Η ισραηλινή επίθεση στο τουρκικό πλοίο Mavi Marmara μοιάζει να έχει φέρει τον Τούρκο πρωθυπουργό Tayyip Erdogan σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Μοιάζει να αναμετριέται όχι μόνο με την διακυβέρνηση της Ουάσινγκτον αλλά και με τον επί μακρόν υποστηρικτή του Fethullah Gulen, τον ισλαμιστή κήρυκα που ζει στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ για τα τελευταία 10 χρόνια.

Του ανταποκριτή μας στην Τουρκία, Niyazi Dalyanci

Ο Gulen, στην συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε σε κρίσιμο χρόνο στην The Wall Street Journal, στις 4 Ιουνίου, εξέφρασε την αποδοκιμασία του για τον τρόπο που διεξήχθη η ανθρωπιστική επιχείρηση. «Αυτό που είδα δεν ήταν όμορφο, ήταν άσχημο» είπε ο Gulen στην WSJ. Πρόσθεσε ότι η αποτυχία εκ μέρους των διοργανωτών της ανθρωπιστικής επιχείρησης να επιτύχουν τη συμφωνία του Ισραήλ πρωτού παραδώσουν ανθρωπιστική βοήθεια είναι «σημείο εναντίωσης σε εξουσία, και δεν θα οδηγήσει σε άκαρπα ζητήματα».

Το κίνημα Gulen, όπως αποκαλείται στην Τουρκία, διοικεί μια αυτοκρατορία περίπου 500 σχολείων σε Ασία, Αφρική και ακόμα και Ευρώπη ενώ έχει επίσης ένα ισχυρό όμιλο μέσων ενημέρωσης που περιλαμβάνει καθημερινές εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικά κανάλια. Κορυφαίοι Τούρκοι διανοούμενοι, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι συμμετέχουν σε σεμινάρια και συναντήσεις που διοργανώνουν οργανώσεις που συνδέονται με το κίνημα. Το 2008 ο Gulen απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες ήταν επικεφαλής μιας οργάνωσης που επιδίωκε να θεμελιώσει ένα Ισλαμικό κράτος στην Τουρκία.

Τα σχόλια του Gulen πρέπει να έρχονται ως έκπληξη για τον Erdogan και τους συναδέλφους του στην ηγεσία του κυβερνώντος Κόμματος της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) οι οποίοι επέκριναν την διακυβέρνηση Ομπάμα για το ότι δεν καταδίκασε σφόδρα το Ισραήλ για την επίθεση. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ahmet Davutoglu εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του στον Τύπο, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία του με την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Hillary Clinton, λέγοντας «με ανοιχτές κουβέντες, η χθεσινή δήλωση της Ουάσινγκτον δεν μας ικανοποίησε. Αναμένουμε ανοιχτή καταδίκη».

Στη συνέντευξή του στην WSJ, ο Gulen δεν δίστασε να διατυπώσει αμφιβολίες για την IHH, την ισλαμική φιλανθρωπική οργάνωση που σχεδίασε τον αποκαλούμενο «Στολίσκο της Ελευθερίας της Γάζας». Ο Gulen είπε στην WSJ ότι μόλις πρόσφατα άκουσε για την IHH, η οποία δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες, σύμφωνα με την εφημερίδα, και είπε: «δεν είναι εύκολο να πει κανείς αν είναι πολιτικοποιημένη ή όχι». Προχώρησε ακόμα παραπέρα προσθέτοντας ότι η απόδοση ευθύνης για την Ισραηλινή αιματηρή επίθεση που άφησε 9 Τούρκους νεκρούς καλύτερα είναι να αφεθεί στα Ηνωμένα Έθνη.

Τα σχόλια του Gulen είναι αντίθετα στην ατμόσφαιρα που κυριαρχεί ειδικά στους κύκλους της Τουρκικής κυβέρνησης όπου διεξάγεται σε υψηλούς τόνους διάλογος περί αιτίας πολέμου κατά του Ισραήλ. «Η μοίρα της Ιερουσαλήμ δεν επιδέχεται διαχωρισμού από τη μοίρα της Κωνσταντινούπολης, η μοίρα της Ραμάλα δεν επιδέχεται διαχωρισμού από τη μοίρα της Άγκυρας» είπε ο Erdogan σε δημόσια συγκέντρωση στην Konya την περασμένη εβδομάδα. Κατηγόρησε επίσης τους επικριτές της IHH στον τουρκικό Τύπο ως «συντρόφους των διεθνών ΜΜΕ του Ισραήλ». Προσέθεσε ότι δεν βλέπει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση αλλά ως αντιστασιακή ομάδα που αγωνίζεται για την απελευθέρωση του λαού της από τον ζυγό του Ισραήλ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Davutoglu επίσης απευθύνθηκε στην ίδια συγκέντρωση και διακήρυξε ότι το Ισραήλ θα κληθεί να απολογηθεί για όσους σκότωσαν οι Ισραηλινοί κομάντος πάνω στο Mavi Marmara. Ήταν ίσως η πρώτη φορά που Τούρκος υπουργός Εξωτερικών εμφανίστηκε σε δημόσια συγκέντρωση και απευθύνθηκε στις μάζες.

