Σε μια περίοδο βαθιάς αβεβαιότητας και πιθανής αναταραχής εισέρχεται η Βραζιλία, σύμφωνα και με τους αναλυτές, μετά τα αποτελέσματα των εκλογών που οδηγούν σε δεύτερο γύρο και στην πιο κρίσιμη αναμέτρηση για το μέλλον της τέταρτης μεγαλύτερης δημοκρατίας στον κόσμο.

Ο κεντροαριστερός πρώην πρόεδρος Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα επιβλήθηκε μεν, αλλά με πολύ πιο ισχνή διαφορά από ό,τι προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις, στην αναμέτρησή του με τον απερχόμενο ακροδεξιό πρόεδρο Ζαΐχ Μπολσονάρο στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών που διεξήχθη χθες στη Βραζιλία και ο δεύτερος γύρος, την 30ή Οκτωβρίου, αναμένεται αμφίρροπος και τεταμένος.

Ο Λούλα εξασφάλισε το 48,4% των ψήφων, έναντι ενός 43,2% που ψήφισε τον κ. Μπολσονάρο, σύμφωνα με τα σχεδόν οριστικά αποτελέσματα, μολονότι η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, αυτή του ινστιτούτου αναφοράς Datafolha που δημοσιοποιήθηκε το Σάββατο, έδινε προβάδισμα 14 μονάδων.

«Νικήσαμε τα ψέματα» των δημοσκοπήσεων, πανηγύρισε ο ακροδεξιός πρόεδρος, δηλώνοντας αισιόδοξος για το «δεύτερο ημίχρονο» των προεδρικών εκλογών.

Και στο στρατόπεδο του Λούλα η μεταφορά που χρησιμοποιήθηκε ήταν ποδοσφαιρική: «Πρόκειται απλά για την παράταση. Μπορώ να σας πω ότι θα κερδίσουμε αυτές τις εκλογές», είπε ο κεντροαριστερός πρώην πρόεδρος.

«Ο αγώνας συνεχίζεται ως την τελική νίκη», πρόσθεσε ο άλλοτε συνδικαλιστής, 76 ετών, αφού παραδέχτηκε ότι ήλπιζε να κερδίσει την τρίτη του θητεία στον πρώτο γύρο με εμφανή την απογοήτευση στο πρόσωπό του όταν ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα.

«Έκπληξη» και «αβεβαιότητα»

Πρόκειται για «έκπληξη, ο Μπολσονάρο έλαβε περισσότερες ψήφους από ό,τι αναμενόταν, ιδίως στο Σαν Πάουλου και στο Ρίο ντε Ζανέιρο, τις δύο μεγαλύτερες πολιτείες της χώρας», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Πάουλου Καλμόν, πολιτολόγος στο πανεπιστήμιο της Μπραζίλιας.

«Στον δεύτερο γύρο, η κούρσα για την προεδρία παραμένει ανοικτή και προαναγγέλλεται πολύ αμφίρροπη. Ο Μπολσονάρο εξακολουθεί να έχει πιθανότητες να επανεκλεγεί», πρόσθεσε.

Το χθεσινό αποτέλεσμα «ενισχύει την αβεβαιότητα», έκρινε ο Μάικλ Σίφτερ του πανεπιστημίου Τζόρτζταουν.

Οι Βραζιλιάνοι φάνηκαν πολύ λιγότερο από ό,τι προβλεπόταν να έχουν πρόθεση να τιμωρήσουν τον 67χρονο απερχόμενο πρόεδρο για την άρνησή του μπροστά την πανδημία του νέου κορονοϊού (πάνω 685.000 νεκροί), την οικονομική κρίση στη χώρα όπου πάνω από 30 εκατομμύρια υποφέρουν από την πείνα και τις άλλες κρίσεις που σημάδεψαν ανεξίτηλα όλη τη θητεία του.

Έτσι, ως την 30ή Οκτωβρίου, ο ακροδεξιός ηγέτης θα έχει την ευκαιρία να ηλεκτρίσει τους οπαδούς του στους δρόμους και να αναζητήσει νέα ορμή.

Ο «μπολσοναρισμός»

«Είναι ο μπολσοναρισμός αυτός που κέρδισε τον πρώτο γύρο», συνόψισε η Μπρούνα Σάντους του Brazil Institute στο Κέντρο Ουίλσον της Ουάσινγκτον.

Η χώρα οδεύει στον δεύτερο γύρο «σε περιβάλλον εξαιρετικά πολωμένο», στον οποίο οι ψηφοφόροι της γερουσιάστριας Σιμόνι Τέμπετ (κεντροδεξιά, 4% των ψήφων) και του Σίρου Γκόμες (κεντροαριστερά, 4% των ψήφων), ή με άλλα λόγια «σχεδόν οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι», θα είναι αυτοί «που θα κρίνουν ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος», εκτίμησε η ίδια.

Στο στρατόπεδο των υποστηρικτών του Λούλα, η Βιβιάνε Λαουρεάνου ντα Σίλβα, δημόσια λειτουργός, 36 ετών, παραμένει πεπεισμένη: «Η εκστρατεία θα είναι δύσκολη, αλλά ο Λούλα θα κερδίσει στον δεύτερο γύρο».

