Συμφωνία Χαμάς – Ισραήλ / «Τανγκό» σε λεπτό στρώμα πάγου – Χρονοδιαγράμματα, «ψιλά γράμματα», άλυτες αιτίες

Υπό εσωτερική και εξωτερική πίεση βρίσκεται ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος δήλωσε την Παρασκευή ότι η απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων θα μπορούσε να ξεκινήσει την Κυριακή, στο πλαίσιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στην Λωρίδα της Γάζας, η οποία συζητείται στο συμβούλιο ασφαλείας του Ισραήλ, την ώρα που ο ισραηλινός στρατός εξακολουθεί να χύνει άμαχο αίμα στην κατεχόμενη Παλαιστίνη.

Στα αμερικανικά «τελεσίγραφα» προς το Τελ Αβίβ για έγκριση της συμφωνίας, προστίθεται η απαίτηση του Φόρουμ Ομήρων και Αγνοούμενων Οικογενειών στο Ισραήλ, για επείγουσα συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ώστε να ψηφίσει και να εγκρίνει τη συμφωνία. «Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αναμονή μέχρι μετά το Σάββατο, πρόκειται για ζήτημα ζωής και θανάτου», δήλωσε το φόρουμ.

Ενώ, σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, δύο από τους ακροδεξιούς, υπερεθνικιστές υπουργούς της ισραηλινής κυβέρνησης απειλούν να παραιτηθούν από την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου εάν επικυρωθεί η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα.

Συνεχίζεται η γενοκτονία

Την ίδια ώρα, τουλάχιστον 113 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων 28 παιδιά και 31 γυναίκες, σε ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα μετά την ανακοίνωση της οριστικοποίησης της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, σύμφωνα με την πολιτική άμυνα του θύλακα.

Σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz υπάρχει ακόμη ένα δυνητικό εμπόδιο στην εφαρμογή της συμφωνίας, καθώς, μετά την έγκρισή, υπάρχει ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι Ισραηλινοί πολίτες μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο κατά της απελευθέρωσης των Παλαιστινίων κρατουμένων  ως μέρος της συμφωνίας.

Ωστόσο, λόγω της καθυστέρησης στην υπογραφή της συμφωνίας, η περίοδος αυτή έχει μειωθεί σε λιγότερο από μισή ημέρα.

Επειδή, όμως, μόνο Παλαιστίνιες με εγκλήματα μικρότερης βαρύτητας θα απελευθερωθούν την πρώτη ημέρα της συμφωνίας και όχι εκείνες που εκτίουν ποινές για φόνο, η περίοδος για την υποβολή αιτήσεων θα είναι τεχνικά 24 ώρες.

Η πρώτη ομάδα ομήρων που απελευθερώνονται

Σύμφωνα με ισραηλινά ΜΜΕ, οι οικογένειες των ομήρων λαμβάνουν ειδοποιήσεις για τον επικαιροποιημένο κατάλογο που επιβεβαίωσε η Χαμάς και περιλαμβάνει γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους που πρόκειται να απελευθερωθούν μετά την ομηρία τους στις 7 Οκτωβρίου.

Προσθέτουν, ότι ο κατάλογος των πρώτων ομήρων που πρόκειται να απελευθερωθούν θα αποσταλεί έως το απόγευμα του Σαββάτου.

Σημειώνουν,, επίσης, ότι ο εν λόγω κατάλογος «ευθυγραμμίζεται» με αυτόν που ενέκρινε η Χαμάς νωρίτερα αυτό το μήνα, με βάση έναν σχετικό κατάλογο που υπέβαλε το Ισραήλ πριν από μήνες.

Ωστόσο, στις οικογένειες δεν δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες κράτησης των ομήρων.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Με βάση όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής, η συμφωνία προβλέπει πως οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας δεν αναμένεται να αποχωρήσουν από τη Γάζα μέχρι να επιστραφούν όλοι οι όμηροι, αλλά θα επιτρέψουν τη μετακίνηση των κατοίκων από τη νότια Γάζα προς το βόρειο τμήμα της Λωρίδας.

Μόλις συμπληρωθούν 16 ημέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας, αναμένεται να ξεκινήσουν οι συζητήσεις για τη δεύτερη φάση, που θα οδηγήσει τελικά στην απελευθέρωση των υπόλοιπων ομήρων.

Παρά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού του Κατάρ, Μοχάμεντ Αλ Θάνι, το βράδυ της Τετάρτης ότι επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και επιστροφή των ομήρων, η υπογραφή της συμφωνίας καθυστέρησε.

Η κύρια διαφωνία που προκάλεσε την καθυστέρηση, σύμφωνα με ισραηλινές πολιτικές πηγές που μίλησαν στη Haaretz, προήλθε από την αντίθεση της Χαμάς στην άσκηση βέτο από το Ισραήλ για την απελευθέρωση επιφανών Παλαιστίνιων κρατουμένων, οι οποίοι έχουν καταδικαστεί για πολλές «δολοφονίες».

