Το «πράσινο φως» για την παρακολούθηση δημοσιογράφοων στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας» έδωσε σήμερα η ΕΕ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης που εγκρίθηκε με ενισχυμένη πλειοψηφία σε επίπεδο εκπροσώπων των κυβερνήσεων.

Οι εκπρόσωποι υιοθέτησαν το γαλλικό αίτημα για μεγαλύτερες εξαιρέσεις οι οποίες θα επιτρέπουν στις μυστικές υπηρεσίες των κυβερνήσεων να εγκαταστήσουν λογισμικό παρακολούθησης στα τηλέφωνα των δημοσιογράφων,  όταν θεωρούν ότι συντρέχουν λόγοι «εθνικής ασφάλειας».

Μάλιστα, σύμφωνα με διασυνοριακή έρευνα του Investigate Europe που δημοσιεύθηκε πριν λίγες μέρες, το αίτημα του Παρισιού φέρονται να έχουν υποστηρίξει κι άλλες κυβερνήσεις, όπως εκείνες της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, του Λουξεμβούργου και της Ελλάδας.

Συγκεκριμένα, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα αποκάλυψαν έγγραφα τα οποία αποδεικνύουν ότι μια μικρή ομάδα κυβερνήσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, έκαναν μια καίρια παρέμβαση στο άρθρο 4, που προστατεύει τα δικαιώματα του Τύπου.

Το άρθρο 4 έχει τίτλο «Δικαιώματα παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης» και θέτει μια σειρά από εγγυήσεις υπέρ της ελευθερίας του τύπου και της ελευθερίας της έκφρασης. Ανάμεσα σε άλλα, απαγορεύει ρητά στα κράτη να παρακολουθούν τους δημοσιογράφους, να εγκαθιστούν κατασκοπευτικό λογισμικό (spyware) στα τηλέφωνά τους και να τους υποχρεώνουν να αποκαλύψουν τις πηγές τους.

Όμως, στο τέλος του άρθρου 4 προστέθηκε μια λιτή παράγραφος που αναφέρει: «Το παρόν Άρθρο δεν θίγει την αρμοδιότητα των κρατών-μελών όσον αφορά τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειάς τους». Η παράγραφος έχει την ένδειξη «new» (νέο) που δείχνει ότι πρόκειται για εκ των υστέρων προσθήκη.

Η αρχική πρόταση της Επιτροπής επεδίωκε να διασφαλίσει ότι οι κυβερνήσεις δεν θα μπορούσαν «να κρατούν, να επιβάλλουν κυρώσεις, να υποκλέπτουν, να υποβάλλουν σε παρακολούθηση ή να κάνουν έρευνα και κατάσχεση» δημοσιογράφους προκειμένου να αποκαλύψουν τις πηγές τους, εκτός εάν «δικαιολογείται από επιτακτική απαίτηση του δημόσιου συμφέροντος».

Οι εξαιρέσεις περιορίζονταν σε περιπτώσεις όπου η παρακολούθηση θα ήταν απαραίτητη για τη διερεύνηση «σοβαρών εγκλημάτων», όπως τρομοκρατία, εμπορία ανθρώπων ή όπλων, εκμετάλλευση παιδιών, δολοφονίες ή βιασμούς.

Η γαλλική ενέργεια μάλιστα σημειώθηκε αφότου η Γερουσία της χώρας ψήφισε νόμο που επιτρέπει στην κυβέρνηση να «ενεργοποιεί εξ αποστάσεως» τα μικρόφωνα και τις κάμερες των smartphone και των υπολογιστών για να κατασκοπεύει στόχους, σύμφωνα με την εφημερίδα Le Monde.

Η Ολλανδή ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων  Σόφι ιντ Βελντ που ηγήθηκε της εξεταστικής επιτροπής PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις παρακολουθήσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, θεωρεί «καταστροφή» τις πρόσφατες τροποποιήσεις που πρότειναν οι κυβερνήσεις της ΕΕ στο σχέδιο. Η έννοια της εθνικής ασφάλειας λειτουργεί ως «λευκή επιταγή», ενώ, στην πραγματικότητα, χρειάζεται ένα «σαφές νομικό πλαίσιο», τονίζει.

Το τελικό κείμενο του νόμου πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με το Κοινοβούλιο και την Επιτροπή πριν ψηφιστεί και τεθεί σε ισχύ. Πάντως, απορίας άξιο είναι το πώς ένας νόμος που υποτίθεται ότι στοχεύει στην προστασία των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ, κοντεύει να νομιμοποιήσει τη χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών εναντίον τους.