Δεδομένου, ωστόσο, του ιστορικού του Μπολσονάρο να αμφισβητεί το εκλογικό σύστημα της Βραζιλίας, έχει απειλήσει επανειλημμένα πως δεν επρόκειτο να αναγνωρίσει το αποτέλεσμα εάν έχανε και εκφράζονταν φόβοι για βίαια επεισόδια, να στρατολογεί στρατό στις προσπάθειές του και να υπονομεύει τους θεσμούς της χώρας, αναλυτές και ειδικοί προειδοποιούν ότι η συνεχιζόμενη επιρροή του είναι ανησυχητικό σημάδι για το μέλλον της τέταρτης μεγαλύτερης δημοκρατίας στον κόσμο.

«Οι πιθανότητες φαίνονται πολύ πιο ζοφερές για τη βραζιλιάνικη δημοκρατία αυτή τη στιγμή από ό,τι πριν από 24 ώρες», έγραψε στο Twitter ο Φιλίπε Καμπαντέ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς. «Ο Μπολσονάρο θα έχει μια πραγματική ευκαιρία να κερδίσει τον δεύτερο γύρο και σε αυτή την περίπτωση είμαστε σε μεγάλο πρόβλημα».

«Μου αρέσει η εκστρατεία. Και έχουμε 28 μέρες ακόμα. Μου αρέσει να κάνω ράλι», έγραψε στο Twitter ο Λούλα. «Θα είναι η πρώτη ευκαιρία να έχουμε πρόσωπο με πρόσωπο συζήτηση με τον σημερινό πρόεδρο. Για να μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις μεταξύ της Βραζιλίας που έχτισε και της Βραζιλίας που χτίσαμε».

Αλλά η ισχυρή απόδοση του Μπολσονάρου την Κυριακή υποδηλώνει ότι μπορεί να άφησε μόνιμο σημάδι στην πολιτική σκηνή της Βραζιλίας, ανεξάρτητα από το ποιος θα θριαμβεύσει στον δεύτερο γύρο.

Εξάλλου, πολυάριθμοι μπολσοναριστές υποψήφιοι, ανάμεσά τους πρώην υπουργοί του, εξελέγησαν στο Κογκρέσο.

Ο πολύ αμφιλεγόμενος Χικάρντου Σάλες, που βάραιναν υποψίες πως ενεχόταν σε κύκλωμα λαθρεμπορίου ξυλείας στον Αμαζόνιο όταν ήταν υπουργός Περιβάλλοντος, εξασφάλισε για παράδειγμα βουλευτική έδρα.

Ο Κλαούντιου Κάστρου, σύμμαχος του αρχηγού του κράτους στο Ρίο ντε Ζανέιρο, επανεξελέγη κυβερνήτης της πολιτείας από τον πρώτο γύρο.

«Ανεξάρτητα από το ποιος κερδίσει την προεδρία, ο Μπολσοναρισμός θα είναι πολύ ζωντανός στο Κογκρέσο και τη Γερουσία», έγραψε στο Twitter ο Όλιβερ Στούνκελ, αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Ίδρυμα Getúlio Vargas στο Σάο Πάολο. «Αν ο Λούλα κερδίσει, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σκληρή αντίσταση».

«Δημοκρατική ωριμότητα»

Ο Λούλα συμμετέχει στην έκτη του κούρσα για την προεδρία, 12 χρόνια αφότου εγκατέλειψε την εξουσία με ποσοστό δημοτικότητας στη στρατόσφαιρα (87%).

Αλλά δυσκολεύτηκε να απαλλαχτεί από τη ρετσινιά της διαφθοράς μετά την καταδίκη του στο πλαίσιο του σκανδάλου «Πλύσιμο αυτοκινήτου εξπρές» και τη φυλάκισή του για 18 μήνες προτού οι καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος του να ακυρωθούν ή να παραγραφούν από το Ανώτατο Δικαστήριο.

«Η βραζιλιάνικη κοινωνία επέδειξε μεγάλη δημοκρατική ωριμότητα», έκρινε ο πρόεδρος του Ανώτατου Εκλογοδικείου (TSE) ανακοινώνοντας το αποτέλεσμα.

«Συγχαίρουμε τον βραζιλιάνικο λαό και τους θεσμούς της χώρας για τον επιτυχή πρώτο γύρο των εκλογών», ανέφερε μέσω Twitter ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, δηλώνοντας «πεπεισμένος» πως «ο δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί με το ίδιο ειρηνικό πνεύμα».

Κινητοποιήθηκαν πάνω από 500.000 μέλη των δυνάμεων επιβολής της τάξης για να εγγυηθούν την ασφάλεια του πρώτου γύρου των εκλογών, που παρακολούθησαν δεκάδες ξένοι παρατηρητές.

Εκτός των άλλων, πάντως, μια νίκη του Μπολσονάρο θα είχε και καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες, καθώς η θητεία του σημαδεύτηκε και από την καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.