όμως ακόμη και εκείνοι που δεν θα την υπογράψουν έχουν όλοι καταστήσει σαφές πως η θέση τους είναι η ίδια, ότι ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει», είπε.

«Όσο πιο πολλοί σύμμαχοι μπορούν να βρεθούν που να λένε “Τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν με αυτό τον τρόπο”, “Αυτό πάει πολύ”, “Εκείνο το παρακάνει”, τόσο αυξάνει επίσης η ηθική πίεση στη Ρωσική Ομοσπονδία», πρόσθεσε.

Το Κρεμλίνο δεν απέκλεισε μελλοντικές συνομιλίες με το Κίεβο αλλά είπε πως θα χρειαστούν εγγυήσεις ώστε να διασφαλιστεί η αξιοπιστία οιωνδήποτε διαπραγματεύσεων.

Ηγέτες μεταξύ των οποίων η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Κάμαλα Χάρις, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συναντήθηκαν στο Μπούργκενστοκ στην προσπάθεια να ενισχύσουν τη διεθνή υποστήριξη για να τελειώσει ο πόλεμος.

Πολλοί Δυτικοί ηγέτες καταδίκασαν την εισβολή και απέρριψαν τις αξιώσεις του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν σε τμήματα της Ουκρανίας ως προϋπόθεση για ειρήνη.

«Το κείμενο είναι ισορροπημένο, όλες οι θέσεις αρχών στις οποίες επέμεινε η Ουκρανία έχουν ληφθεί υπόψη», είπε ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα στους δημοσιογράφους σχετικά με την τελική ανακοίνωση που θα εκδοθεί αργότερα.

«Βέβαια… καταλαβαίνουμε πολύ καλά πως θα έρθει κάποια στιγμή που θα είναι απαραίτητο να μιλήσουμε στη Ρωσία», είπε.

«Όμως η θέση μας είναι πολύ ξεκάθαρη: Δεν θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να μιλάει τη γλώσσα των τελεσιγράφων όπως κάνει τώρα» τόνισε στη συνέχεια.

Ορισμένοι ηγέτες αναχώρησαν και οι σημερινές συνομιλίες στράφηκαν προς την επιδίωξη μιας κοινής θέσης για την πυρηνική και την επισιτιστική ασφάλεια, καθώς και την επιστροφή των αιχμαλώτων πολέμου και των παιδιών που απομακρύνθηκαν με τη βία από την Ουκρανία στη διάρκεια της σύγκρουσης.

Οι χώρες που δεν υπέγραψαν

Η Σαουδική Αραβία, η Ινδία, η Νότια Αφρική, η Ταϊλάνδη, η Ινδονησία, το Μεξικό και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν μεταξύ των χωρών που συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής για την ειρήνη στην Ουκρανία οι οποίες δεν υπέγραψαν το τελικό ανακοινωθέν, όπως δήλωσε η ελβετική κυβέρνηση.

Η Ελβετία, που φιλοξένησε τη σύνοδο κορυφής, ανέφερε πως τουλάχιστον 90 χώρες έλαβαν μέρος στις συνομιλίες, και η τεράστια πλειονότητά τους υπέγραψε το ανακοινωθέν, σύμφωνα με κατάλογο τον οποίο οι Ελβετοί διοργανωτές ανήρτησαν κατά το κλείσιμο των εργασιών.

Η Βραζιλία, που αναφέρεται στον κατάλογο των συμμετεχόντων ως “παρατηρητής”, δεν περιλαμβάνεται ούτε κι αυτή στις χώρες που υπέγραψαν το τελικό ανακοινωθέν.