Στις 4 Απριλίου ξεκινά στην Τουρκία η δίκη των πραξικοπηματιών του 1980, στην οποία θα δικαστούν δύο, από τους εν ζωή, πρωταγωνιστές. Πρόκειται για τον 95χρονο πρώην στρατηγό Κενάν Εβρέν, επικεφαλής της στρατιωτικής χούντας που έκανε το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980, και τον τότε αρχηγό της Αεροπορίας απόστρατο πτέραρχο Ταχσίν Σαχίνκαγια.

Ads

 
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κενάν Εβρέν, αφού παρέμεινε επικεφαλής του στρατιωτικού καθεστώτος μέχρι το 1983, έγινε στη συνέχεια ο 7ος πρόεδρος της Τουρκίας.
 
Ήδη έχει διαρρεύσει το κείμενο της υπεράσπισης, στο οποίο οι κατηγορούμενοι αρνούνται την κατηγορία επειδή, όπως αναφέρουν, δεν πρόκειται για πραξικόπημα, αλλά για νόμιμη εξουσία.
 
Σύμφωνα με το κείμενο της υπεράσπισης, «η επιβολή πραξικοπήματος δεν συνιστά ποινικό αδίκημα», ενώ πρόκειται για νόμιμη εξουσία και μάλιστα «συντακτική» (Σύνταγμα 1982) και τονίζει ότι «η παραπομπή μιας συντακτικής εξουσίας σε δίκη, θα είναι σαν να δικάζεται ο επαναστάτης από έναν άλλο επαναστάτη». Εάν συμβεί αυτό, αναφέρεται στο κείμενο, «θα πρέπει να θεωρηθούν ότι δεν έχουν ισχύ όλες οι νομοθετικές, εκτελεστικές και δικαστικές πράξεις από το 1960», οπότε είχε γίνει και πάλι πραξικόπημα.
 
Οι δικηγόροι των Εβρέν και Σαχίνκαγια, υποστηρίζουν ότι το Σύνταγμα και οι νόμοι που ίσχυαν πριν από το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 «ποινικοποιούν την απόπειρα πραξικοπήματος και όχι την μερική ή ολική κατάλυση του Συντάγματος».
 
Δηλαδή, οι πραξικοπηματίες υποστηρίζουν ότι το ισχύον, πριν από το 1980, νομικό πλαίσιο απαγορεύει την απόπειρα πραξικοπήματος και όχι την επιτυχή πραγματοποίησή του. Επιπρόσθετα, τονίζουν ότι από τη στιγμή που πέτυχε το πραξικόπημα, από εκεί και πέρα τίθεται θέμα νόμιμης εξουσίας.
 
Είναι γεγονός ότι το νομικό πλαίσιο δεν ποινικοποιούσε το πραξικόπημα, αλλά την απόπειρα. Ένα από τα σημαντικά σημεία στη δίκη, αλλά και στις συζητήσεις που ήδη ξεκινούν, φαίνεται ότι θα είναι αυτή η διαφορά μεταξύ απόπειρας και πραγματοποίησης πραξικοπήματος. Αν και η νομική άποψη που τείνει να επικρατήσει τουλάχιστον στην Τουρκία είναι το ότι αν διώκεται ποινικά η απόπειρα, αυτομάτως διώκεται και το ίδιο το πραξικόπημα.
 
Οι πολιτικές διαστάσεις της δίκης είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Κι αυτό επειδή θα μπορούσε να τεθεί γενικότερο θέμα νομιμότητας στην Τουρκία, αν αντικείμενο της δίκης γίνει το καθεστώς του πραξικοπήματος.
 
Κι αυτό γιατί το ισχύον Σύνταγμα, παρά τις πολλές αναθεωρήσεις που έχει υποστεί, καθώς και πολλοί νόμοι, όπως αυτός περί πολιτικών κομμάτων και άλλοι, είναι οι εν ισχύ πράξεις του καθεστώτος του πραξικοπήματος.
 
Πέρα από τα νομικά και τα περί καθεστώτος, όμως, υπάρχει και η άλλη πλευρά που σχετίζεται με την κατασταλτική πράξη των πραξικοπηματιών, δηλαδή της περιόδου από τον Σεπτέμβριο του 1980 έως τον Νοέμβριο του 1983, οπότε διεξήχθησαν οι γενικές εκλογές.
 
Με την επιβολή του πραξικοπήματος, εκτός από την κατάργηση του Συντάγματος, το κλείσιμο της Βουλής και την απαγόρευση λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων, συνελήφθησαν συνολικά 650.000 άτομα, σε 210.000 δίκες δικάστηκαν 230.000 άτομα, ζητήθηκε η ποινή του θανάτου για 7.000 άτομα, εκ των οποίων καταδικάστηκαν οι 517, ενώ εκτελέστηκαν 50 άτομα, απολύθηκαν 30.000 δημόσιοι υπάλληλοι, αφαιρέθηκε η ιθαγένεια 14.000 πολιτών και τεκμηριώθηκε η θανάτωση 299 ατόμων στη φυλακή και άλλων 171 ατόμων κατά τα βασανιστήρια.