Ήταν Νοέμβριος του 2019. Όσο διαρκούσε η συνέντευξη με τον θρυλικό «Πέπε» Μουχίκα, τον πρώην αντάρτη Τουπαμάρος και πρόεδρο της Ουρουγουάης που έφυγε χθες από τη ζωή, έβλεπα με την άκρη του ματιού μου μια γυναίκα να απλώνει ρούχα, στο βάθος του φτωχικού αγροκτήματος.

Ads

Ο «πρόεδρος των φτωχών» φορούσε μια φόρμα αγρότη, μόλις είχε τελειώσει τις δουλειές στο αγρόκτημα του, στα περίχωρα του Μοντεβιδέο. Δεν το εγκατέλειψε άλλωστε ποτέ, καθώς εκεί έμεινε και στη διάρκεια της προεδρικής του θητείας, αρνούμενος πεισματικά να μετακομίσει στο προεδρικό Μέγαρο.

Δίπλα στο αγρόκτημα, έξω από το οποίο είναι παρκαρισμένο το τρακαρισμένο «σκαθάρι» του, βρίσκεται άλλωστε και ένα πρότυπο σχολείο το οποίο ίδρυσε και ξεκίνησε να χρηματοδοτεί την περίοδο της προεδρίας του, όταν δώριζε το 90% του μηνιαίου του μισθού σε ανάλογους σκοπούς.

Με το τέλος της συνέντευξης πιάσαμε την κουβέντα για τα οικογενειακά και η συζήτηση ήρθε στη γυναίκα του, τη Λουσία Τοπολάνσκι και την περίφημη περιπέτεια της: στη μαζικότερη απόδραση γυναικών στην ιστορία, το είχε σκάσει το 1971 από τις φυλακές της δικτατορίας μαζί με 38 αριστερές συγκρατούμενες της.

Ads

Τότε η η Λουσία ήταν αντιπρόεδρος της χώρας και τον ρώτησα πως τα πάει. « Δεν τη βλέπεις τόση ώρα; » με ρώτησε, δείχνοντας μου τη γυναίκα που άπλωνε τα ρούχα.  Η ιστορία της απόδρασης της έχει γίνει βιβλίο (JOSEFINA LICITRA, «38 ΑΣΤΕΡΙΑ, Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΌΔΡΑΣΗ ΓΥΝΑΙΚΏΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ»).

Ο Πέπε μου υπέγραψε ένα αντίγραφο με την αφιέρωση:

«Στον Στέλιο, Πατρίδα για Όλους, Χοσέ Μουχίκα, Πέπε».

Είχαμε μεταξύ των άλλων μιλήσει και για το προσφυγικό, μεταναστευτικό πρόβλημα.

Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψουν αυτόν τον υπέροχο άνθρωπο, που παρέμεινε πιστός στις ιδέες του είτε στα μπουντρούμια ή στην προεδρία. Είχε κλειστεί στην απομόνωση για 12 χρόνια (1973-85), τα περισσότερα ριγμένος σε ένα πηγάδι της χούντας(η συγκλονιστική ιστορία του έγινε ταινία με τον τίτλο «Η δωδεκάχρονη νύχτα [La noche de 12 años]» που προβλήθηκε και στην Ελλάδα).

Το 2015 αποχώρησε από την προεδρία μετά από μια εξαιρετικά επιτυχημένη θητεία: o κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 250%, η οικονομία αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς και παράλληλη αναδιανομή του πλούτου υπέρ των ασθενέστερων, ενώ έγιναν και σημαντικά βήματα στον τομέα των κοινωνικών ελευθεριών. από την νομιμοποίηση των αμβλώσεων και του γάμου ομοφυλοφίλων μέχρι την αποποινικοποίηση της χρήσης κάνναβης.

«Δεν είμαστε πιο σημαντικοί από τα σκουλήκια», συνήθιζε να λέει. Αυτή η αίσθηση της ασημαντότητάς  τον κρατούσε ασφαλή από τους αερολογίες της επίδειξης και της επιβολής που περιβάλλουν την εξουσία.

Κατείχε την υψηλότερη θέση της ιεραρχίας σε μια δημοκρατική χώρα για λίγα χρόνια, αλλά ήξερε ότι η εξουσία είναι κάτι που ασκείται ανά πάσα στιγμή και πρέπει να την ελέγχεις. Αντιλαμβανόταν τη σημασία του πολιτισμού και  τη σύγχρονη δυναμική της πολιτικής επικοινωνίας, ενστερνίστηκε βαθιά το πνεύμα της εποχής του.

Έκανε πολλά λάθη, αλλά δεν έχασε την κατεύθυνση που αναζητούσε από την εποχή που ήταν μέλος της αντάρτικης οργάνωσης των Τουπαμάρος : τον κοινωνικό μετασχηματισμό.

Αυτό είναι που το έκανε αγαπητό στην Αριστερά όλου τον πλανήτη: παρέμεινε σεμνός και πάντα υπέρ των αδυνάτων. Είναι από τους ανθρώπους που σε κάνουν υπερήφανο που είσαι Αριστερός.

Εκείνες τις μέρες της συνέντευξης προσωπικότητες και κινήσεις της Αριστεράς, τού είχαν ζητήσει να διεκδικήσει ξανά τον προεδρικό θώκο. Ήταν μία σίγουρη συνταγή για την επιτυχία της παράταξης, αλλά ο «πρόεδρος των φτωχών« πίστευε ότι έπρεπε να παραχωρήσει τη θέση του στους νεότερους.

Στη αρχή της συνέντευξης, τον ρώτησα πώς προτιμούσε να τον αποκαλώ. «Πρόεδρο», «κύριο Μουχίκα» ή τι άλλο;

«Πέπε» απάντησε αμέσως, πριν μιλήσει για την κατάσταση στη Λατινική Αμερική και τη διεθνή αριστερά, την αρχαία ελληνική δημοκρατία, τις «περιπέτειες του ελληνικού λαού» και «την Ελλάδα που στήθηκε στον τοίχο».