Η τουρκική λίρα υποχώρησε την Πέμπτη σε χαμηλό επίπεδο – ρεκόρ έναντι του δολαρίου, καθώς μία δήλωση αξιωματούχου της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) ερμηνεύθηκε από επενδυτές ότι αποκλείει μία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με τη Fed για την προστασία των μειωμένων συναλλαγματικών διαθεσίμων της Τουρκίας.

Η πτώση της ισοτιμίας του τουρκικού νομίσματος στις 7,25 λίρες ανά δολάρια κινήθηκε πέραν αυτής που κατεγράφη κατά τη διάρκεια της συναλλαγματικής κρίσης του 2018 και συνέχισε ένα σερί μειώσεων πέντε ημερών, καθώς η Τουρκία αντιμετωπίζει τον οικονομικό αντίκτυπο από την εξάπλωση του κορονοϊού. Στις 11.00 (ώρα Ελλάδας), η ισοτιμία διαμορφωνόταν στις 7,24 λίρες ανά δολάριο , υποχωρώντας 0,5% στη διάρκεια της ημέρας στα χαμηλά επίπεδα του Αυγούστου 2018, ενώ στις 14.10 είχε υποχωρήσει περαιτέρω στα 7,26 δολάρια. Η λίρα έχει χάσει το 18% της αξίας της φέτος υπό την πίεση της πανδημίας της COVID-19, η οποία έχει σκοτώσει 3.584 άτομα στην Τουρκία. Τα τουρκικά κρατικά ομόλογα συνέχισαν την πτώση τους καθώς η λίρα έχανε έδαφος, με την τιμή του ομολόγου που λήγει το 2030 να υποχωρεί 2,5 σεντς.

Κινούμενη προς τη δεύτερη ύφεση της οικονομίας της σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Τουρκία, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ζήτησε από τη Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες να της δοθεί πρόσβαση σε κεφάλαια, καθώς τα δικά της καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα έχουν μειωθεί σε σχεδόν 25 δισ. δολάρια από 40 δισ. δολάρια που είχαν διαμορφωθεί στη διάρκεια της φετινής χρονιάς.

Αξιωματούχος της Fed, o οποίος ρωτήθηκε χθες σχετικά με τη χορήγηση διευκόλυνσης ανταλλαγής νομισμάτων με την Τουρκία και άλλες χώρες που έχουν ανάγκη, δήλωσε ότι η αμερικανική κεντρική τράπεζα έχει τέτοιες συμφωνίες με χώρες που έχουν μία σχέση «αμοιβαίας εμπιστοσύνης» με τις ΗΠΑ και τα ανώτατα πιστωτικά πρότυπα. Τούρκος μεσίτης στην αγορά συναλλάγματος δήλωσε ότι τα σχόλια αυτά συνέβαλαν στην εξασθένιση του τουρκικού νομίσματος. «Θεωρούμε ότι η πίεση στη λίρα θα συνεχιστεί βραχυπρόθεσμα», δήλωσε.

Σε τηλεδιάσκεψη που είχε χθες με επενδυτές, ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ υπερασπίστηκε τις πολιτικές της ‘Αγκυρας, με τις οποίες αυτή απαντά στις μαζικές πωλήσεις της λίρας, λέγοντας ότι τα τουρκικά διαθέσιμα είναι παραπάνω από επαρκή, σύμφωνα με πηγές που συμμετείχαν στη τηλεδιάσκεψη. Είπε, επίσης, ότι είναι αισιόδοξος σχετικά με τη σύναψη συμφωνίας για μία γραμμή ανταλλαγής του νομίσματός της με ξένα νομίσματα, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, Οι επενδυτές, όμως, φοβούνται ότι η Τουρκία μπορεί να δυσκολευτεί να αντιμετωπίσει την ταμειακή της πίεση. «Έχουμε ήδη το ένα πόδι στην τρύπα μίας νομισματικής κρίσης», δήλωσε στέλεχος της TD Securities.

Σύμφωνα με το ‘Εθνος, Τούρκοι οικονομολόγοι που στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν, απέδωσαν την πτώση της λίρας σε κερδοσκοπική επίθεση του Λονδίνου και πιο συγκεκριμένα σε 3 τράπεζες από το Λονδίνο που άνοιξαν επιθετικές θέσεις σε λίρες Τουρκίας και αργότερα δεν μπόρεσαν  να τις κλείσουν. Δηλαδή δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε τουρκικές λίρες προς τις τουρκικές τράπεζες. Η Επιτροπή Ελέγχου Τραπεζικού Συστήματος (BDDK) απαγόρεψε σε αυτές τις τράπεζες να κάνουν swaps, δηλαδή να πωλούν λίρες σε μελλοντική ημερομηνία.

Οικονομολόγοι ωστόσο από την αντιπολίτευση εκτιμούν ότι η υποτίμηση της τουρκικής λίρας οφείλεται στην πίεση του πληθωρισμού και στα αμύθητα ποσά που πληρώνει η κυβέρνηση στις εταιρείες που κατασκεύασαν τεράστια δημόσια έργα, όπως γέφυρες, αεροδρόμια, τούνελ κλπ., ποσά τα οποία πληρώνει σε δολάρια βάσει συμφωνιών.