Ειδικότερα, σύμφωνα με το Associated Press:

Εάν η συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς για κατάπαυση του πυρός προχωρήσει σύμφωνα με το παρόν σχέδιο, τότε οι μάχες στη Γάζα θα σταματήσουν για 42 ημέρες και δεκάδες Ισραηλινοί όμηροι και εκατοντάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι θα απελευθερωθούν. Σε αυτή την πρώτη φάση τα ισραηλινά στρατεύματα θα αποσυρθούν στις παρυφές της Γάζας και πολλοί Παλαιστίνιοι θα μπορέσουν να επιστρέψουν σε ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια τους, καθώς θα εισρέει ανθρωπιστική βοήθεια.

Το ερώτημα είναι αν η κατάπαυση του πυρός θα επιβιώσει πέραν αυτής της πρώτης φάσης.

Αυτό θα εξαρτηθεί από ακόμη περισσότερες διαπραγματεύσεις που πρόκειται να ξεκινήσουν εντός των επόμενων εβδομάδων. Σε αυτές τις συνομιλίες, το Ισραήλ, η Χαμάς και οι διαμεσολαβητές των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το δύσκολο ζήτημα του τρόπου διακυβέρνησης της Γάζας, με το Ισραήλ να απαιτεί την εξάλειψη της Χαμάς.

Χωρίς μια συμφωνία εντός αυτών των 42 ημερών για την έναρξη της δεύτερης φάσης, το Ισραήλ θα μπορούσε να συνεχίσει την γενοκτονία στη Γάζα.

• Ανταλλαγή ομήρων με φυλακισμένους Παλαιστίνιους

Κατά την πρώτη φάση, η Χαμάς θα απελευθερώσει 33 ομήρους με αντάλλαγμα την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστινίων που είναι φυλακισμένοι από το Ισραήλ.

Την πρώτη επίσημη ημέρα της κατάπαυσης του πυρός, η Χαμάς πρέπει να απελευθερώσει τρεις ομήρους, και στη συνέχεια άλλους τέσσερις την έβδομη ημέρα.

Μετά από αυτό, θα πραγματοποιεί εβδομαδιαίες απελευθερώσεις.

• Σχέδιο της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς

ΦΑΣΗ 1: (42 ημέρες)

Η Χαμάς απελευθερώνει 33 ομήρους, συμπεριλαμβανομένων γυναικών πολιτών και στρατιωτών, παιδιών και πολιτών άνω των 50 ετών.

Το Ισραήλ απελευθερώνει 30 Παλαιστίνιους κρατούμενους για κάθε άμαχο όμηρο και 50 για κάθε γυναίκα στρατιώτη.

Παύση των μαχών, οι ισραηλινές δυνάμεις απομακρύνονται από τις κατοικημένες περιοχές στις άκρες της Λωρίδας της Γάζας.

Οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι αρχίζουν να επιστρέφουν στα σπίτια τους, περισσότερη βοήθεια εισέρχεται στη λωρίδα

ΦΑΣΗ 2: (42 ημέρες)

Διακήρυξη «βιώσιμης ηρεμίας»

Η Χαμάς απελευθερώνει τους εναπομείναντες άνδρες ομήρους (στρατιώτες και πολίτες) με αντάλλαγμα έναν αριθμό Παλαιστίνιων κρατουμένων που δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί και την πλήρη αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Λωρίδα της Γάζας.

ΦΑΣΗ 3:

Σοροί Ισραηλινών ομήρων ανταλλάσσονται με σορούς Παλαιστίνιων μαχητών.

• Εφαρμογή σχεδίου ανοικοδόμησης στη Γάζα

Επαναλειτουργία των συνοριακών διαβάσεων για την είσοδο και την έξοδο από τη Γάζα.

Το ποιοι όμηροι και πόσοι Παλαιστίνιοι θα απελευθερωθούν είναι περίπλοκο, λέει το Associated Press.

Στους 33 θα περιλαμβάνονται γυναίκες, παιδιά και άτομα άνω των 50 ετών – σχεδόν όλοι άμαχοι, αλλά η συμφωνία δεσμεύει επίσης τη Χαμάς να απελευθερώσει όλες τις εν ζωή γυναίκες στρατιώτες.

Η Χαμάς θα απελευθερώσει πρώτα τους ζωντανούς ομήρους, αλλά αν οι ζωντανοί δεν συμπληρώσουν τον αριθμό των 33, θα παραδοθούν πτώματα. Δεν κρατούνται όλοι οι όμηροι από τη Χαμάς, οπότε θα μπορούσε να αποτελέσει ζήτημα να παραδώσουν τους ομήρους και άλλες ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις.

Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 30 Παλαιστίνιες γυναίκες, παιδιά ή ηλικιωμένους για κάθε ζωντανό άμαχο όμηρο που απελευθερώνεται.

Για κάθε γυναίκα στρατιώτη που απελευθερώνεται, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 50 Παλαιστίνιους κρατούμενους, εκ των οποίων 30 που εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Σε αντάλλαγμα για τα πτώματα που θα παραδώσει η Χαμάς, το Ισραήλ θα απελευθερώσει όλες τις γυναίκες και τα παιδιά που έχει κρατήσει από τη Γάζα από τις 7 Οκτωβρίου 2023.

