Στην 70η θέση έπεσε η Ελλάδα στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου το 2021, χαρακτηρισμένη ως «προβληματική χώρα», σύμφωνα με τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF), υπογραμμίζοντας τις ευθύνες της ελληνικής κυβέρνησης για την οποία τονίζει ότι «επεδίωξε να ελέγξει στενά τη ροή πληροφοριών στο πλαίσιο των προσπαθειών της να αντιμετωπίσει την πανδημία του κορoνοϊού και την προσφυγική κρίση».

Όπως κάθε χρόνο εδώ και 30 έτη, έτσι και το 2021, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, συνέλλεξαν αναφορές και  συνεντεύξεις από επαγγελματίες δημοσιογράφους ώστε να αξιολογήσουν την κάθε χώρα ανάλογα με τον πλουραλισμό, την ανεξαρτησία των ΜΜΕ, το περιβάλλον και την αυτολογοκρισία, το νομοθετικό πλαίσιο, τη διαφάνεια, τις υποδομές και την κατάχρηση εξουσίας.

Σημειώνεται ότι η οργάνωση κατατάσσει τις χώρες, ως προς την ένταση του προβλήματος σε πέντε χρώματα από τις πιο ελεύθερες έως τις πιο καταπιεστικές:

• Λευκό: Kαλή κατάσταση
• Κίτρινο:Ικανοποιητική κατάσταση
• Πορτοκαλί: Προβληματική κατάσταση
• Κόκκινο: Δύσκολη κατάσταση
• Μαύρο: Πολύ σοβαρή κατάσταση

Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, εδώ και σχεδόν μια δεκαετία 2013-2021, έχει «κολλήσει» στην πορτοκαλί θέση, δηλαδή είναι προβληματική χώρα. Στη σχετική κατάταξη, η χώρα μας βρίσκεται στο νούμερο 70, πέφτοντας πέντε θέσεις μέσα σε μια χρονιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι 15 χρόνια ποριν, δηλαδή το 2008 και πριν την οικονομική κρίση η Ελλάδα βρισκόταν στο λευκό χρώμα, και στην 31η θέση.

Σε επίπεδο ΕΕ, στην κατάταξη της RSF, η Ελλάδα έρχεται τρίτη, καθώς σε χειρότερη θέση βρέθηκε μόνο η Μάλτα -κατετάγη 82η-, με τη σκιά της δολοφονίας της Ντάφνε Καρουάνα Γκαλιζία να βαραίνει εδώ και πέντε χρόνια την πολιτική σκηνή της χώρας.

Δημοσιογράφοι που «παίρνουν άδεια» για να γράψουν

Όπως αναφέρουν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, «Η ελευθερία του Τύπου υπέφερε στην Ελλάδα το 2020. Η συντηρητική κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη χορήγησε γενναιόδωρες φορολογικές ελαφρύνσεις στη διαφήμιση προς τα μέσα ενημέρωσης, αλλά επεδίωξε, άμεσα ή έμμεσα, να ελέγξει στενά τη ροή πληροφοριών στο πλαίσιο των προσπαθειών της να αντιμετωπίσει την πανδημία του κορoνοϊού και την προσφυγική κρίση».

Σχετικά με τα κονδύλια που διέθεσε η κυβέρνηση στην διαφημιστική καμπάνια για τον κορονοϊό, η οργάνωση υπογραμμίζει ότι τα ερευνητικά μέσα και τα μέσα ενημέρωσης που επικρίνουν την κυβέρνηση «είτε παραλείφθηκαν είτε τους δόθηκε ένα δυσανάλογα μικρό μερίδιο της διαφήμισης που προέκυψε από μια αμφιλεγόμενη εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού, ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ, σχετικά με τον ιό. Οι δημοσιογράφοι έπρεπε να πάρουν την άδεια της κυβέρνησης πριν κάνουν ρεπορτάζ στα νοσοκομεία, ενώ το υπουργείο Υγείας απαγόρευσε στο ιατρικό προσωπικό να μιλά στα μέσα ενημέρωσης».

Επιπλέον, από το στόχαστρο των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα δεν διέφυγε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης για τον οποίο αναφέρεται ότι «τον Φεβρουάριο του 2021, τα δημόσια τηλεοπτικά κανάλια έλαβαν εντολή να μην μεταδίδουν βίντεο που κυκλοφορούσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έδειχνε τον πρωθυπουργό να παραβλέπει τους κανόνες του lockdown».

Για το προσφυγικό

Όσον αφορά το προσφυγικό, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «η αστυνομία κατέφυγε σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Στη Λέσβο, δημοσιογράφοι δεν μπόρεσαν να καλύψουν τις συνέπειες της πυρκαγιάς στον προσφυγικό καταυλισμό στη Μόρια, ενώ μια ομάδα Γερμανών ελεύθερων επαγγελματιών συνελήφθη για λίγο, στην προσπάθειά της να καλύψει την άφιξη νέων μεταναστών. Στη Σάμο, ένα γερμανικό συνεργείο ταινιών ντοκιμαντέρ συνελήφθη χωρίς κατηγορίες και κακοποιήθηκε από την αστυνομία».

Στο σχετικό λύμα για την Ελλάδα, η οργάνωση αναφέρει ότι η κρατική τηλεόραση ελέγχεται άμεσα από τον πρωθυπουργό, «αν και το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι αυτό είναι αντισυνταγματικό» και προσθέτει ότι «τώρα εποπτεύεται από τον αναπληρωτή υπουργό του πρωθυπουργού» και «λογοκρίνει αναφορές για τους νέους καταυλισμούς μεταναστών».

«Στην Αθήνα, η αστυνομία εμπόδισε τους φωτορεπόρτερ που κάλυπταν μια εκδήλωση μνήμης στα τέλη του 2020 και προπηλάκισε έναν δημοσιογράφο για υποτιθέμενη παραβίαση των κανόνων της Covid-19, θέτοντάς τον σε κράτηση για λίγο. Υπάρχει ανησυχία για τους νέους κανόνες για την αστυνόμευση διαδηλώσεων, επειδή ορίζουν χώρους για τον Τύπο. Τον Απρίλιο του 2021, η κοινότητα των Ελλήνων δημοσιογράφων συγκλονίστηκε από τη δολοφονία του ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ».

Υπενθυμίζεται ότι αρχές του 2022, πλήθος ενώσεων και οργανώσεων εξέδωσαν ανακοινώσεις για την υπόθεση. Σε κοινή ανακοίνωσή τους, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης, η Free Press Unlimited, το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου, η Index on Censorship, η OBC Transeuropa, η RSF και το Ίδρυμα Daphne Caruana Galizia ανέφεραν πως αυτές οι ποινικές διώξεις «είναι εξαιρετικά βαριές και επισύρουν βαριές ποινές φυλάκισης. Η φύση των κατηγοριών, η σύνδεσή τους με το ερευνητικό ρεπορτάζ για τη διαφθορά και η πιθανή φυλάκιση δύο δημοσιογράφων σε ένα κράτος – μέλος της Ε.Ε. εγείρουν εύλογες ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία του Τύπου και απαιτείται εξονυχιστικός έλεγχος».