Στο μεταξύ, ο διαδικτυακός τόπος Debkafile ο οποίος θεωρείται ότι αντικατοπτρίζει τις απόψεις του Ισραήλ, ισχυρίστηκε ότι ο Erdogan σχεδιάζει να επιβιβαστεί την επόμενη εβδομάδα σε πλοίο ανθρωπιστικής βοήθειας που θα επιχειρήσει να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας.

«Τουρκικές πηγές ασφαλείας ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός Recep Erdogan προετοιμάζεται να πάει παραπέρα από την καταχρηστική ρητορική του κατά του Ισραήλ και μελετά να χρησιμοποιήσει το ναυτικό του για να σπάσει την ισραηλινή πολιορκία της Γάζας – ή ακόμα και να ταξιδέψει με τον επόμενο στόλο για το σπάσιμο του αποκλεισμού αυτοπροσώπως, εικάζοντας ότι το Ισραήλ δεν θα τολμήσει να τον αγγίξει. Σύμφωνα με τις πηγές του debkafile στην Άγκυρα, η κυβέρνηση Ομπάμα είναι σε επαφή με τον Τούρκο πρωθυπουργό επιχειρώντας να τον ηρεμίσει», ισχυρίζεται η ισραηλινή ιστοσελίδα.

Αλλά ο Davutoglu σε συνέντευξή του στο CNN International αρνήθηκε την αναφορά, λέγοντας πως ο Erdogan δεν έχει πρόθεση να πάει στη Γάζα.

Έχει γίνει πολύ συζήτηση για το αν η Τουρκία υπό τον Erdogan κινείται προς τον ριζοσπαστικό άξονα που αντιπροσωπεύει το Ιράν, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ στη Μέση Ανατολή, μακριά από τους παραδοσιακούς συμμάχους της Δύσης. Ορισμένοι σχολιαστές, όπως ο Cuneyt Ulsever της Hurriyet, ισχυρίζονται ότι ο λόγος της ηγεσίας του AKP την επομένη της Ισραηλινής αιματηρής επίθεσης αποδεικνύει αυτή την στροφή στην Εξωτερική πολιτική της Άγκυρας.

«Κατά την εποχή που η στροφή της Τουρκίας προς τον άξονα της Μέσης Ανατολής συζητιόταν θερμά, υποστήριζα ότι η Τουρκία προσέγγιζε αντιπάλους των ΗΠΑ όπως το Ιράν, η Συρία, η Χαμάς και η Χαζμπολάχ αντί τους συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι σοφοί τύποι στις ΗΠΑ που έδιναν κατεύθυνση στις πολιτικές της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή το επέτρεπαν αυτό σιωπηλά με την πρόφαση ότι η Τουρκία έχει την ικανότητα να δράσει ως μεσολαβητής μεταξύ των αντιπάλων στην περιοχή. Τώρα όλα βγήκαν στο φως. Σε λίγο καιρό, θα γίνει κατανοητό ότι η IHH βλάπτει την Τουρκία Μετά τις κηδείες αυτών που σκοτώθηκαν εν ψυχρώ (από το Ισραήλ), η συζήτηση θα επικεντρωθεί στο πώς η τουρκική κυβέρνηση υποστήριξε τις αμφιλεγόμενες δράσεις της IHH παρά τις προειδοποιήσεις από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ» γράφει ο Ulsever, προσθέτοντας ότι «στην ουσία η IHH είναι μια οργάνωση που ακολουθεί την ισλαμική ιδεολογία».

Με την Ουάσιγνκτον να τηρεί μια ατάραχη στάση απέναντι στην αδιαλλαξία της Άγκυρας προς το Ισραήλ και πιο σημαντικά, με τον Erdogan να χάνει προφανώς μια από τις κολόνες στήριξής του, δηλαδή τον Fethullah Gulen,, παραμένει το ερώτημα για το ποιά κατεύθυνση θα πάρει η Τουρκία.