Δεκάδες άνδρες, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτών, θα παραμείνουν αιχμάλωτοι στη Γάζα, εν αναμονή της δεύτερης φάσης.

• Η ισραηλινή υποχώρηση και η επιστροφή των Παλαιστινίων

Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της προτεινόμενης συμφωνίας, τα ισραηλινά στρατεύματα θα αποσυρθούν σε μια νεκρή ζώνη πλάτους περίπου ενός χιλιομέτρου  μέσα στη Γάζα κατά μήκος των συνόρων της με τα κατεχόμενα από το Ισραήλ παλαιστινιακά εδάφη.

Αυτό θα επιτρέψει στους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους να επιστρέψουν στα σπίτια τους, μεταξύ άλλων στην πόλη της Γάζας και στη βόρεια Γάζα.

Με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Γάζας να έχει οδηγηθεί σε τεράστιους, άθλιους καταυλισμούς, οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν απεγνωσμένα να επιστρέψουν στα σπίτια τους, παρόλο που πολλά από αυτά καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τον ισραηλινό στρατό.

Αλλά υπάρχουν επιπλοκές. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους των διαπραγματεύσεων, το Ισραήλ επέμεινε ότι πρέπει να ελέγχει τις μετακινήσεις των Παλαιστινίων προς το βορρά για να διασφαλίσει ότι η Χαμάς δεν θα μεταφέρει όπλα πίσω στις περιοχές αυτές.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο ισραηλινός στρατός έχει αποκόψει τον βορρά από την υπόλοιπη Γάζα κρατώντας τον λεγόμενο διάδρομο Netzarim, μια ζώνη κατά μήκος της λωρίδας όπου τα στρατεύματα εκκαθάρισαν τον παλαιστινιακό πληθυσμό και εγκατέστησαν βάσεις. Αυτό τους επέτρεπε να ψάχνουν τους ανθρώπους που έφευγαν από το βορρά προς την κεντρική Γάζα και να εμποδίζουν όποιον προσπαθούσε να επιστρέψει.

Το σχέδιο που είδε το AP διευκρινίζει ότι το Ισραήλ πρέπει να εγκαταλείψει τον διάδρομο. Την πρώτη εβδομάδα, τα στρατεύματα θα αποσυρθούν από τον κύριο παράκτιο δρόμο βορρά – νότου – την οδό Ρασίντ – γεγονός που θα ανοίξει μία διαδρομή για τους Παλαιστίνιους που επιστρέφουν. Μέχρι την 22η ημέρα της κατάπαυσης του πυρός, τα ισραηλινά στρατεύματα πρέπει να εγκαταλείψουν ολόκληρο το διάδρομο.

Παρόλα αυτά, καθώς οι συνομιλίες συνεχίστηκαν την Τρίτη, ένας Ισραηλινός αξιωματούχος επέμεινε ότι ο στρατός θα διατηρήσει τον έλεγχο του Netzarim και ότι οι Παλαιστίνιοι που επιστρέφουν βόρεια θα πρέπει να περάσουν από επιθεωρήσεις εκεί, αν και αρνήθηκε να δώσει λεπτομέρειες. Ο αξιωματούχος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει τις κλειστές διαπραγματεύσεις.

Ακροδεξιές απειλές

Την Πέμπτη, ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, ανακοίνωσε ότι ο ίδιος και το κόμμα του Otzma Yehudit (σσ: «Εβραϊκή Δύναμη») θα παραιτηθούν από την Κνεσέτ (σσ: την ισραηλινή Βουλή) εάν εγκριθεί η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης των ομήρων.

«Εάν ο πόλεμος κατά της Χαμάς συνεχιστεί με πλήρη ισχύ προς την κατεύθυνση της επίτευξης των αποφασιστικών του στόχων και των στόχων που παραμένουν ανεκπλήρωτοι, θα επιστρέψουμε στην κυβέρνηση», δήλωσε ο Μπεν-Γκβιρ.

Εύθραυστη συμφωνία

Εκτός από το ότι τα στενά χρονοδιαγράμματα των φάσεων που προβλέπει η συμφωνία, το βασικό της εμπόδιο είναι ότι η πηγή του κακού, δηλαδή η ισραηλινή κατοχή παραμένει.

Υπάρχει όμως ακόμη ένας λόγος σκεπτικισμού, πιο άμεσος, που αφορά στην «μοίρα» της Γάζας.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ, Gideon Saar, ο οποίος είπε συζήτησε τις λεπτομέρειες της πρόσφατης συμφωνίας με την επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας.

«Το Ισραήλ θα πρέπει να πληρώσει ένα βαρύ τίμημα», δήλωσε στο X, χωρίς να διευκρινίσει τι συνεπάγεται αυτό.

Πρόσθεσε όμως με μεγαλύτερη σαφήνεια: «Τόνισα ότι δεν θα δεχθούμε την κυριαρχία της Χαμάς στη Γάζα μετά τον πόλεμο, η οποία θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια του Ισραήλ και θα συνέχιζε να καταστρέφει επίσης τις ζωές των ίδιων των Παλαιστινίων».