Οι συμβάσεις αυτές έγινα βάσει της διολίσθησης της λίρας έναντι του δολαρίου, για παράδειγμα όταν έγιναν το δολάριο ισούτο με 5 λίρες κι όχι με 7, όπως φέτος.

«Το πρόβλημα της Τουρκίας οφείλεται στις κοινοπραξίες δημοσίου ιδιωτικού τομέα με λίγα λόγια. Τα χρήματα που θα πληρώσουμε για τις γέφυρες από τις οποίες δεν περνάμε ή τα αεροδρόμια από τα οποία δεν θα πετάξουμε. Τα διόδια της γέφυρας που συνδέει την Κωνσταντινούπολη με τη Σμύρνη είναι 45 δολάρια, δηλ. 320 λίρες. Με τέτοια διόδια δεν την περνάει κανείς πλέον, επομένως το κράτος πρέπει να πληρώσει τη διαφορά στις εταιρείες κατασκευής, αλλά σε δολάρια, τα οποία δεν διαθέτει πλέον. Το ίδιο ισχύει και για το καινούριο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης», υποστηρίζει ο Ιμπραχίμ Καφετζί, κορυφαίος Τούρκος οικονομολόγος. Τον κίνδυνο η Τουρκία να πτωχεύσει επισείει ο αρχηγός του νέου κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου και πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας.

«Η Τουρκία χρειάζεται συνάλλαγμα. Και αν αυτή η ανάγκη δεν καλυφθεί, η αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας μπορεί να επιταχυνθεί και στη συνέχεια να χτυπήσει τον πληθωρισμό. Η Τουρκία μπορεί να πτωχεύσει», δηλώνει. Ο Αλί Μπαμπατζάν εκτιμά πάντως ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν είναι ο μοναδικός οργανισμός από τον οποίο θα μπορούσε η Τουρκία να δανειστεί. «Το ΔΝΤ είναι ένας οργανισμός, αλλά όχι ο μοναδικός. Υπάρχουν κι άλλοι. Αυτή τη στιγμή, αν κοιτάξουμε έξω, θα δούμε ότι υπάρχουν κι άλλες επιλογές. Η Τουρκία αυτή τη στιγμή χρειάζεται συνάλλαγμα. Μπορούμε με τους εσωτερικούς μηχανισμούς μας να καλύψουμε τις ανάγκες για τουρκική λίρα», υποστήριξε.

Για τον Ιμπραχίμ Καφετζί, ωστόσο, δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το ΔΝΤ και τη λιτότητα. «Η Άγκυρα θα πρέπει να ακολουθήσει πολιτική λιτότητας, να γίνει περικοπή δαπανών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση της Τουρκίας. Δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση, γιατί για παράδειγμα, πέρυσι ο Μπεράτ Αλμπαϋράκ (σ.σ. ΥΠΟΙΚ) είχε πει ότι θα δημιουργούνταν 2.5 εκ. νέες θέσεις εργασίας, αλλά φέτος χάθηκαν 800.000.

Η άλλη λύση είναι το ΔΝΤ, αλλά η Τουρκία δεν προσφεύγει για λόγους αρχής. Τότε να απευθυνθούμε σε γειτονικές ή φιλικές χώρες, αλλά κανένας δεν μας δίνει χρήματα, κανείς δεν μας εμπιστεύεται. Τα στοιχεία δεν δημοσιοποιούνται. Γι’ αυτό δεν πηγαίνουν στο ΔΝΤ, γιατί όλα θα έρθουν στη φόρα», αναφέρει ο Τούρκος οικονομολόγος.
Η λύση της δανειοδότησης από την Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν μπορεί να λειτουργήσει, σύμφωνα με τον Ιμπραχίμ Καφετζί. «Η αμερικανική τράπεζα FED λέει ότι θα σου δώσω χρήματα με swap. Η Τουρκία το 2018 πώλησε όλα τα αμερικανικά ομόλογα κατά τη διάρκεια της κρίσης με τον Μπράνσον και αγόρασε δολάρια. Άρα δεν μπορεί να προσφύγει στην FED».

Οι επενδύσεις θα λύσουν το πρόβλημα

Το συνάλλαγμα αλλά και το «ζεστό» χρήμα δεν μένει στην Τουρκία. Όλοι οι ξένοι πωλούν όλα τα ομόλογα και τις μετοχές και φεύγουν από τη χώρα. Σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο, Ιμπραχίμ Καφετζί, «υπάρχουν μόνο δυο επιλογές για να προστατευτεί η λίρα. Η αξία κάθε νομίσματος καθορίζεται από την παραγωγική δύναμη κάθε χώρας και από τις επενδύσεις. Δηλαδή παραγωγή με προστιθέμενη αξία. Το να πωλεί κάποιος ντομάτες και αγγούρια δεν λύνει το πρόβλημα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, μπορείς να καθορίσεις την τιμή συναλλάγματος μέσω επιτοκίων αλλά τα επιτόκια μειώθηκαν λόγω της πανδημίας. Και η άλλη λύση είναι να προσελκύσεις επενδύσεις στη χώρα σου. Ωστόσο κανείς δεν μας εμπιστεύεται».